PROGRAMMA 3 – SOCIALE LEEFOMGEVING

Thema I -  Inkomen

Aanpak geldzorgen, armoede en schulden
In het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet is opgenomen dat de verbetering van schuldenproblematiek wordt doorgezet. Hiermee wordt voortgeborduurd op de Aanpak geldzorgen, armoede en schulden van het vorige kabinet met een focus op de aanpak van de problematiek bij de bron. De derde voortgangsrapportage van het ministerie van SZW d.d. 25 juni 2024 noemt de voor gemeenten relevante succesvolle aanpak van vroegsignalering, het schuldenknooppunt en de ontwikkeling van de basisdienstverlening. Onze gemeente ontvangt structureel € 120.000 per jaar (vanaf 2024) om deze doelstellingen te bereiken. 

Inkomensvoorziening Participatiewet, IOAW, IOAZ, BBZ
Gemeenten ontvangen van het Rijk een gebundelde uitkering welke toereikend wordt geacht om de bijstandsuitkeringen uit te kunnen betalen (BUIG-budget). Aangezien Veenendaal al langere tijd een zogenaamde ‘voordeelgemeente’ is (wij ontvangen meer middelen van het Rijk dan wij nodig hebben om de uitkeringen te betalen), is een aantal jaren geleden het voordeel structureel afgeroomd. Inmiddels zien wij dat het bijstandsbestand toeneemt en ook iets sneller groeit dan het landelijk gemiddelde. Wij monitoren deze ontwikkeling en komen hier indien nodig in de P&C cyclus op terug. 

Armoedebeleid en minimaregelingen
Een groot deel van de minimaregelingen voeren wij uit middels de Veenendaalpas. Het aantal ondernemers en verenigingen dat aangesloten is op de pas is uitgebreid en tegoeden zijn samengevoegd in verruimde Doe mee-regelingen. De pashouder kan zo zelf de tegoeden inzetten waar dit het meest nodig is. De financiële effecten van deze beleidskeuzes worden naar verwachting in de loop van 2025 duidelijker. Hiernaast bieden wij ondersteuning middels een Regeling meerkosten chronisch zieken en gehandicapten, Gemeentepolis, bijzondere bijstand en Individuele inkomenstoeslag. 

Wij vinden het belangrijk dat de Voedselbank blijft bestaan zolang hier een noodzaak voor is. Samen met de Voedselbank verrichten wij benodigde inspanningen om per 1 januari 2025 te komen tot een meerjarige huurovereenkomst op de huidige locatie.  

Stichting Urgente Noden Veenendaal ontvangt een werkbudget om maatwerk te kunnen leveren aan inwoners die in urgente (financiële) nood zitten en waarbij de voorliggende voorzieningen niet toereikend zijn. 

Schulddienstverlening
Wij blijven met vroegsignalering onveranderd inzetten op het voorkomen dat oplopende schulden snel problematisch worden. Wij willen het slagingspercentage verhogen door in te zetten op intensievere samenwerking met lokale schuldeisers, het verder ontwikkelen van de communicatie (bijvoorbeeld met inzet van animaties) en het integraal aanpakken van de oorzaken. 

Wij breiden het bereik verder uit door middel van samenwerking met bijvoorbeeld werkgevers en huisartsen om ook de meer kwetsbare doelgroep te bereiken. Voor jongeren ontwikkelen wij (waar nodig) een aparte aanpak.

Begeleiding van inwoners naar financiële zelfredzaamheid is, met de halvering van de schuldregeling (van 36 maanden naar 18 maanden) en het besluit om een nul-aanbod aan te bieden, urgenter geworden. Wij willen voorkomen dat inwoners na het afronden van de schuldregeling weer terugvallen in oude patronen. Daarnaast willen schuldeisers steeds meer inspanning zien van inwoners tijdens een traject, zeker bij een nul-aanbod. Wij zetten daarom in op de ontwikkeling van begeleiding naar (zelf)redzaamheid op het gebied van geld. 

Participatiewet in balans (menselijke maat)
Op 21 juni 2024 heeft het demissionaire kabinet ingestemd met het wetvoorstel Participatiewet in balans. Met deze maatregelen wil het kabinet de Participatiewet beter aan laten sluiten op wat mensen (aan) kunnen en nodig hebben. Zo wil het kabinet concrete stappen zetten om niet de regels, maar de mens centraal te zetten en daarmee ervaren obstakels weg te werken. Het doel is om de rechtszekerheid voor bijstandsgerechtigden te vergroten en om de professional voldoende ruimte te geven hen daarbij te helpen. Het wetsvoorstel biedt een samenhangend pakket van twintig maatregelen. Het wetsvoorstel is voor behandeling overgedragen aan de Tweede Kamer. Invoering wordt niet voorzien voor 1 juli 2025.

Motie 2024.36 Samenwonen op proef in de bijstand
In 2024 zijn wij aan de slag gegaan met een beleidsregel "Samenwonen op proef in de bijstand". De raad is eind 2024 via een RIB geïnformeerd over de stand van zaken van deze beleidsregeling en de invoering ervan. 

Opvang Oekraïense vluchtelingen 
De gemeentelijke opvang van Oekraïense vluchtelingen is verspreid over negen locaties (augustus 2024). In zowel de gemeentelijke als particuliere opvang in Veenendaal worden 290 personen opgevangen. Op landelijke en provinciaal niveau zien wij dat de opvang van Oekraïense vluchtelingen onder druk staat. Dit wordt mede veroorzaakt door het feit dat de verwachting is dat de grotere opvanglocaties in de provincie Utrecht gaan sluiten. De richtlijn tijdelijke bescherming (RTB) is verlengd tot maart 2026. De financiering vanuit het Rijk voor de opvang zelf voorziet in een vergoeding van de door de gemeente gemaakte kosten van opvang, leefgeld, inrichting processen en ambtelijke inzet. Vanaf 1 januari 2025 gaan wij, conform de landelijke regeling, een eigen bijdrage innen bij Oekraïners die werk hebben. Voor eventuele uitbreiding van opvanglocaties vindt continu afstemming plaats met de Veiligheidsregio Utrecht (VRU). We zien momenteel geen veranderingen in de instroom en we zien ook (nog) geen uitstroom. 

Crisisnoodopvang 
Sinds 2022 is er een crisisnoodopvanglocatie in het voormalig Belcompany gebouw aan de Wageningselaan. Hierin zijn ruim 230 plaatsen beschikbaar voor de crisisnoodopvang waarbij de leefbaarheid in deze opvang, in vergelijking met de start, aanzienlijk is verbeterd. De verwachting is dat in 2025 de crisisnoodopvang nodig zal blijven. Voor de organisatie van deze opvanglocatie werken we samen met de VRU. De kosten die wij maken, waaronder de ambtelijke inzet, worden door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) vergoed. Onderzocht wordt in hoeverre deze locatie een meer permanente vorm van opvang in Veenendaal kan worden. Hierover zijn we in gesprek met het COA over de aankoop van dit pand en de voorwaarden voor gebruik en beheer.

Spreidingswet
Sinds 31 januari 2024 is de Spreidingswet van kracht. Met de Spreidingswet hebben gemeenten de taak gekregen om asielopvang binnen de gemeente te organiseren. Voor Veenendaal geldt een taakstelling van 380 personen. Wij onderzoeken op welke wijze en waar wij deze langjarige opvang kunnen realiseren. Het nieuwe kabinet is echter voornemens de Spreidingswet in te trekken. Dat maakt het onzeker en onduidelijk in hoeverre de genoemde taakstelling gerealiseerd moet worden en op welke wijze wij hierin worden ondersteund. De verwachting is wel dat de opvang –in welke vorm dan ook– een structurele taak van gemeenten gaat worden. In de gemeentelijke organisatie wordt deze structurele taak geïmplementeerd. Naast de crisisnoodopvanglocatie in het voormalig Belcompany gebouw aan de Wageningselaan onderzoeken we op welke manier we mogelijk invulling kunnen geven aan de taakstelling vanuit de Spreidingswet. 

VISA Veenendaal en Programma Opvang
Sinds 1 januari 2024 wordt gewerkt vanuit het programma Opvang in Veenendaal. Het programma werkt vanuit de visie dat wij een gemeente willen zijn die haar verantwoordelijkheid neemt om te zorgen voor een duurzame, kwalitatief goede, rechtvaardige, integrale aanpak en uitvoering van de opvang, huisvesting en begeleiding van vluchtelingen.

Wij doen dit vanuit de uitvoering van de aanpak Volwaardig, Inburgering/Integratie, Samen en Ambacht, kortweg VISA. Deze voorgestelde aanpak geeft invulling aan de visie dat het belangrijk is om vanaf het allereerste moment te investeren in de zelfredzaamheid, integratie in de samenleving en een toekomstperspectief voor asielzoekers en Oekraïense vluchtelingen. Hieronder vallen de thema’s Inburgering, Werk en Inkomen, Veiligheid, Huisvesting, Onderwijs, gezondheid, welzijn, sport en communicatie. 

De eerste zes maanden bieden wij kansen voor vrijwilligerswerk, daarna krijgen asielzoekers de mogelijkheid om betaald werk te vinden. Met het COA wordt afgesproken dat zij zich ervoor inspant dat het overgrote deel van de statushouders op de opvanglocatie in Veenendaal of de nabije omgeving blijft wonen. Het opgebouwde netwerk, school en werk blijven daardoor behouden. 

Thema II - Sociaal domein - Participatie en re-integratie

Ontwikkelingen arbeidsmarktregio 
In 2025 wordt een beperkte groei in het aantal banen verwacht. De banengroei in de regio Foodvalley ligt 1,0% hoger dan het landelijk gemiddelde.

Naast de bestaande krapte kent de arbeidsmarkt uitdagingen door vergrijzing en door transitieopgaven.
Door aanhoudende personeelstekorten kunnen niet alle vacatures worden vervuld. Bedrijven groeien minder of moeten andere oplossingen vinden om de productie toch te laten groeien. Sectoren als de industrie en groothandel zetten vol in op automatisering. Ook in de sector vervoer en opslag is sprake van toenemende automatisering. Voor dienstverlenende sectoren als horeca, onderwijs en zorg en welzijn is het automatiseren van kerntaken lastiger. De werkdruk in deze sectoren neemt toe, omdat de vraag naar diensten stijgt, terwijl het op een krappe arbeidsmarkt lastig is om personeel te vinden. Dit vraagt van werkgevers om werk anders te organiseren, breder te kijken naar potentiële nieuwe medewerkers en aantrekkelijk te blijven voor bestaande medewerkers. 

Regionaal Werkcentrum (RWC)
De veranderende arbeidsmarkt vraagt om een toekomstbestendige arbeidsmarktdienstverlening. Daarom wordt gewerkt vanuit landelijke wetgeving, aan een nieuwe arbeidsmarktinfrastructuur voor de dienstverlening aan werkenden, werkzoekenden en werkgevers. Deze voegt de huidige loketten en netwerkorganisaties zijnde Leerwerkloket, Regionaal Mobiliteitsteam en Werkgeversservicepunt samen in één regionale samenwerkingsvorm, het Regionaal Werkcentrum (RWC). Wij richten ons op een start van het RWC in 2026.
In het RWC staan de volgende maatregelen centraal:
1.    het creëren van één regionaal loket: het Regionaal Werkcentrum;
2.    het versterken van het werk-naar-werkstelsel;
3.    het meer centraal zetten van de ondersteuningsbehoefte;
4.    het structureel borgen van een gezamenlijke publiek-private governance.

Simpel switchen 
Wij ontwikkelen de doorlopende lijn van arbeidsparticipatie verder in het project Simpel Switchen - Kansen voor Veenendaal. Iedereen heeft het recht om op de best passende plek mee te doen in de samenleving, en om zich te ontwikkelen. Wij zorgen dat een volgende stap veilig kan worden genomen met (inzicht in de eigen) bestaanszekerheid. Wij doen dit samen met onze netwerkpartners en geven en vragen van hen daarin commitment om hieraan bij te dragen. Waar belemmeringen in beleid en uitvoering bestaan worden deze opgelost. 

Participatie en re-integratie statushouders
Met de invoering van de Wet inburgering zijn gemeenten verantwoordelijk voor het inburgeringsproces. De kern van dit proces is het beheersen van de Nederlandse taal, bij voorkeur op B1. Inburgering betekent ook het zoveel mogelijk meedoen en integreren in de Nederlandse samenleving. Inburgeringsprocessen zijn daarom bij voorkeur duaal; de inburgeraar volgt taallessen en heeft daarnaast (betaald) werk, bij voorkeur in een taalrijke werkomgeving. Hierbij sluiten wij aan bij activiteiten die in lokale en regionale asielzoekerscentra (AZC) of opvanglocaties worden ontwikkeld om (kansrijke) vluchtelingen aan het werk te helpen. Zowel regionaal als lokaal ontwikkelen wij specifieke instrumenten om werkgevers te stimuleren en te ondersteunen bij het aangaan van een dienstverband met een inburgeraar. 

Aansluiting Onderwijs en arbeidsmarkt
Wij beschikken over een breed scala aan voorzieningen om jongeren in een kwetsbare positie verder te kunnen ondersteunen naar een succesvolle arbeidstoeleiding. Een regionaal onderzoek naar de ondersteuning aan jongeren in een kwetsbare positie heeft aanbevelingen gedaan die kunnen bijdragen aan een verdere doorontwikkeling van de succesvolle arbeidstoeleiding. Wij nemen deze aanbevelingen mee in ons huidige beleid. Daarnaast blijft de doelgroep met een indicatie voor het doelgroepenregister stijgen, hiervoor blijft passende ondersteuning noodzakelijk. In combinatie met een integrale aanpak aan jongeren die voorheen onder de radar bleven, kunnen wij de ondersteuning bieden die zij nodig hebben.

Wet van school naar duurzaam werk
Alle jongeren verdienen het om maatschappelijk mee te doen, zich zo veel mogelijk te ontwikkelen en duurzaam aan het werk te komen. De kansen hierop zijn echter ongelijk verdeeld. Sommige groepen jongeren komen moeizaam duurzaam aan het werk. Met de verwachte intreding van de wet “van school naar duurzaam werk” per 1 augustus 2025 (najaar 2024 besluitvorming Tweede en Eerste Kamer), wil de regering de kansengelijkheid vergroten door betere begeleiding mogelijk te maken voor jongeren van 12 tot 27 jaar met (een risico op) een afstand tot de arbeidsmarkt bij de overgang van school naar werk en bij het behouden van werk.

Hiertoe stelt het wetsvoorstel een viertal maatregelen voor:

1. aanvullende loopbaanbegeleiding door pro-scholen, vso-scholen en mbo-instellingen (tijdens het onderwijs, na diplomering en gericht op overstap naar werk);
2. begeleiding naar werk door de gemeenten vanuit de Participatiewet;
3. de uitbreiding van de doelgroep van het Doorstroompunt tot 27 jaar;
4. een wettelijke basis voor samenwerking tussen de gemeenten, het Doorstroompunt, de Arbeidsmarktregio Food Valley en het onderwijs (vastgelegd in een regionaal programma)

De maatregelen vragen van de gemeente meer preventieve inzet in begeleiding van de doelgroep en in samenwerking met het regionale Doorstroompunt. 

Inburgering
De gemeente Veenendaal voert het nieuwe inburgeringsstelsel sinds 2022 uit. Als gevolg van (inter-)nationale en lokale factoren blijft sprake van een verhoogde, zeer onregelmatige instroom. Dit heeft effect op de start van de verschillende onderdelen van de inburgering, waaronder een soepele doorstroom naar de taallessen. Desondanks ontstaat steeds meer grip op het hele proces. De ervaring die wij inmiddels hebben opgedaan, wordt gebruikt voor de Europese aanbesteding in 2025 ten behoeve van een nieuw contract taallessen en de modules inburgering (participatieverklaringstraject, maatschappelijke begeleiding, de training omgaan met geld en de module arbeidsmarkt en participatie. Wij zetten daarbij vol in op afstemming tussen de verschillende (wettelijk verplichte en lokaal ontwikkelde) onderdelen van de inburgering. Vooruitlopend op de aanbesteding wordt in de eerste helft van 2025 ook een pilot uitgevoerd om te experimenteren met  maatschappelijke begeleiding. Wij gaan ervan uit dat het zelf uitvoeren van maatschappelijke begeleiding als voordeel heeft dat beter kan worden ingespeeld op aanpak op de leefgebieden, effectiever kan worden opgeschaald naar professionele begeleiding en er geen overlap meer is tussen taken van de gemeente en de opdrachtnemer. Het experiment is bedoeld om te onderzoeken of deze aannames juist zijn. 

Thema III - Sociaal domein - Wmo

Eigen bijdrage Wmo
Naar verwachting wordt een wetswijziging doorgevoerd waardoor het (weer) mogelijk is om een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor het gebruik van Wmo-voorzieningen te vragen.  

Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein
De Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (WAMS) is in 2023 controversieel verklaard en onduidelijk is of en wanneer de WAMS wordt ingevoerd. De WAMS beoogt betere samenwerking tussen verschillende ketenpartijen bij inwoners die vanuit meerdere leefgebieden, ook buiten het gemeentelijke sociale domein, ondersteuning nodig hebben. Daarbij biedt de WAMS een duidelijke wettelijke grondslag om de gegevens te delen die voor die samenwerking nodig is. 

Integraal Zorgakkoord 
Met het Integraal Zorgakkoord (IZA) werken wij aan een van de belangrijkste maatschappelijke opgave in onze samenleving van dit moment. De zorg voor de toekomst kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar houden. Het is nodig om een transformatie teweeg te brengen naar een systeem dat is ingericht op het werken aan gezondheid en preventie. Het doel is minder zorg te (hoeven) leveren en bij te dragen aan een gezonde en vitale maatschappij. Wij ontvangen via de mandaatgemeente Ede een SPUK IZA voor de uitvoering van deze taken. 

Visie en programma Diversiteit en Inclusie 
Begin 2025 leggen wij de raad ter vaststelling voor de visie op diversiteit en inclusie. Aansluitend wordt een uitvoeringsprogramma opgesteld en beginnen wij met de uitvoering. 

Agenda Toegankelijkheid
De Agenda Toegankelijkheid, voorheen Lokale Inclusie Agenda, wordt geactualiseerd op zo’n manier dat deze beter in het brede uitvoeringsprogramma Diversiteit en Inclusie past. Activiteiten worden meer toegespitst op fysieke en mentale toegankelijkheid dan op inclusie in bredere zin.

Decentralisatie Beschermd Wonen
In 2025 werken wij verder aan sociale inclusie, door mensen met een psychische kwetsbaarheid passende ondersteuning in de eigen woonomgeving te bieden in plaats van in een instelling. Aan deze maatschappelijke opgave wordt gewerkt door het uitvoeren van de doelen zoals opgenomen in de regiovisie Beschermd Wonen en Beschermd Thuis in de Valleiregio 2024-2029. Alsmede door de zes pijlers uit te voeren zoals opgenomen in het lokaal uitvoeringsplan Beschermd Thuis 2023-2026. 

Wmo Immaterieel
De nieuwe contracten met Wmo-aanbieders Hulp bij huishouden, Dagbesteding, Individuele begeleiding en Kortdurend verblijf gaan in op 1 januari 2025. In het kader van de heroverwegingen versterken wij niet alleen de intake voor Hulp bij huishouden maar ook de regievoering op ondersteuning vanuit de Wmo op cliëntniveau.

Contractmanagement
Onze contracten zijn toekomstbestendig gemaakt. Wij investeren in contractmanagement en zorgen daardoor dat de contractafspraken door de gemeente en Wmo-Zorgaanbieders worden nageleefd. Dit zorgt voor rechtmatige declaraties en het behoud van kwaliteit. In 2025 ontwikkelen wij het toezicht op kwaliteit en rechtmatigheid verder door, onder andere door in te zetten op het versterken van regionale samenwerking.

Bovenregionaal logeerhuis
Een vorm van respijtzorg is logeerzorg. Door logeerzorg kunnen inwoners met een Wmo-indicatie, die thuis zorg krijgen van bijvoorbeeld een partner, tijdelijk in een zorginstelling of logeerhuis ‘logeren’, zodat de mantelzorger even op adem kan komen. In 2024 hebben wij in samenwerking met de ZOU (Zuid Oost Utrecht) gemeenten, Ede en Rhenen een gezamenlijke subsidie aan een zorgaanbieder verstrekt om een bovenregionaal logeerhuis te realiseren. Dit logeerhuis opent naar verwachting eind 2024 haar deuren en streeft in de aankomende jaren naar een minimale bezettingsgraad van 70%. 

Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA)
De uitvoering van GALA maakt onderdeel uit van het uitvoeringsplan van het Integraal BeleidsKader en richt zich op de thema's: 

• Terugdringen gezondheidsachterstanden
• Een gezonde fysieke leefomgeving
• Versterken van de sociale basis
• Een gezonde leefstijl
• Versterken van de mentale weerbaarheid en mentale gezondheid
• Vitaal ouder worden  

Centraal binnen GALA staan de vijf ketenaanpakken: Kansrijke Start, Valpreventie, Welzijn op Recept en de Ketenaanpakken overgewicht kinderen en volwassenen.  
Middels de financiële uitvoeringsregeling (brede SPUK) behorende bij het GALA ontvangt de gemeente van 2023 tot en met 2026 middelen om integraal in te zetten op diverse aspecten van gezondheid. Op dit moment is nog geen zicht op verlenging van deze bijdrage, hetgeen een risico inhoudt voor het vervolg van de lokale uitvoering van het GALA. 

Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) 
Een belangrijk onderdeel van de uitvoering van GALA is de implementatie van de aanpak OKO. Wij zetten hierbij in op het creëren van een omgeving, waarin jongeren gezond, veilig en kansrijk kunnen opgroeien, zodat ze lekkerder in hun vel zitten en minder/geen alcohol drinken, roken of drugs gebruiken. In 2024 zijn wij met OKO gestart en hebben speerpunten geformuleerd. In 2025 concretiseren wij deze naar doelen, stellen er beleid bij op en voeren het uit.

Vaccineren
In 2025 ronden wij de pilot in samenwerking met de GGDrU omtrent de vaccinatiegraad af. In deze pilot onderzoeken wij wijkgericht welke zorgen er leven omtrent vaccineren en brengen wij in beeld welke interventies wel en niet effectief zijn om de vaccinatiegraad in gemeente Veenendaal en Renswoude te verhogen. Deze pilot verloopt volgens een iteratief proces. Kenmerkend hiervoor is dat vervolgstappen worden bepaald op basis van voorgaande uitkomsten. Naar verwachting wordt de lokale pilot aan het einde van het eerste kwartaal afgerond.

Thema IV - Sociaal domein - Jeugd

Hervormingsagenda Jeugdhulp
In de inleiding is al uitgebreid ingegaan op de ‘Hervormingsagenda Jeugd’. De in 2024 inzichtelijk gemaakte gevolgen van de Hervormingsagenda vertalen wij naar maatregelen op lokaal en regionaal niveau voor het jaar 2025. Wij blijven actief het gesprek zoeken met zorgaanbieders, regiogemeenten, VNG en het Rijk teneinde te komen tot een toekomstbestendige (beleidsmatig en financieel) aanpak in de jeugdzorg.

Regionaal Veiligheidsteam Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. 
In 2025 werken wij verder aan de vormgeving van het Regionale Veiligheidsteam jeugdhulp (RVT) vanuit het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. In 2022 zijn wij via een zogenaamde ‘Proeftuin’ gestart met een RVT en in de komende jaren ontwikkelen wij samen met het CJG en andere partners in de proeftuin dit team door om zoveel mogelijk veiligheidsproblematiek al in een preventief kader op te kunnen lossen. Dit ter voorkoming van ondertoezichtstellingen en/of uithuisplaatsingen. Uitgangspunt daarbij is om gezinsgericht en domeinoverstijgend te kijken wat nodig is om rust en stabiliteit in het gezin terug te brengen. Onze focus in 2025 blijft het verhogen van de kwaliteit en effectiviteit van de aangeboden ondersteuning. Door te investeren in het verbeteren van samenwerkingsverbanden streven wij ernaar dat alle kinderen en gezinnen de best mogelijke hulp krijgen, afgestemd op hun specifieke behoeften en situaties. 

CJG 
De komende jaren wordt landelijk gewerkt aan een nieuw toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. Regionaal is er een (Gelderse) Verbeteragenda wat perspectief biedt over hoe de jeugdbeschermingsketen efficiënter en effectiever georganiseerd kan worden. Een van de belangrijkste onderdelen in dit toekomstscenario is een stevig lokaal team, die het vaste gezicht is en zo nodig beschikbaar blijft voor gezinnen, ook als er aanvullende expertise nodig is. Het vraagt om inspanningen van het CJG en vraagt extra tijd van haar medewerkers om alle (nieuwe) medewerkers van de gecertificeerde instellingen betrokken te krijgen bij de samenwerkingsafspraken.

Zorgpunt ten aanzien van het CJG is werkdruk / stijgend personeelsverloop. Dit zorgt voor het oplopen van de wachttijden. In 2025 wordt ingezet op het herstellen van de balans tussen de kerntaken (preventie en vroegsignalering, toegang, ambulante ondersteuning en regie). Tevens zal het CJG in 2025 extra activiteiten ondernemen in het kader van de doorwerking van de Hervormingsagenda en het Convenant Stevige Lokale Teams.

Thema V - Onderwijs en ontwikkeling

Nationaal Programma Onderwijs  
Als gevolg van corona heeft een aanzienlijk aantal leerlingen in het primair en voortgezet onderwijsachterstanden opgelopen, de ernst hiervan verschilt per leerling en schoolsoort. De Rijksoverheid ondersteunt het onderwijs bij activiteiten gericht op het inlopen van cognitieve vertragingen en sociaal-emotionele problemen die zijn ontstaan door de uitbraak van het coronavirus en de gevolgen daarvan. Scholen hebben rechtstreeks het overgrote deel van de beschikbare middelen van het Rijk ontvangen en ingezet op verschillende interventies in het kader van het Nationaal Programma Onderwijs (NP Onderwijs).  
Met de door ons van het Rijk ontvangen middelen zetten wij in 2025 de implementatie voort in samenwerking met o.a. scholen, kinderopvang, jeugdgezondheidszorg, bibliotheek, welzijn en verbinding onderwijs en jeugdhulp. Aangezien de NPO-gelden beschikbaar zijn tot 31 juli 2025 streven wij naar een duurzame afronding. 

Passend onderwijs
In 2025 versterken wij de samenwerking tussen (passend)onderwijs en jeugdhulp door lokaal en regionaal afspraken te maken met de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs en pilots op het vlak van onderwijs-jeugd (door) te ontwikkelen. Wij volgen nauwgezet de ontwikkelingen in het onderwijs als het gaat om de implementatie van het nieuwe allocatiemodel vanuit de samenwerkingsverbanden. Wij zien een toename van ondersteuningsvragen vanuit het onderwijs richting het CJG en een gebrek aan passende onderwijsplekken. De verzoeken voor 1 op 1 begeleiding in de klas nemen ook toe. Het vraagstuk of de verantwoordelijkheid en/of de inzet (en de bekostiging) vanuit het onderwijs of jeugdhulp nodig is blijft een doorlopend gesprek en is een intensief en tijdrovend proces. In het regionale Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO) met de Samenwerkingsverbanden voeren wij hier het gesprek over. 

Integrale Kindcentra (IKC's)
In 2025 worden zowel het Integrale KindCentra (IKC)-beleid als het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP) vernieuwd. Dit is noodzakelijk om in te spelen op ervaringen uit het recente verleden, de gewenste verbreding door onder andere ook sportaccommodaties te betrekken in het vastgoedplan, het kwaliteitskader voor nieuwbouw te actualiseren en tot slot ook in te spelen op de toenemende kosten voor nieuwbouw zonder dat hiervoor meer financiële ruimte komt. 

Parallel aan de vernieuwing van deze beleidsdoelstellingen, wordt er al concreet gewerkt aan de ontwikkeling van een aantal nieuwe IKC’s. IKC Dragonder Noord is het eerste project dat in uitvoering gaat komen. In september van 2024 heeft de raad hierover een besluit genomen. In 2025 zal het benodigde investeringsbudget (na aanbesteding) worden aangevraagd. De verwachting is dat medio 2027 dit nieuwe gebouw, ter vervanging van de bestaande school, kan worden opgeleverd. 
In de kadernota 2024 (vastgesteld juli 2023) heeft de raad besloten om nog twee projecten in ontwikkeling te nemen. Dit betreffen IKC Dragonder Zuid en IKC PO/SBO/SO. Deze projecten komen voort uit de besloten oplossingsrichting voor oost Veenendaal. De inzet van de gemeente is erop gericht om deze twee nieuwe gebouwen medio 2027-2028 te kunnen opleveren. De ontwikkeling van een dergelijk project is echter complex. Ook is een vastgestelde IKC-visie vanuit de betrokken partijen nodig om te kunnen starten. De planning van deze IKC’s staat dan ook onder druk. Uiterlijk in 2025 wordt hierover meer duidelijkheid verwacht. 

Voor 2028 staat de oplevering van nog een IKC gepland. Dit betreft de vervangende nieuwbouw voor de Calvijnschool. In 2025 wordt gestart met het ontwikkelproces voor dit gebouw. Tot slot is in de voorliggende begroting financieel ruimte opgenomen om enkele bouwkundige aanpassingen in het Ontmoetingshuis te realiseren. Dit is noodzakelijk om meer ruimte te creëren voor de onderwijsfunctie in dit gebouw. 

In de raadsinformatiebrief (RIB2024.68) zijn nog enkele toekomstige noodzakelijke ontwikkelingen benoemd. Deze worden meegenomen in het nieuwe IHP en zullen daarna vanaf 2025 en verder opgepakt moeten worden. De komende jaren lopen er dan ook voor onderwijsvastgoed (en daaraan samenhangende functies zoals sport, kinderopvang en welzijn) een groot aantal projecten. Samen met de ontwikkeling van het nieuwe IHP wordt gewerkt aan de uitwerking van een programmatische opzet. Dit zorgt voor een integrale aansturing op niveau van de totale gemeentelijke vastgoedportefeuille. 

Gestegen kosten en kwaliteitsniveau
In dezelfde raadsinformatiebrief is aangegeven dat de investeringskosten voor de bouw van nieuwe onderwijsgebouwen fors zijn toegenomen. In de voorliggende programmabegroting is voor de bouw van nieuwe IKC’s in financiële zin het uitgangspunt genomen zoals dat ook voor IKC Dragonder Noord is vastgelegd. Dit heeft een oplopend effect op de gemeentelijke begroting. Hogere investeringen zorgen voor hogere kapitaallasten. Onderdeel van het nieuw op te stellen IHP 2025 is dan ook het vaststellen van het kwaliteitsniveau. Maar ook een afweging over tempo en wijze van vernieuwing van het gemeentelijk onderwijsvastgoed moet plaatsvinden in het nieuw op te stellen IHP 2025. Hierbij wordt uiteraard ook onderzocht of er nog kansen zijn voor optimalisatie. Hierbij kan ook gedacht worden aan de wijze van afschrijven in combinatie met duurzame/circulaire nieuwbouw. 

Planning IKC's

In het MIP is, zoals in de kadernota besloten, de bouw van 5 nieuwe IKC’s opgenomen. Dit betreft de kapitaallasten voor de voorinvesteringen voor vier IKC’s en de totale kapitaallasten van IKC Dragonder Noord. Deze IKC’s worden in de huidige planning in de periode 2027-2030 opgeleverd. De ervaring leert echter dat het bij IKC’s om samenwerkingstrajecten gaat met meerdere partijen, waardoor het risico op vertragingen reëel is. De kans dat de vijf daadwerkelijk binnen dit tijdsbestek worden gerealiseerd is waarschijnlijk niet reëel. Aankomend jaar wordt het IHP vernieuwd, op dat moment is voldoende zicht op een realistische planning van de vier nieuwbouw projecten.   

Lokale Educatieve Agenda/lokaal onderwijsbeleid
De Lokale Educatieve Agenda (LEA) is een wettelijke overlegvorm tussen de gemeente en het onderwijs. In de gemeente Veenendaal bestaat de LEA naast het onderwijs ook uit kinderopvangorganisaties die zijn verenigd in een platform Kinderopvangorganisaties. Samen met deze partners is in 2024 de beleidsagenda Lokale Educatieve Agenda vastgesteld, waaraan in 2025 uitvoering wordt gegeven. 

Aansluiting Onderwijs en arbeidsmarkt
In 2025 beschikken wij over een breed scala aan voorzieningen om jongeren in een kwetsbare positie verder te kunnen ondersteunen naar een succesvolle arbeidstoeleiding. In 2025 blijven we inzetten op een integrale aanpak voor jongeren en het verbinden en delen van kennis binnen de domeinen Wmo, Leerplicht, Doorstroompunt (voorheen RMC) en Participatiewet. Het regionale programma Voortijdig Schoolverlaters 2020-2024 is verlengd vanwege de ontwikkelingen rond de nieuwe wet van school naar duurzaam werk. 

Leerlingenvervoer
In 2025 wordt verder gewerkt aan de implementatie van de nieuwe Verordening Leerlingenvervoer Veenendaal. In deze nieuwe verordening is de focus het zelfstandig (leren) reizen van het kind. Bij die ontwikkeling van de zelfstandigheid is samenwerking nodig met de scholen, de ouders, vrijwilligers (begeleiders), vervoerder(s) en de gemeente (leerlingenvervoer en Participatiewet).

Thema VI - Sport

Sporten zorgt voor verbetering van de gezondheid, voor preventie van ziektes, draagt bij aan de sociale cohesie en helpt bij de deelname aan de maatschappij.  

Samen met Sportservice en alle sportaanbieders geven we in 2025 uitvoering aan het in 2024 vastgestelde beleidskader Sport en Bewegen “Samen Sterker met Sport en Bewegen 2024-2028". Een van de voornaamste doelen in het beleid is het vergroten van de sportparticipatie, zodat iedereen ongeacht achtergrond of vaardigheidsniveau de mogelijkheid heeft om actief deel te nemen aan sport. Wij investeren in programma's die drempels wegnemen, zoals financiële ondersteuning voor gezinnen met een laag inkomen en het aanbieden van diverse sportmogelijkheden die aansluiten bij de verschillende interesses en behoeften. Wij willen de verbinding van zorg met sport, welzijn en cultuur verder verstevigen en stellen hiertoe een uitvoeringsprogramma op.

Motie actualiseren samenwerking Sportservice
In 2025 onderzoeken wij welke uitvoeringstaken (beheer en onderhoud) vanaf 2027 efficiënter uitgevoerd kunnen worden door de Stichting Sportservice Veenendaal. Tevens wordt hierbij betrokken wat het mogelijke financiële voordeel is en wat dit beleidsmatig betekent. In het derde kwartaal van 2025 leggen wij de resultaten van het onderzoek voor aan de raad. 

Thema VII - Cultuur

Cultuurvisie  
Eind 2021 heeft de raad de cultuurvisie 2022-2030 ‘Glans aan de Grift’ vastgesteld. Tevens is de cultuurnota 2022-2025 vastgesteld. In de cultuurvisie staan de volgende zeven verhaallijnen opgenomen om aan doelstellingen uit de cultuurvisie te kunnen voldoen: 

• Verhaallijn 1 Stabiele basis
• Verhaallijn 2 Cultuur in de wijken
• Verhaallijn 3 Iedereen doet mee
• Verhaallijn 4 Jong geleerd, oud gedaan
• Verhaallijn 5 Het verhaal van Veenendaal
• Verhaallijn 6 Nieuwe smaken, nieuwe makers
• Verhaallijn 7 Veenendaal kleurt de regio

In de periode 2022-2025 zijn de eerste vijf verhaallijnen in gang gezet. Eind 2025 wordt nagegaan of- en in hoeverre de KPI's (‘uitwerking verhaallijn’ in cultuurvisie) zijn behaald, welk (eventueel) vervolg hieraan gegeven kan worden en/of welke inspanningen hier nog op geleverd moeten worden om de KPI's te behalen en duurzaam te bestendigen. Verhaallijnen 6 en 7 worden, conform het tijdpad in de cultuurvisie, in 2025 opgestart met een eerste verkenning. Voor de uitwerking van de laatste twee verhaallijnen staat vijf jaar gepland (tot en met 2030).  

De Muzen
In verband met structureel hogere onderhoudskosten is bij de Kadernota 2025 de exploitatiesubsidie van de Muzen met € 72.000 verhoogd. Bij nader onderzoek is gebleken dat minder nodig is, namelijk € 56.000. Dit is verwerkt in deze programmabegroting.

Voorbereiden op wetswijziging 2026 omtrent zorgplicht voor bibliotheken
Naar verwachting treedt de nieuwe wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob) per 1 januari 2026 in werking. Hierin wordt de toegang tot een bibliotheek voor elke inwoner in Nederland gegarandeerd waardoor er in elke gemeente een volwaardige en voldoende bibliotheekvestiging(en) moet(en) zijn. In 2025 wordt  de inwerkingtreding van deze wetwijziging voorbereid door in samenspraak met de bibliotheek de consequenties in beeld te brengen en hier een uitvoeringsplan voor te maken.   

In aanloop naar deze wetswijziging konden gemeenten een specifieke uitkering (SPUK) aanvragen als tegemoetkoming in de kosten die zij maken voor de oprichting van nieuwe bibliotheekvestigingen en voor het verbeteren of door ontwikkelen van bestaande bibliotheekvoorzieningen. Deze aanvraag heeft de gemeente ingediend ten behoeve van een nieuwe bibliotheek-wijkhuiskamer, waarvan de uitkomst uiterlijk september 2024 wordt verwacht. Indien de SPUK wordt toegekend, dan wordt in 2025 een wijkhuiskamer opgericht (d.w.z. multifunctionele bibliotheekvestiging) in een wijk met verhoudingsgewijs een hoog percentage laaggeletterden en met een bovengemiddeld risico op onderwijsachterstanden. 

Theater
De raad heeft op 9 juli 2024 besloten om in de begroting een taakstellend jaarbudget, waarvan de jaarlijkse lasten met € 0,5 miljoen verminderd zijn (€ 4,28 miljoen in plaats van € 4,78 miljoen), op te nemen voor de ontwikkeling van het nieuwe theater. Het taakstellende jaarbudget is voor zowel de dekking van de lasten van het te investeren bedrag, als de jaarlijkse exploitatielasten van het theater en wordt nader uitgewerkt in het masterplan dat voor de behandeling van de programmabegroting 2025 en meerjarenraming 2026-2028 aan de raad wordt voorgelegd (ten behoeve van de agendering hiervan in de reguliere novemberraad). Hierbij wordt variant C uit de uitgangspuntennotitie als minimum aangehouden. Deze variant gaat uit van een nieuw theater met een grote en kleine theaterzaal met poppodiumfunctie. Hierbij wordt tevens motie M2024.33 'Regionaal Lampegiet' betrokken. Deze motie is gericht op het zoeken van cofinanciering bij omliggende gemeenten vanwege het regionale karakter van het theater. 
Na vaststelling van het masterplan, wordt gestart met het vervolgproces gericht op realisatie van het nieuwe theater in 2028. Hiervoor wordt onder andere een aanbestedingsstrategie, ontwerp, RO- en vergunningsprocesplan en risicomanagement opgesteld. Ook zal de theaterexploitatie worden aangepast op de aanpassingen in het Masterplan. Deze stappen zullen deels nog in 2024 en grotendeels in 2025 worden gezet. De bouw van een nieuw theater is een majeur project wat ook specifieke kennis vereist. Voor dit project wordt nu al gewerkt met een bredere projectorganisatie. Dit zal in 2025 worden uitgebreid gericht op beheersing van (technische, financiële en procedurele) risico’s. 

Thema VIII - Welzijn

De basis voor de opdracht Welzijn bestaat uit het vastgestelde Integraal Beleidskader Sociaal Domein 2024-2027. In 2025 scherpen wij de opdracht Welzijn aan op basis van het IBK-SD en vanuit de aanbevelingen vanuit het Rekenkameronderzoek “Wel en wee in Welzijn”. Daarmee wordt duidelijker wat de opdracht aan Veens Welzijn is, en in welke mate deze opdracht en de bijbehorende doelen daadwerkelijk worden gerealiseerd aan de hand van de resultaten.

De opdracht Welzijn gaat om het versterken van de sociale basis. Wij hanteren drie beleidslijnen voor het vaststellen van het jaarplan van Veens Welzijn, te weten sociale leefbaarheid, opvoeden en (op)groeien, en kwetsbaarheid en meedoen. Wij weten dat mantelzorgers van cruciale waarde zijn in het bieden van ondersteuning aan hun naasten. Wij hebben Veens Welzijn en de partners opdracht gegeven om passende ondersteuning en een luisterend oor hiervoor te bieden. Daarnaast bieden wij op diverse manieren ondersteuning aan vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties in de sociale basis, bijvoorbeeld via de jaarlijks terugkerende vrijwilligerswaardering die wordt uitgereikt. 

Als gemeente vindt de regie en sturing op de sociale basis als geheel plaats en op welzijn in het bijzonder. 

Vrijwilligers
Het vrijwilligersplatform continueren wij ook in 2025. Vanuit Veens Welzijn blijft de kenniskring actief en het maatschappelijk netwerk. Vanuit deze netwerken blijft het mogelijk om elkaar te ontmoeten, te leren kennen en daardoor te weten wie welke ondersteuning biedt. In 2025 passen wij, naar aanleiding van het overschrijden van  het subsidieplafond, de subsidieregeling vrijwilligerswerk en informele zorg aan. Hierbij worden de vrijwilligersorganisaties betrokken.