PARAGRAFEN

Weerstandscapaciteit
De gemeentelijke weerstandscapaciteit bedraagt per 1 januari 2023 € 39,6 miljoen en bestaat uit de algemene reserve, de onbenutte belastingcapaciteit, de post “onvoorziene uitgaven”, stille reserves en reserve “startersleningen”.

In de algemene reserve is na de besluitvorming over de 2e bestuursrapportage 2022 € 30,7 miljoen beschikbaar voor het afdekken van risico’s (incidentele capaciteit). De onbenutte belastingcapaciteit bedraagt € 6,8 miljoen (structurele capaciteit). Voor onvoorziene uitgaven is € 0,1 miljoen beschikbaar (structurele capaciteit). De stille reserves bedragen € 1 miljoen (incidentele capaciteit). Het vrij aanwendbare deel van de bestemmingsreserves (startersleningen) bedraagt € 1 miljoen (incidentele capaciteit). 

Risicomanagement
Voor de programmabegroting zijn de risico’s die de gemeente loopt geactualiseerd. De omvang van de risico’s bedraagt in 2023 € 66 miljoen (€ 52 miljoen 2022).  In de hiernavolgende tabel is een overzicht opgenomen van de 10 belangrijkste risico’s. Het betreft hier risico’s waarvan de omvang hoger is dan € 0,5 miljoen. De opgenomen risico’s zijn allen extern van karakter.

Ten aanzien van de jeugdzorg kan nog het volgende worden opgemerkt.  De rijksvergoeding voor de jeugdzorg is voor 2023 door het rijk vastgesteld. Voor de jaren 2024-2026 zijn in de programmabegroting de bedragen uit de hervormingsagenda opgenomen. Er is nog een kleine kans aanwezig dat deze bedragen in de toekomst af zullen wijken. Naar verwachting zal de bijstelling gering zijn waardoor het risico dat wel opgenomen is in onze  inventarisatie niet zichtbaar is de top 10 grootste risico's. Dit geldt ook voor het risico van een toename van de zorg in natura bij de jeugdzorg. Er is in deze paragraaf rekening gehouden met een maximaal risico van € 600.000,-. 

De berekening van de risicoscore

De risicoscore wordt als volgt berekend:
Een risico dat zich 1 maal in de 3 jaar kan voordoen met een gevolg van € 250.000 krijgt voor kans een 3 en voor gevolg een 3 en scoort dus 3 x 3 =   9. 
Een risico dat zich 1 maal in de 2 jaar kan voordoen met een gevolg van € 600.000 krijgt voor kans een 4 en voor gevolg een 4 en scoort dus 4 x 4 = 16. 

De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.

Uit bovenstaande risicotabel blijkt dat voor € 23,9 miljoen aan grote incidentele risico’s aanwezig zijn. Er is voor € 32,8 miljoen aan incidentele weerstandscapaciteit beschikbaar. Er is voldoende incidentele capaciteit aanwezig om incidentele risico’s op te vangen. Uit bovenstaand overzicht blijkt verder dat voor € 10 miljoen aan structurele risico’s aanwezig zijn. Er is voor een bedrag van € 6,9 miljoen (onbenutte belastingcapaciteit € 6,8 miljoen en onvoorzien € 0,1 miljoen) aan structurele weerstandcapaciteit beschikbaar. Helaas is hier niet langer sprake van een juiste verhouding. Dit wordt veroorzaakt door de onduidelijkheid over het verloop van het gemeentefonds in 2026. Dit ''ravijnjaar'' stelt ons voor een grote financiële uitdaging.
 
Op grond van het voorgaande kan geconcludeerd worden dat de balans incidentele risico’s en incidentele weerstandscapaciteit in evenwicht is. Bij de structurele vergelijking  van risico's en weerstandscapaciteit zien we dat er een fors tekort is aan structurele middelen vanaf het jaar 2026. Indien hier de komende jaren geen verandering in optreedt, worden we als gemeente in 2026 geconfronteerd met pijnlijke maatregelen tenzij we bereid zijn om vroegtijdig bij te sturen.

Weerstandsvermogen
Om verantwoord met risico’s om te gaan, is het noodzakelijk een buffer (weerstandscapaciteit) te hebben. De benodigde weerstandscapaciteit kan lager zijn dan de omvang van de risico’s (€ 66 miljoen) aangezien niet alle gemeentelijke risico’s die gesignaleerd zijn, tegelijkertijd zullen optreden. Daarnaast zijn er diverse beheersmaatregelen. 
 
Op basis van de risicosimulatie analyse (Monte Carlo analyse) van het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NARIS) blijkt dat bij onze gemeente een buffer (benodigde weerstandscapaciteit) van minimaal € 18 miljoen (was € 12,5 miljoen in 2022) nodig is om de risico’s verantwoord af te dekken. Met andere woorden: de gemeente kan door het aanhouden van een buffer (benodigde weerstandscapaciteit) van € 18 miljoen met een zekerheid van 90% (landelijke norm) de aanwezige risico’s afdekken. De stijging van € 12,5 miljoen naar € 18 miljoen geeft aan dat de risico's de afgelopen periode behoorlijk toegenomen zijn. Dit komt overeen met het beeld van de risico-inventarisatie.

Ratio weerstandsvermogen = beschikbare weerstandscapaciteit/benodigde weerstandscapaciteit = € 39.600.000/ € 18.000.000 = 2,2

In de begroting 2022 bedroeg de ratio 2,1. De stijging van de ratio is maar beperkt en wordt veroorzaakt door de stijging van de algemene reserve en het meevallen van de gevolgen van Covid-19 in positieve zin. Indien de risico's blijven toenemen zoals in het afgelopen jaar zal de ratio naar verwachting op korte termijn al gaan dalen. Het belang van een goed risicomanagement neemt hierdoor verder toe.

Ter vergelijking: de provincie Utrecht – onze toezichthouder - heeft in de begroting 2022 een ratio van 1,9 (2021 1,9) wat overeenkomt met de classificatie ‘ruim voldoende’.  
 
De beoordeling van de ratio van 2,2 voor 2023 is volgens de systematiek van het Nederlands Bureau voor Risicomanagement ‘goed’. (Kleiner dan 1 = onvoldoende; tussen 1 en 1,5 = voldoende; tussen 1,5 en 2 = ruim voldoende; groter dan 2 = goed). Hiermee wordt voldaan aan het door de gemeenteraad vastgestelde beleidskader dat het weerstandsvermogen minimaal een ratio groter dan 1 dient te hebben wat overeenkomt met de classificatie voldoende.

Conclusie
Ons weerstandsvermogen is door het inzetten op de versterking van de benodigde weerstandscapaciteit ten opzichte van 2022 nog licht gestegen. De ratio weerstandsvermogen bedraagt 2,2 in 2023 en voldoet aan het gestelde beleidskader dat uitgaat van een ratio van 1 of hoger. 

Vanwege de onzekerheden rondom de inflatie, de oorlog in Oekraïne, de explosieve stijging van de energielasten en de inkomsten uit het gemeentefonds  vanaf 2026 is het belangrijk om te beschikken over voldoende weerstandsvermogen.  Dit weerstandsvermogen zullen we de komende jaren nodig hebben om de pijnlijke gevolgen van de economische ontwikkelingen op te kunnen vangen. 

We moeten dan ook  rekening houden met een lagere weerstandsratio in de komende jaren door de effecten van een mogelijke recessie.  

Verplichte kengetallen financiële positie in de begroting
Het BBV schrijft voor dat in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing zes financiële kengetallen moeten worden opgenomen.
 

De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen. Dit kengetal geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en aflossingen op de exploitatie. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast. 
 
In 2023 stijgt de gemeentelijke schuldquote gecorrigeerd voor leningen verder naar 85%. Een stijging van 4 % ten opzichte van de begroting 2022. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het omvangrijke MIP.  Onze toezichthouder: de provincie Utrecht hanteert als veilige norm een percentage van maximaal 90%. De komende jaren zal deze norm vanaf 2024 worden overschreden.  Op grond hiervan is een bijstelling van het  MIP nodig. Naar verwachting zal bij de kadernota 2024 hiervoor een voorstel worden gedaan. 
 
De solvabiliteitsratio geeft de verhouding eigen/vreemd vermogen aan en helpt om inzicht te krijgen in welke mate wij in staat zijn aan onze financiële verplichtingen te voldoen. Deze ratio blijft  in 2023 gelijk op 25%. De verklaring hiervoor is tweeërlei. Enerzijds is er meer vreemd vermogen voor de financiering van het MIP nodig. Anderzijds is het eigen vermogen (reserves) ten opzichte van 2022 toegenomen door de gunstige resultaten uit het afgelopen jaar. Vanaf 2024 daalt de solvabiliteitsratio als gevolg van de toename van vreemd vermogen voor het financieren van nieuwe investeringen. In 2026  daalt de solvabiliteitsratio onder de minimale norm van onze toezichthouder van 20% naar 19%.  Ook de solvabiliteit geeft het sein dat maatregelen nodig zijn in de nabije toekomst.  

Het kengetal grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. De grondexploitatie kan een forse impact hebben op de financiële positie. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij verkoop. Voor de berekening van dit kengetal worden de niet in exploitatie genomen gronden en
 de bouwgrond in exploitatie bij elkaar opgeteld en gedeeld door de totale baten. Dit kengetal geeft aan dat de gemeente op het terrein van de grondexploitatie steeds minder risico loopt. Dit komt door het afronden van steeds meer complexen dat zorgt voor een daling van de boekwaarde van de complexen.
 
De structurele exploitatieruimte wordt bepaald door het saldo van structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves gedeeld door de totale baten. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn. In 2023 komt de structurele exploitatie ruimte uit rond de 2,5%.  
  
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de provincie of gemeenten zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. De toelichting hiervan is opgenomen in paragraaf G Lokale heffingen.

Vertaling begroting
Voor de reconstructies aan wegen en kunstwerken wordt in 2023 in het meerjareninvesteringsplan een totaalbedrag van € 4.550.000,- besteed. Voor de verkeersregelinstallaties is een bedrag van € 185.000,- beschikbaar en voor de openbare verlichtingen € 280.000,-.  

Voor het dagelijkse onderhoud zijn in 2023 de volgende bedragen in de exploitatiebegroting opgenomen: 

• Wegen en kunstwerken en gladheidbestrijding € 1.758.109,-;
• Openbare verlichting, technische installatie en VRI € 1.521.931,-;
• Straatmeubilair , bewegwijzering en bebording € 203.172,-;
• Reiniging openbare ruimte en onkruidverwijdering € 1.123.343,-. 

Financiële consequentie (langjarig)
De komende jaren staat de gemeente voor een grote vervangingsopgave voor de openbare ruimte, waaronder de wegen, kunstwerken, openbare verlichting en verkeersregelinstallaties. Deze zijn veelal aangelegd en gefinancierd vanuit de grondexploitatie. Na vervanging levert dit een toename op van  kapitaal- en rentelasten zoals in onderstaande grafiek is weergegeven. 

Figuur 1: visualisatie toename kapitaallasten taakveld verkeer en vervoer*

In 2023 is de openbare verlichting in eigendom van de gemeente, deze is na beëindiging van de leaseovereenkomst overgenomen van Citytec. Dit geeft een uitbreiding van kapitaal in eigendom en bijbehorende kapitaallasten. Deze extra kapitaallasten passen binnen de bestaande exploitatie. Het areaal is in samenwerking met Citytec al voor een groot deel voorzien van LED verlichting, bij uitvoering van de geplande vervangingen is het areaal in 2030 geheel voorzien van LED. 

De verkeersregelinstallaties (VRI) zijn aan het eind van hun levensduur en aan vervanging toe. Deze vervangingen staat gepland vanaf 2023-2030 waarbij ze vervangen worden voor intelligente installaties (iVRI’s).  

Bij het vaststellen van het OPOR is besloten in 2026 een voorziening met een jaarlijkse dotatie van € 1.370.000, - in te stellen voor financiering van het groot onderhoud van de asfaltverhardingen. Voorafgaand aan de voorziening kan de bestaande reserve wegen ingezet worden voor groot onderhoud

*De piek in investeringen in het jaar 2023/2025 wordt grotendeels veroorzaakt door het toegekende budget t.b.v. uitwerking gebiedsvisie Franse Gat. 

Riolering

Beleidskaders
Het vastgestelde beleidskader is het Omgevingsprogramma Openbare Ruimte 2022-2025 (OPOR 2022-2025).

Vertaling begroting
Voor afkoppelprojecten en rioolvervangingen is in 2023 in het OPOR een bedrag van € 3.437.667,- opgenomen. 

Voor het dagelijkse onderhoud zijn onderstaande bedragen in de exploitatiebegroting 2023 opgenomen:

• Rioolbeheer € 233.992,-;
• Reinigen en onderhouden kolken en plaagdierbestrijding € 269.904,-;
• Onderhoud pompen en persleidingen € 294.168,-.

Hierin zijn naast het beheer en onderhoud aan de riolen onder andere kosten voor grondwaterbeheer en een aandeel in straatvegen inbegrepen. Ook is € 150.000,- besteed voor het stimuleren van afkoppelen van regenwater en vergroenen van particuliere percelen. Deze impuls wordt gedekt uit de voorziening rioleringen.
 
Naast dagelijks onderhoud zijn er ook exploitatiebudgetten voor programma's, onderzoek, etc. 

Financiële consequentie (langjarig)
De komende jaren worden riolen vervangen welke aangelegd zijn vanuit de grondexploitatie, ook worden nieuwe hemelwaterrioleringen en waterbergingen aangelegd. De komende jaren levert dit door deze bedragen te investeren een toename aan kapitaalslasten op zoals in de onderstaande grafiek is weergegeven. 

Afgelopen jaren is er in Veenendaal ingezet op afkoppelen van hemelwater van het vuilwaterriool richting oppervlaktewater. Echter vanuit nieuwe inzichten is gebleken dat het watersysteem, voornamelijk de Grift, niet berekend is op de (toekomstige) piekbuien. Dit resulteert in de wens in te zetten het regenwater langer te bergen dan wel infiltreren op locatie. In de Veense situatie is dit complex vanwege de hoge grondwaterstand. Momenteel zijn er ontwikkelingen waardoor waterberging in de funderingsconstructie van de wegen mogelijk is. Mocht blijken dat dit ook in Veenendaal geschikt is kan ook in de openbare ruimte meer waterberging plaatsvinden dan gedacht. De extra investeringskosten en de gevolgen voor de kapitaallasten en rioolheffing voor de komende jaren worden op dit moment in beeld gebracht.     

Water

Beleidskader
Het vastgestelde beleidskader is het Omgevingsprogramma Openbare Ruimte 2022-2025 (OPOR 2022-2025).

Vertaling begroting
In totaal is voor het dagelijkse onderhoud in de exploitatiebegroting 2023 opgenomen:

• Maaien vijvers en klein onderhoudswerk € 91.995,-;
• Baggerwerkzaamheden € 83.292,-. 

Voor het vervangen van beschoeiingen is in 2023 vanuit het meerjareninvesteringsplan €100.000,- opgenomen. 

Financiële consequentie 
Naast het regulier onderhoud zoals het maaien en korven van vijvers en sloten worden in 2023 meerdere watergangen en oevers voorzien van nieuwe beschoeiingen of omgevormd tot natuurvriendelijke oevers. Hiervoor is in 2021 een raamcontract afgesloten. Ook vinden er baggerwerkzaamheden plaats. We onderzoeken tenslotte ook of we een pilot kunnen doen met een harkboot om overlast door woekerende waterplanten aan te pakken.

Groen en speelvoorzieningen/ BOSS-locaties

Beleidskader
Het vastgestelde beleidskader is het Omgevingsprogramma Openbare Ruimte 2022-2025 (OPOR 2022-2025).

Het raadsakkoord 2022-2026 gaat specifiek in op dit thema met verschillende ambities en aandachtspunten, zoals (verkort weergegeven):

• Veenendaal verder vergroenen, zowel kwantitatief als kwalitatief;
• Klimaatadaptatie door onder andere hittestress tegen te gaan met (meer) groen;
• Het BOSS-principe (bewegen, ontmoeten, sporten, spelen) is uitgangspunt bij het ontwikkelen van openbare beweeg- en ontmoetingsplekken in de wijken.

Er wordt zoveel mogelijk integraal gewerkt. Investeringen aan het groen en speellocaties vinden zoveel mogelijk gelijktijdig plaats met reconstructies van buurten. Uitgangspunt is dat waardevol groen behouden blijft en dat Veenendaal in 2030 groener is dan in 2020 (= ambitie uit OPOR).

Ook investeren we in het omvormen en renoveren van speellocaties conform het BOSS-principe (zie OPOR). Het BOSS-beleid is gericht op alle leeftijden. Dit betekent dat veel bestaande speellocaties, die met name ingericht zijn voor (kleine) kinderen, omgevormd worden naar BOSS-locaties. Er ontstaat op termijn een heel netwerk van verschillende type BOSS-plekken voor verschillende leeftijdscategorieën. Hierbij wordt buurtgericht gewerkt, waarbij iedere woonbuurt om de 7 jaar aan de beurt komt. De BOSS-locaties worden vervolgens geüpdatet op basis van de veranderende leeftijdsopbouw van een buurt. Bij het opstellen van de buurtplanning is prioriteit gegeven aan buurten met een grote vervangingsopgave van bestaande speelobjecten. In deze buurten worden zowel de speelvoorzieningen als het groen opgeknapt. De buurtplanning voor 2023 is als volgt:

Vertaling begroting 
Om te investeren in kwantitatief en kwalitatief hoogwaardig groen en een gezonde en groene leefomgeving is in het meerjareninvesteringsplan (MIP) in 2023 voor groen een bedrag opgenomen van € 502.500,-.
Voor de vervanging, omvorming en optimalisatie van de speellocaties naar BOSS-locaties is een bedrag van € 450.000 opgenomen.

Voor het dagelijkse onderhoud zijn in de exploitatiebegroting 2023 beschikbaar:

• Onderhoud groen:    € 3.288.027,-;
• Speelvoorzieningen:     € 277.431,-;
• Hondenvoorzieningen:    € 26.164,-.

Onder dagelijks onderhoud wordt naast het heel, schoon en veilig houden van groen- en speelvoorzieningen ook jaarlijks terugkerende forse ingrepen verstaan, zoals de bestrijding van de eikenprocessierups, bestrijding van de Japanse duizendknoop en het rooien en vervangen van bomen vanuit de boomveiligheidsinspectie (denk hierbij ook aan de essentaksterfte).
Onder genoemde bedragen voor dagelijks onderhoud is ook inbegrepen: veiligheidsinspecties voor bomen en speelobjecten, het laten uitvoeren van boom- en verplantonderzoeken, het uitvoeren van kwaliteitsschouwen t.b.v. onderhoud of reconstructie en het inhuren van advies.
Niet inbegrepen in bovenstaande bedragen zijn de uren en kosten van eigen personeel (zowel uitvoerend als ondersteunend- en kantoorpersoneel).

Financiële consequentie 
De ambities uit het OPOR en het raadsakkoord voor groen- en speelvoorzieningen zijn groot en vragen een forse investering t.o.v. voorgaande jaren. Voor groen is jaarlijks € 500.000,- tot € 600.000,- aan investeringsbudget nodig. Voor omvormen, renoveren en/of optimaliseren van speellocaties naar BOSS-locaties is jaarlijks € 450.000,- tot € 500.000,- nodig. De bedragen die in het meerjareninvesteringsplan (MIP) 2023-2026 zijn opgenomen voor groen zijn toereikend. Voor speelvoorzieningen is dit vanaf 2025 het geval. In 2023 is er voor speelvoorzieningen in het MIP € 300.000,- beschikbaar en in 2024 € 146.000,-. Dit betekent dat de ambities met betrekking tot het BOSS-beleid pas goed vorm kunnen krijgen vanaf 2025.  

Conform de grafiek in het OPOR is het de verwachting dat de kapitaallasten (rente en afschrijving) voor groen en speelvoorzieningen in de komende 15 jaar geleidelijk toenemen met circa € 1.000.000,-. Dit is een toename van gemiddeld € 67.000,- per jaar.

Buitensport
Buitensportvoorzieningen die niet meer voldoen aan de landelijk gestelde eisen van NOC*NSF en de verschillende sportbonden worden gerenoveerd. In 2022 worden in dit kader de volgende projecten uitgevoerd:

Vertaling begroting 
Voor het realiseren van deze werkzaamheden en het aanschaffen van materieel is in 2023 een budget van € 893.500,- noodzakelijk en beschikbaar,
 
Vastgoed
Het beheer van de kapitaalgoederen is in de afgelopen jaren vastgelegd in de verschillende beheer- en beleidsplannen.
De gemeentelijke visie op vastgoed is afkomstig uit de documenten: “Strategische kaders Dynamisch vastgoedmanagement en Accommodatiebeleid: Deze kaders en uitgangspunten zijn als onderlegger gebruikt voor de komende beheerperiode. De werkzaamheden worden uitgevoerd overeenkomstig het door de gemeenteraad vastgestelde ‘Integraal duurzaam vastgoedbeheerplan 2021-2024’. De verduurzaming van het vastgoed willen we laten aansluiten bij de ENV-doelstellingen, de VNG-routekaart maatschappelijk vastgoed, de onlangs gepubliceerde dumava subsidieregeling en het onderzoek naar de aanpak van andere gemeenten.

Algemeen
Onze doelstelling voor vastgoed is een goed onderhouden (slank) duurzaam vastgoedbestand, waarmee effectief invulling wordt gegeven aan het accommodatiebeleid van de gemeente en financiële risico’s tot een minimum beperkt blijven. We doen dit tegen zo laag mogelijke tarieven en kostendekkend. Hierdoor hebben we de kosten en opbrengsten goed in beeld en sturen we op zo laag mogelijke uitgaven.

Ons huidige areaal omvat het volgende:

Voor 14 objecten voorzien wij in de looptijd van de beheerperiode veranderingen:

Beleidskader 
De werkzaamheden worden overeenkomstig het vastgestelde beleidskader Strategische kaders dynamisch vastgoedmanagement uitgevoerd. In mei 2021 is het vastgoedbeheerplan 2021 – 2024 door de gemeenteraad vastgesteld. Wij voeren ons beheer overeenkomstig de kaders uit dit plan uit. 
 
Overzicht kwaliteitsniveau 
 Het vastgoed wordt in stand gehouden op kwaliteitsniveau 3 van de NEN 2767. Het publieksgedeelte van het gemeentehuis wordt in standgehouden op kwaliteitsniveau 2 van de NEN 2767. Het vastgoed met een exploitatieperiode korter dan 5 jaar wordt in standgehouden op kwaliteitsniveau 4 van de NEN 2767.
 
(Financiële) consequenties 
 Uit het vastgoedbeheerplan volgt een jaarlijks door het college vastgestelde onderhoudsraming en jaarbudget. Dit budget is gebaseerd op dat wat is afgesproken met de raad in het vastgoedbeheerplan 2021-2024. Voor de komende 10 jaar zijn in het vastgoedbeheerplan de geactualiseerde MOP’s, functionele aanpassingen zijnde vervangingsinvesteringen en duurzaamheidsinvesteringen in beeld gebracht. We spreken van functionele aanpassingen als we maatregelen aan het gebouw treffen in het kader van functionaliteit, milieu, duurzaamheid en herhuisvesting. Deze investeringen leiden tot een significante kwaliteitsverbetering en/of levensduurverlenging en/of met de functionele aanpassing waarmee wordt voldaan aan de wet- en regelgeving. Uitgangspunt is dat het gemeentelijke vastgoed voldoet aan het gewenste kwaliteitsniveau en er geen achterstallig onderhoud is.

Vertaling begroting
Voor het jaarlijks regulier groot onderhoud is in 2023 een bedrag noodzakelijk van € 960.685. Daarnaast voor vervangingsinvesteringen € 124.705 en duurzaamheidsinvesteringen € 172.340. Daarnaast wordt een bedrag van € 1.081.736 gedoteerd in de onderhoudsvoorziening gemeentelijke panden voor de uitvoering van het planmatige onderhoud.

Inleiding
In de paragraaf financiering komt het gemeentelijk financieringsbeleid aan de orde. De focus van het financieringsbeleid is gericht op het beperken van financierings-risico’s en het beheersen van de gemeentelijke schuldpositie. Er is een directe relatie met paragraaf A Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Economische ontwikkeling
De oorlog in de Oekraïne treft de Nederlandse economie terwijl die na het herstel uit de coronarecessie alweer tegen haar capaciteitsgrenzen aanloopt. De schok van de oorlog drijft de energieprijzen verder op, leidt tot onzekerheid en drukt de groei van de wereldhandel. In 2023 verwacht de Nederlandse Bank een groei van 1,5% en in 2024 1,7%. Zie onderstaande tabel.

De inflatie is in eerste instantie vooral door de energieprijzen hoog, maar verbreedt zich naar andere goederen en diensten. Vooral door de uitzonderlijk hoge prijsstijging van energie komt de geraamde inflatie in 2022 gemiddeld uit op 8,7%. In 2023 volgt een daling naar 3,9% en 2,4% in 2024. 

De arbeidsmarkt is na de coronarecessie alweer uiterst krap, met breed gevoelde personeelstekorten. In 2023 groeit de werkgelegenheid nauwelijks, maar ook het arbeidsaanbod loopt tegen zijn grens. De geraamde gemiddelde werkloosheid komt in 2023 gemiddeld op 3,6%. Daarna volgt een lichte daling naar 3,4%. Door de krapte op de arbeidsmarkt en de hogere inflatie neemt de loonstijging toe. 

Het overheidstekort en de schuldquote nemen af, ondanks de sterke groei van de overheidsbestedingen in 2023 en 2024. Het saldo verbetert van -2,1% bbp in 2022 naar -1,7% bbp in 2023 en -1,6% bbp in 2024.

Alternatief scenario
Als de oorlog in Oekraïne langer duurt en ernstiger verloopt dan in de raming is verondersteld, houdt de onzekerheid aan, blijven energie- en voedselprijzen hoog en valt de wereldhandelsgroei verder terug. Dit vormt het uitgangspunt voor een alternatief scenario voor de Nederlandse economie, waaruit blijkt dat het bbp in 2023 met 0,4% kan krimpen, bij 5,1% inflatie, in 2024 gevolgd door een lichte bbp-groei van 1,3%. In een uitbreiding van dit scenario stopt ook de toevoer van Russische energie naar Europa, wat bij bedrijven zou leiden tot uitval van de productie. In dat geval volgt een recessie, met in 2023 een krimp van 1,5%. In 2024 herstelt in dat scenario de groei weer naar 3,0%.

Rentevisie
Als gevolg van de hoge inflatie zal de ECB (Europese Centrale Bank) het monetaire beleid gaan verkrappen. Dit heeft een stijgend effect op de renteontwikkeling. De Europese Centrale Bank (ECB) zal naar verwachting de korte rente in 2023 verhogen. Wij verwachten dat de rente voor kortlopende geldleningen rond de 1 % zal uitkomen (Bron: DNB, ING, ABN-AMRO en BNG Bank).
Bij de rente op langlopende leningen wordt rekening gehouden met een verhoging tot 2,5% (Bron: DNB, ING, ABN-AMRO en BNG Bank). 

Kasgeldlimiet
In 2023 kan afhankelijk van de renteontwikkeling een deel van de financieringsbehoefte gedekt worden met kasgeldleningen. De kasgeldlimiet komt in 2023 uit op ongeveer € 18,7 miljoen (8,5% van het begrotingstotaal van € 220 miljoen). Bij een overschrijding van de kasgeldlimiet dan wel bij een stijgende rente zullen er echter langlopende geldleningen worden afgesloten. Het gemeentelijk treasury comité (portefeuillehouder financiën, directeur bedrijfsvoering, teamleider financiën en treasurer) neemt hiertoe het initiatief.

Liquiditeitsbehoefte
De gemeentelijke liquiditeitsbehoefte 2023 wordt weergegeven in de grafiek liquiditeitsplanning. In het eerste kwartaal is er een liquiditeitstekort. Dit tekort ontstaat doordat veel rente en aflossing van leningen dan betaald worden. In het tweede kwartaal daalt het tekort als gevolg van de belastinginkomsten. In het derde kwartaal neemt de behoefte verder af door inkomsten uit het btw-compensatiefonds. In het vierde kwartaal wordt een toename van de behoefte aan liquiditeit verwacht door de bekostiging van nieuwe investeringen. De gemeentelijke liquiditeitsbehoefte zal worden ingevuld met kasgeldleningen en langlopende leningen.

Door het meerjaren Investerings Plan (MIP) loopt de gemeentelijke schuld fors op. Per 1 januari 2023 wordt een netto schuld verwacht van € 127 miljoen. Zoals het er nu naar uit ziet zal de schuld de komende jaren oplopen naar € 258,8 miljoen einde 2026. 

Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar het kengetal schuldpositie in paragraaf A Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Risicobeheer financieringsportefeuille
Om de (rente) risico’s op de gemeentelijke leningenportefeuille te beheren maken we gebruik van de renterisiconorm. Deze norm heeft als uitgangspunt dat de gemeentelijke aflossing in enig jaar nooit meer mag zijn dan 20% van het gemeentelijk begrotingstotaal. Deze norm is gebaseerd op de wet Financiering Decentrale Overheden.

Renterisiconorm
Veenendaal voldoet aan de renterisiconorm. De renterisiconorm bedraagt minimaal 20% van het begrotingstotaal op basis van de wet FIDO. Dit komt overeen met een gemiddelde looptijd van de leningenportefeuille van 5 jaar. Omdat de laatste tijd leningen worden afgesloten met een looptijd van 20 jaar en langer wordt ruim voldaan aan deze norm. 

Toerekening rente
In de notitie “Rente” van de commissie BBV is opgenomen dat de paragraaf financiering ook inzicht moet geven in de rentelasten uit externe financiering, het renteresultaat en de wijze van toerekening. Daarom is het verplicht om het volgende renteschema op te nemen.

De aan de taakvelden door te rekenen rente wordt bepaald door de externe rente die vooral bestaat uit de rente die betaald wordt over afgesloten leningen en de interne rente die bestaat uit de rente over de reserves en voorzieningen.

Treasury en duurzaamheid
Bij het aantrekken van leningen wordt het steeds belangrijker een relatie te leggen met duurzaamheid. Indien een lening wordt aangetrokken en daarbij wordt aangetoond dat de financiering bestemd is voor duurzame doeleinden kan een lagere rente worden overeengekomen. Ook in 2023 zal, indien mogelijk, hiervan gebruik worden gemaakt.

Overzicht beleidsvoornemens

EMU-saldo cijfers
In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV, art. 20) is de verplichting vastgelegd dat de gemeenten het geraamde EMU-saldo moeten opnemen in de programmabegroting over het vorig begrotingsjaar, het begrotingsjaar jaar en de drie daar op volgende jaren. Het EMU-saldo is het saldo van de inkomsten en uitgaven met derden (dus geen afschrijvingen, waarde mutaties, etc.) van de overheid op transactiebasis in een bepaald jaar. Het EMU-saldo geeft aan of er in een bepaald jaar met reële transacties meer geld uitgegeven wordt dan in een jaar binnenkomt, of dat er geld overgehouden wordt. Het EMU-saldo is daarmee een indicatie voor de ontwikkeling van de liquiditeits- en financiële positie (eigen vermogen en schulden) van de gemeente.

Als gevolg van het omvangrijke MIP wordt er in 2023 en volgende jaren op kasbasis veel meer geld uitgegeven dan dat er binnenkomt. Het EMU saldo wordt dan ook vanaf 2023 fors overschreden.  

Momenteel is er op basis van de afspraken tussen Rijk en decentrale overheden geen sprake van sancties. De kans is aanwezig dat er in 2024 wel sancties  volgen. In dat geval zal ook op basis van de beheersing van het EMU saldo een heroverweging van het MIP aan de orde zijn. Zie ook de tekst bij het kengetal schuldquote in paragraaf A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Er zal spoedig een nieuw landelijk bestuurlijk overleg plaatsvinden over de norm voor de jaren 2024 t/m 2026. 

Beleidsuitgangspunten

Indexatie 2023
De gemeentelijke heffingen zijn in deze programmabegroting trendmatig met 5,8% verhoogd. De tarieven voor de afvalstoffenheffing, rioolrechten, leges en kosten van lijkbezorging zijn daarvan uitgezonderd. Deze tarieven zijn in afzonderlijke beleidsdocumenten vastgesteld. Hiervoor geldt als uitgangspunt een maximale kostendekkendheid van 100%. 

Onroerende zaakbelastingen (OZB)
Ons bestendig beleid is dat mutaties als gevolg van een hertaxatie van de waarde van de onroerende zaken geen gevolgen mag hebben voor de belastingopbrengsten (sinds invoering van de Wet WOZ in 1995). Een waardestijging van de onroerende zaken binnen onze gemeente heeft zich in het verleden dan ook altijd vertaald in een evenredige tariefsdaling (en vice versa).

Rioolheffingen
Het tarief voor de rioolheffing is in de raad van 25 november 2021 vastgesteld in het Omgevingsprogramma Openbare Ruimte 2022-2026 (OPOR) voorgesteld. Bestendig beleid is een kostendekkende rioolheffing waarvan 50% van de kosten wordt verhaald via het aansluitrecht en 50% via het afvoerrecht. Afwijkingen op het OPOR zijn het gevolg van de maximale kostendekkendheid van 100%.

Afvalstoffenheffing
Het uitgangspunt van het huidige beleid is erop gericht 100% van de inzamelings- en verwerkingskosten van het afval in de tarieven te verdisconteren. Per 1 januari 2016 is de gemeente overgeschakeld naar Diftar op basis van volume-frequentie.

Hondenbelasting
Er wordt voor het houden van een hond een tarief in rekening gebracht. Indien er sprake is van meer dan 1 hond geldt een hoger tarief voor deze meerdere honden. Tevens is er sprake van een kennel tarief.

Leges
De leges worden in verschillende groepen gepresenteerd. De leges worden als inkomsten op de taakvelden waar ze betrekking op hebben verantwoord. De meest omvangrijke post in de leges betreft de leges omgevingsvergunning bouwen. Bij het opmaken van de begroting 2023 is het Rijk voornemens om de Omgevingswet en de Wet Kwaliteitsborging Bouwen per 1 januari 2023 in te voeren. Medio november 2022 zal duidelijk worden of de invoerdatum 1 januari 2023 blijft. Het is de verwachting dat de legesopbrengsten bij de invoering fors zullen dalen. Hierover bent u in 2022 geïnformeerd.

Precariobelasting overige
Deze precariobelasting is een heffing voor gebruik van de gemeentegronden. Deze precariobelasting wordt geheven indien er sprake is van opslag bouwmaterialen, stalling van voertuigen, terrassen en uitstallingen. Tarieven zijn per m2 en/of per jaar.

Reclamebelasting
Reclamebelasting is een belasting op openbare aankondigingen zichtbaar vanaf de openbare weg, bijvoorbeeld logo's, stickers, gevelreclame, lichtbakken en uithangborden. Ondernemers op alle bedrijventerreinen in Veenendaal betalen reclameheffing aan de gemeente. De opbrengst (na verrekening van de perceptiekosten) wordt naar rato verdeeld over de coöperatieve verenigingen Bedrijventerreinen. Kwijtschelding voor reclamebelasting is niet mogelijk.

Bedrijven Investeringszone Winkelstad Veenendaal
In september 2022 heeft de gemeenteraad ingestemd met de invoering van de aangepaste verordeningen voor de Bedrijven Investerings Zone (BIZ) Winkelstad Veenendaal. De BIZ Winkelstad Veenendaal is van toepassing in het zogenoemde Kernwinkelgebied en omgeving en beoogd gezamenlijke investeringen ter verbetering van de kwaliteit van de bedrijfsomgeving te financieren. De BIZ is een bestemmingsheffing die eigenaren en gebruikers betalen. Onder verrekening van de perceptiekosten wordt de bate uitbetaald aan de stichting BIZ Winkelstad Veenendaal. Er is sprake van tariefdifferentiatie (onderstaand toegelicht).

Toeristenbelasting
Niet-inwoners van de gemeente, die betaald overnachten in Veenendaal, betalen toeristenbelasting. De doelstelling is dat de kosten van bepaalde voorzieningen worden omgeslagen naar personen die er wel gebruik van maken, maar niet in de gemeente wonen.

Parkeerbelasting
Op basis van artikel 225 Gemeentewet heft de gemeente in het kader van parkeerregulering parkeerbelastingen. Er worden twee belastingen geheven:
•    De parkeerbelasting voor een plek en een bepaalde tijdsperiode, waarvoor parkeerautomaten zijn geplaatst.
•    De parkeerbelasting voor een door de gemeente verstrekte parkeervergunning.

De gemeente kan hiermee op efficiënte en financieel verantwoorde wijze het parkeerbeleid realiseren.

Tarieven gemeentelijke heffingen

Onroerendezaakbelastingen (OZB)
Wij voeren voor de OZB een trendmatige verhoging van 5,8% door. Alle onroerende zaken in Veenendaal worden gedurende 2022 opnieuw gewaardeerd naar peildatum 1 januari 2022. De nieuwe waarde geldt voor het belastingjaar 2023. De waardeontwikkelingen van de woningen in onze gemeente is tussen de peildatum 1 januari 2021 en 1 januari 2022 ingeschat op een stijging van 20,0%. De inschatting van de waardestijging van de niet-woningen in dezelfde periode is -1,7%. Mogelijk leidt voortschrijdend inzicht van de uitgevoerde taxaties nog tot verandering en aanpassing van de tarieven. 
De waardestijging/-daling neutraliseren we in de tarieven, zodat we de totaalopbrengst halen conform de trendmatige stijging als hierboven benoemd. Dit betekent voor de tarieven de onderstaande extra aanpassing naast de trendmatige verhoging. Voor de WOZ waardebepaling geldt vanaf 2022 de verplichting om deze te baseren op vierkante meters. 
Op basis van de inzichten in de taxaties op het moment van opstellen van deze programmabegroting zijn de tarieven voor 2023 als volgt:

Rioolheffing
Met de rioolheffing worden kosten verhaald om collectieve maatregelen te treffen die de gemeente noodzakelijk acht voor een doelmatig werkende riolering en overige maatregelen ten aanzien van grond- en of hemelwater. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen aansluitrechten, die doorgaans worden geheven van de eigenaren van de aangesloten eigendommen en afvoerrechten, die uitsluitend kunnen worden geheven van de gebruikers van die eigendommen.
In het Omgevingsprogramma Openbare Ruimte 2022-2026 (OPOR) dat is vastgesteld op 25 november 2021 is de ambitie vastgelegd om de tarieven van rioolheffing zo laag mogelijk te houden. Voor 2023 worden de tarieven geïndexeerd conform het voorstel in de raadsbrief met 5,8% waarmee de kostendekkendheid van 100% wordt gehandhaafd.

Afvalstoffenheffing
Het huishoudelijk afval wordt verwerkt via Afvalverwijdering Utrecht (AVU). De AVU is een gemeenschappelijke regeling van alle Utrechtse gemeenten. De afvalinzameling wordt gedaan door ACV, een NV van de gemeenten Ede, Wageningen, Renkum, Renswoude en Veenendaal. De tarieven voor 2023 zijn gebaseerd op het in 2016 ingevoerde systeem van betalen per keer voor restafval (Diftar) ter bevordering van hergebruik van grondstoffen. In september besloot de raad over het beleidsplan huishoudelijk afval 2022-2025. De gevolgen van de hierin voorgestelde wijzigingen zijn opgenomen.
Voor 2023 zijn zowel de variabele tarieven voor de afvalstoffenheffing (tarief per aanbieding) als het basisbedrag met 5,8% geïndexeerd. Door de hogere indexatie die de gemeente hanteert ten opzichte van leveranciers is als gevolg van de maximale kostendekkendheid van 100% een tariefcorrectie van € 2,70 nodig. We houden rekening met een lichte daling van de vergoedingen voor de afvalstromen. We voorzien een stijging van de kosten van kwijtschelding. In 2022 hebben we het vaste tarief met 10 euro verlaagd en hiervoor dekking uit de reserve Afval aangewend. Ook in 2023 wordt een substantieel bedrag vanuit de reserve Afval aangewend om tariefegalisatie te realiseren. Onderstaand treft u een cijfermatige toelichting van de tariefontwikkeling 2022-2023.
Het vaste tarief van 2023 komt uit op € 250,00. In onderstaande tabel treft u de opbouw van het tarief. 

Onderstaand treft u een specificatie van de tarieven van de afgelopen jaren. 
De kosten voor ledigingen en stortingen worden alleen geïndexeerd. Veenendaal komt daarmee in 2023 uit op gemiddeld € 309 voor een huishouden inclusief het variabele deel op basis van 8 ledigingen van een grote container. 

Hondenbelasting
Wij hebben voor de hondenbelasting een trendmatige verhoging van 5,8% opgenomen. De tarieven voor 2023 zijn als volgt.

Leges
De gemeente brengt voor producten van burgerzaken en vergunningen leges in rekening bij de aanvrager. In deze programmabegroting wordt hierop een trendmatige verhoging doorgevoerd van 5,8%. Randvoorwaarde daarbij is dat de legesopbrengsten maximaal 100% kostendekkend mogen zijn. U bent geïnformeerd over de komst van de Omgevingswet en de bij behorende Wet kwaliteitstoezicht Bouwen. De invoering hiervan is nu beoogd per 1 januari 2023 en gaat gepaard met een daling van de opbrengst van leges. De VNG heeft in 2022 geadviseerd om de benodigde aanpassingen voor de invoering in 2023 in de verordeningen te verwerken middels een gewijzigde model-legesverordening in 2023. In de raadsvergadering van december zal, afhankelijk van de invoering van de Omgevingswet, de definitieve legesverordening worden aangeboden. 

Precariobelastingen
Voor precariobelastingen is een trendmatige verhoging van 5,8% opgenomen. De precariobelasting op kabels en leidingen is wettelijk met ingang van 2022 vervallen. De precariobelasting die van toepassing is op bijvoorbeeld terrassen is aangepast.

Reclamebelasting
In deze programmabegroting hebben wij voor de reclamebelasting in overleg met de Bedrijvenkring Ondernemend Veenendaal een verhoging van 5,8 % opgenomen. De reclamebelasting heeft alleen betrekking op de bedrijventerreinen. 

BIZ-heffing
In de vergadering van uw raad op 15 september 2022 is de vernieuwde BIZ verordening vastgesteld. In de verordening is de indexatie en de tarieven van de komende 5 jaar opgenomen. Deze zijn als volgt vastgesteld:

Toeristenbelasting
In deze programmabegroting 2023 hebben wij voor de toeristenbelasting eveneens een trendmatige verhoging van 5,8 % opgenomen. Het tarief wordt € 1,18 per overnachting. Toeristenbelasting wordt geheven voor betaalde overnachtingen door niet-ingezetenen.

Parkeerbelasting
De gemeenteraad heeft in de vergadering van 15 september 2022 de parkeertarieven van 2023 vastgesteld.

Tarieven Begraven en Rouwcentrum Munnikenhof
De tarieven voor begraven en het Rouwcentrum Munnikenhof mogen maximaal 100% kostendekkend zijn. Met het oog op deze maximale kostendekkendheid blijven de tarieven ongewijzigd ten opzichte van 2022. 

Overzicht inkomsten lokale heffingen
Onderstaand een overzicht van de opbrengsten van de belangrijkste gemeentelijke belastingen. 

Overzicht belangrijkste tarieven 

Vergelijking woonlasten met andere gemeenten
Jaarlijks brengt het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (Coelo) een atlas uit waarin de lokale lasten van de belastingen van gemeenten, provincies en waterschappen zijn opgenomen. Zo heeft Coelo onder andere een tabel opgenomen “Woonlasten per gemeente”. In deze tabel zijn ca 350 gemeenten opgenomen. De woonlasten die Coelo vergelijkt, bestaan uit OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing. Deze zijn gebaseerd op een woning met een gemiddelde waarde; na aftrek van eventuele heffingskorting.

Om u een beeld te geven van Veenendaal in relatie tot andere gemeenten hebben wij onderstaande tabel opgenomen. Gemeente Veenendaal is voor 2022 in de Coelo berekeningen uitgekomen op 744 euro. De top tien met de laagste woonlasten ziet er als volgt uit. Ter vergelijking: in de gemeente met de hoogste woonlasten bedragen de lasten voor een meerpersoonshuishouden € 1.736. Het landelijke gemiddelde bedroeg in 2022 € 904. Voor een uitgebreide woonlastenvergelijking verwijzen wij naar www.coelo.nl.

Gemeentelijke belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de provincie of gemeenten zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Het is verplicht hiervan een kengetal op te nemen in de begroting. Dit kengetal is gebaseerd op de COELO rapportage 2022 en (de berekening hiervan) staat hieronder vermeld.  

Kostendekking gemeentelijke heffingen
Voor onderstaande leges en rechten geldt, op basis van artikel 229b van de Gemeentewet, dat de geraamde baten niet hoger mogen zijn dan de geraamde lasten, met andere woorden de tarieven mogen maximaal 100% kostendekkend zijn. Het betreft  in de gemeente Veenendaal de afvalstoffenheffing,  rioolheffingen, leges en de lijkbezorgingsrechten.

Invordering
Het invorderingsbeleid heeft betrekking op het innen van de lokale heffingen. In 2009 hebben wij hiervoor een Leidraad invordering vastgesteld. Binnen de gemeente Veenendaal bestaan er momenteel 3 betaalwijzen:
•    Betaling door middel van automatische incasso in 10 gelijke termijnen;
•    Betaling in maximaal drie gelijke termijnen;
•    Betaling ineens.
Wanneer (een gedeelte van) de belastingaanslag niet is betaald, wordt na het verstrijken van de laatste vervaltermijn een aanmaning verstuurd aan de belastingplichtige. Wanneer ook hier niet op wordt betaald, volgt een dwangbevel. Als gevolg van de Covid-19 heeft de gemeente Veenendaal in 2020 en 2021 een andere, langere betaalregeling gehanteerd. 

Kwijtschelding
De mogelijkheid voor de gemeente om kwijtschelding van belastingen te verlenen is geregeld in artikel 255 van de Gemeentewet. Hoofdregel daarbij is dat gemeenten het kwijtscheldingsbeleid van de rijksoverheid volgen, zoals geregeld in de Uitvoeringsregeling. Indien de gemeente niets regelt, geldt deze ministeriële regeling automatisch ook voor de gemeentelijke belastingen. Kwijtschelding is ook van toepassing op natuurlijke personen die een bedrijf of zelfstandig een beroep uitoefenen.

Binnen het overheidsprogramma “administratieve lasten burgers” is het project Automatische kwijtschelding gemeentelijke belastingen geïntroduceerd. Deze geautomatiseerde toetsing van het recht op kwijtschelding beoogt de administratieve lasten voor de burger en de gemeente te verlagen, de afhandelingstermijnen van de kwijtscheldingsverzoeken te verkorten en het gebruik van inkomensondersteunende regelingen te bevorderen. Ter ondersteuning van de gemeenten hebben het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de VNG een Inlichtingenbureau (IB) opgericht. Dit bureau toetst voor de gemeente of een burger voor automatische kwijtschelding in aanmerking komt. Veenendaal maakt hiervan sinds 2010 gebruik.

Een deel van de kwijtscheldingsgerechtigden blijkt meerdere opeenvolgende jaren in aanmerking te komen voor deze regeling. Jaarlijks wordt geautomatiseerd onderzocht of zij automatisch kwijtschelding kunnen krijgen. Het IB wisselt daarvoor gegevens uit met gemeentelijke belastingdiensten, het UWV, de Belastingdienst en de RDW. Op basis hiervan schat het IB of de betalingscapaciteit van een huishouden sinds een eerdere individuele toets is veranderd. Is dit niet het geval, dan kan automatisch kwijtschelding worden verleend. Is dit wel het geval, dan wordt geen automatische kwijtschelding verleend. Deze burger wordt er wel op geattendeerd dat een individuele aanvraag kan worden ingediend. Omdat deze individuele toets rekening houdt met meerdere aspecten, zoals de hoogte van de premie ziektekosten, alimentatie, huur, andere belastingaanslagen e.d., kan in veel gevallen alsnog kwijtschelding worden verleend.

De afgelopen jaren is een stijging van de aantallen kwijtscheldingen zichtbaar. Deze toename vertaalt zich direct naar hogere lasten. Kwijtschelding wordt verleend voor afvalstoffenheffing en rioolheffing. De toegenomen lasten worden in deze gesloten systemen opgenomen en werken door in de tariefstijging van deze heffingen.

Als gevolg van de implementatie van een nieuw systeem zijn de gegevens 2021 bij het opmaken van de begroting nog niet beschikbaar.