B. PARAGRAFEN

De weerstandscapaciteit

De weerstandscapaciteit bedraagt eind 2024 circa € 38,7 miljoen (2023 € 42 miljoen). Hiervan is € 8 miljoen structureel van aard.

Risico’s.

Risico’s worden periodiek geïnventariseerd. Daarnaast wordt op diverse niveaus in de organisatie de dialoog gevoerd over risico’s en de te nemen beheersmaatregelen. De informatie die wordt verkregen is de basis voor het indelen van de risico’s. De score van een risico wordt berekend op basis van kans x financieel gevolg volgens onderstaande tabel. Dit levert een bruto risicoscore op (ScB). Als gevolg van het nemen van maatregelen daalt vaak de kans en de impact (gevolg) van een risico. Op basis hiervan wordt de netto risicoscore berekend (ScN).

Niet alle risico's zijn uit te drukken in kans en gevolg.  Een belangrijk risico is dat onze beleidsdoelen niet worden gehaald. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting  in de zogenaamde onderuitputting van budgetten. Hierdoor wordt er onnodig beslag gelegd op financiële middelen. Wij zijn echter ook afhankelijk van externe factoren zoals de krapte op de arbeidsmarkt, het niet beschikbaar zijn van materialen en de oplopende kosten van energie en materiaal. Wij werken daarom aan een continue verbetering van het gemeentelijk begrotingsproces.  

De risicoscore wordt als volgt berekend:
- Een risico dat zich 1 maal in de 3 jaar kan voordoen met een gevolg van € 250.000 krijgt voor kans 3 en voor gevolg 3 en scoort dus 3 x 3 = 9.
- Een risico dat zich 1 maal in de 2 jaar kan voordoen met een gevolg van € 600.000 krijgt voor kans 4 en voor gevolg 4 en scoort dus 4 x 4 = 16.   

Vergelijking incidentele / structurele risico’s – incidentele / structurele weerstandscapaciteit
Op dit moment is er voor (€ 10,3) miljoen aan incidentele risico’s aanwezig. De weerstandscapaciteit met een incidenteel karakter bedraagt (€ 30,7) miljoen. De structurele risico’s komen uit op € (2,5) miljoen. De structurele weerstandscapaciteit komt uit op € 8 miljoen. Al met al is er een goede balans tussen incidentele / structurele risico’s en incidentele / structurele weerstandscapaciteit. 

Ontwikkeling gemeentelijk risicoprofiel
Het totaal overzicht aan risico’s levert een verlaging van het gemeentelijk risicoprofiel op. De rekening 2024 wordt afgesloten met een volume van € 56 miljoen (2023 € 60 miljoen).  Duidelijk is dat in 2024 de risico's zijn afgenomen. Dit is onder andere het gevolg van het aflopen van de energie en coronacrisis.

De ratio weerstandscapaciteit – risico’s op basis van de risicosimulatie methode.
Om verantwoord met risico’s om te gaan, is het noodzakelijk een buffer (weerstandscapaciteit) te hebben. De benodigde weerstandscapaciteit kan lager zijn dan de omvang van de risico’s (€ 56 miljoen) omdat niet alle gesignaleerde gemeentelijke risico’s tegelijkertijd optreden en meerdere uitgevoerde beheersmaatregelen de omvang van de risico's weten te beperken.

Op basis van de risicosimulatie analyse (Monte Carlo analyse) van het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement  blijkt een buffer (weerstandscapaciteit) van minimaal € 12,9 miljoen (was € 14,5 miljoen in 2023) nodig om de risico’s verantwoord af te dekken. Met andere woorden: de gemeente kan door het aanhouden van een buffer (weerstandscapaciteit) van € 12,9 miljoen met een zekerheid van 90% (landelijke norm) de aanwezige risico’s afdekken.  Conclusie hierbij is dat 2024 minder risicovol jaar was dan 2023. 

De ratio aanwezige buffer / benodigde buffer bedraagt 3,0  (was 2,9 in 2023). Deze ratio wordt berekend door de aanwezige buffer van € 38,7 miljoen te delen door de benodigde buffer van € 12,9 miljoen. Ook hier zien we een positieve ontwikkeling van de ratio ten opzichte van 2023 door het einde van de corona en energiecrisis. 

Bij de 3e bestuursrapportage 2024 bedroeg de ratio 3,1.  In termen van het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement komt een ratio van 3,0 overeen met de classificatie goed (> 2 = goed).

Netto schuldquote & de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen 
De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft een indicatie aan over het effect van de rentelasten en aflossingen ten opzichte van de exploitatie. Om duidelijk te maken wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is en wat dat betekent voor de schuldenlast, wordt de netto schuldquote berekend op basis van inclusief en exclusief doorgeleende gelden. Een netto-schuldquote tot 90% kan worden beschouwd als goed. Het gemeenschappelijke financieel toezichtkader (GTK 2020) van de Provincie geeft als signaleringswaarde minst risicovol bij bovengenoemde schuldquote van 46% (bron GTK: minst risicovol schuldquote <90%).  In 2024 zien we dat de netto schuldquote daalt van 57% naar 46%. Dit komt doordat de omvang van de gemeentelijke exploitatie is toegenomen terwijl de gemeentelijke schuld maar licht stijgt. Ook neemt de gemeentelijke reserve positie toe waardoor er minder gefinancierd hoeft te worden met externe middelen. 

De solvabiliteitsratio 
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal. Het gemeenschappelijke financieel toezichtkader (GTK 2020) van de Provincie geeft als signaleringswaarde neutraal bij een solvabiliteitratio van 36% (bron GTK: neutraal solvabiliteitratio 20%-50%). 

Grondexploitatie 
Dit kengetal geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. De grondexploitatie heeft met 1,5% een relatief beperkt aandeel in de financiële exploitatie van de gemeente Veenendaal en is lager dan de prognose van 4,2% in de begroting 2024. 

Structurele exploitatieruimte 
Dit kengetal is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte de gemeente heeft om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. De structurele exploitatieruimte wordt bepaald door het saldo van de structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves gedeeld door de totale baten. Het berekende kengetal van 0,80% wordt als neutraal beoordeeld. Bij het opstellen van de Programmabegroting 2026 en meerjarenraming 2026-2029 wordt het kengetal opnieuw bepaald, waarbij we als uitgangspunt hanteren dat het kengetal minimaal neutraal is.

Belastingcapaciteit 
De belastingcapaciteit geeft inzicht in hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. De definitie van belastingcapaciteit is hier: woonlasten van een meerpersoonshuishouden, opgebouwd uit OZB, afvalstoffen- en rioolheffing. Globaal kan een belastingcapaciteit tot 100% als goed worden beoordeeld, een capaciteit tussen 100% en 110% als matig, en een capaciteit hoger dan 110% als onvoldoende. De belastingcapaciteit van de gemeente Veenendaal van 85% (was 78% in 2023) wordt daarom als goed beoordeeld. Wel zien we dat als gevolg van de hogere tarieven de capaciteit in 1 jaar met 7% verslechterd is.

Omschrijving (toelichting)

Algemeen beleidskader

Het beheer van de openbare buitenruimte en riolering staat beschreven in het Omgevingsprogramma Openbare Ruimte 2022-2025 (OPOR). Het beheer van het gemeentelijke vastgoed staat beschreven in de ‘Strategische kaders exploitatiebeheer gemeente Veenendaal’ en het ‘Integraal duurzaam vastgoedbeheerplan 2021-2024’. Voor de buitensportaccommodaties is de beheerkwaliteit bepaald door de landelijk gestelde eisen van NOC*NSF en de verschillende sportbonden.
In 2024 is het beheer van de kapitaalgoederen uitgevoerd zoals vastgelegd in de vastgestelde beheer- en beleidsplannen. De doelstelling voor het beheer van de openbare ruimte ligt volgens het vastgestelde OPOR op A-niveau voor de winkelcentra en begraafplaats (conform CROW-beeldsystematiek) en voor de overige delen van Veenendaal op B-niveau. Belangrijke items hierin zijn natuur, duurzaamheid, participatie, bereikbaarheid, social return en klimaatadaptatie. Kapitaalgoederen die aan het einde van de technische of maatschappelijke levensduur zijn, worden gereconstrueerd. Hierbij wordt integraal gekeken of er noodzakelijke aanpassingen of vervangingen nodig zijn aan de wegen, riolering, groenvoorzieningen, technische installaties, verkeersregelinstallaties en openbare verlichting. Door de integrale werkwijze worden kapitaalvernietiging en het ontstaan van onveilige situaties voorkomen. Met gerichte en integrale programmering van het groot onderhoud en vervanging in de openbare ruimte worden de beschikbare middelen zo goed en efficiënt mogelijk ingezet.

Omschrijving (toelichting)

Algemene ontwikkelingen

Rekenkameronderzoek Groenbeheer
Mede naar aanleiding van raadsvragen over het groenbeheer is er in 2024 een Rekenkameronderzoek uitgevoerd naar het groenbeheer en groenbeleid. De resultaten zijn in het eerste kwartaal van 2025 met u gedeeld.

Onderzoek naar overname groenbeheer op bedrijventerreinen
Samen met de BOV (Bedrijvenkring Ondernemend Veenendaal) is een onderzoek gestart naar de overname van het groenbeheer op de bedrijventerreinen. Tijdens de behandeling van de Programmabegroting 2025-2028 heeft u hierom verzocht.

Pilot bedrijventerrein De Compagnie
Als uitwerking van de Green Deal is in 2024 een pilot gestart op bedrijventerrein De Compagnie. Het doel van ondernemers en gemeente is om het bedrijventerrein klimaatbestendig te maken. Ook streven we naar een hogere belevingskwaliteit van het groen en naar meer natuur en biodiversiteit. Eind 2024 heeft de gemeente een subsidie verstrekt. De maatregelen komen in 2025 tot uitvoering.

Pilots verruiging grasvelden en het Bonte Berm concept
In lijn met het OPOR is in 2024 uitvoering gegeven aan de wens naar meer biodiversiteit door onder andere grasvelden om te vormen naar kruidenrijk gras. Op een 4-tal locaties is het frequent gemaaide gras omgevormd naar een kruidenrijk mengsel dat eveneens bijdraagt aan de bestrijding van de eikenprocessierups. Op 1 locatie ontstond weerstand bij omwonenden en leidde dit tot een WOO verzoek. De situatie is ter plekke aangepast naar een soort tussenvariant. 

Ook is op een 2-tal locaties het Bonte Berm concept toegepast, met kruiden, bollen en knollen en een insectenhotel met informatiebord (o.a. voor het gemeentehuis). Dit concept zorgt het hele groeiseizoen voor kleur en biodiversiteit en heeft veel positieve reacties opgeleverd.

A0 reclame
In 2024 heeft een aanbesteding voor de plaatsing van A0 reclameborden plaatsgevonden. In 2024 heeft Centercom op 75 locaties een frame opgehangen. In deze frames wordt reclame van lokale evenementen, gemeente Veenendaal, politieke partijen en commerciële partijen aangebracht. Door deze frames is er minder overlast van scheef hangende borden en is de buitenruimte veiliger en netter.

Buurtvisiekaart
In 2024 is data verzameld over de Schepenbuurt. De bestaande inrichting van de openbare ruimte is gecombineerd met gegevens over parkeren, hittestress, wateroverlast, ongevallen en meldingen openbare ruimte. Aan de hand van deze data wordt een visie ontwikkeld voor de reconstructie van de Schepenbuurt. De data verzamelen heeft meer tijd gekost dan verwacht waardoor het maken van de visie nog niet gestart is.

Projecten openbare ruimte en sport
In 2024 zijn onder andere de volgende reconstructies en grootonderhoud projecten uitgevoerd en/of in uitvoering.

Herinrichting Duivenwal-Weverij: Bij dit project is de Dubotool gehanteerd bij aanbesteding en uitvoering.  Dubotool is een vereenvoudigd hulpmiddel voor de beoordeling van de duurzaamheid van GWW-projecten. In Dubotool worden alleen de belangrijkste milieuthema’s meegenomen. Dit zijn thema’s die gezamenlijk voor 90% of meer het milieuprofiel bepalen. 

Beheer- en klimaatbewust ontwerpen
Adviseurs en beheerders met groenkennis worden steeds vaker aan de voorkant in de planvorming betrokken. Dit is zichtbaar in de praktijk, te denken valt bijvoorbeeld aan de nieuwbouw in Veenderij en Groenpoort, gebiedsontwikkeling in het Franse Gat, de reconstructie van de Ambachtsstraat/ Boslaan en de reconstructie van wijk De Pol. In deze plannen komt er (veel) meer en kwalitatief hoogwaardig groen terug. Dit is niet altijd direct zichtbaar, zoals de speciale ondergrondse groeiplaatsen voor bomen onder parkeervakken. Deze maatregelen zorgen er wel voor dat de bomen duurzaam oud kunnen worden en er over 40 jaar nog staan. Daarnaast zijn er meer groene parkeervakken en verschillende vormen van waterberging in de projecten gerealiseerd.

Buurtaanpak en het project Gezonde Buurten
In de buurtaanpak wordt de buurt opgeknapt. We vormen (een deel van) speelplekken om naar BOSS-locaties en we leggen BOSS-routes en ontmoetingsplekken aan. Waar nodig renoveren we groen en herstellen we boomstructuren. Ook kijken we naar locaties om te vergroenen. Straatwerk wordt recht gelegd en wortelopdruk zo veel mogelijk weggenomen. Bebording wordt in orde gebracht en straatkolken worden waar nodig hersteld of vervangen. Ook worden blindegeleidetegels aangebracht op hoofdroutes om de toegankelijkheid te verbeteren. Tot slot wordt aandacht besteed aan de veiligheid van schoolomgevingen. Na realisatie kan de buurt er weer minimaal 7 jaar tegenaan zonder dat grootschalige ingrepen nodig zijn. Het streven is om iedere 7 à 8 jaar in een buurt terug te komen.

In 2024 hebben we de bewoners in de Pioniersbuurt en Achterkerk betrokken bij de buurtaanpak. Deze plannen worden in 2025 gerealiseerd. Daarnaast zijn we gestart met de buurtaanpak in de Componistenbuurt, Vogelbuurt en Schrijverswijk. In deze laatste buurt wordt samen gewerkt met het project Gezonde Buurten, waarvoor een subsidie verkregen is van € 60.000. Het project Gezonde Buurten richt zich vooral op het betrekken van bewoners bij hun leefomgeving en het stimuleren van bewoners om actief deel te nemen aan de activiteiten om gezond te bewegen. Na realisatie van de BOSS-plekken, wordt er nog een jaar lang activiteiten georganiseerd op deze plekken. Het project Gezonde buurten is een samenwerking tussen Jantje Beton, IVN Natuureducatie, JOGG (Gezonde Jeugd, gezonde Toekomst) en de gemeente Veenendaal.

Meldingen openbare ruimte
Op 1 juli 2024 zijn we gestart met de nieuwe applicatie meldingen openbare ruimte. Er is afgesproken de werking te monitoren en te evalueren. In januari 2025 hebben we het eerste half jaar geëvalueerd. We zien een constructieve ontwikkeling betreffende het systeem en een positieve terugkoppeling van diverse gebruikers( bijvoorbeeld Team Clean). Ook zijn er nog aandachtspunten en daar blijven we hard aan werken om ook die punten te optimaliseren.

Omschrijving (toelichting)

Kwaliteit van de openbare ruimte
De winkelcentra en de begraafplaats van Veenendaal worden op A-niveau onderhouden, de overige wijken op B-niveau.
De openbare ruimte wordt maandelijks geschouwd door een onafhankelijk bureau. Deze schouw is een momentopname en is in de eerste plaats bedoeld als sturingsinstrument voor de uitvoering. Er wordt geschouwd op technische kwaliteit en verzorgende kwaliteit. Bij technische kwaliteit is onder andere gekeken of beplanting goed gesnoeid is en of een afvalbak niet scheef staat. Bij verzorgende kwaliteit is onder andere gekeken naar zwerfafval en onkruid. Het gaat erom dat de openbare ruimte schoon en netjes is.

Jaarlijks vinden er 13 meetrondes plaats door een extern bureau (iedere 4 weken een meting). Tijdens deze meetronde worden ruim 65 beeldmeetlatten gemeten. Iedere beeldmeetlaat vertaald een bepaalde beheertaak. In de diagrammen hieronder wordt het gemiddelde van alle beeldmeetlatten per meetronde getoond. Dit kan afwijken van het beeld dat u hebt over een bepaalde periode in het jaar of over een bepaalde beheertaak. Het voert te ver om in de jaarrekening hier uitgebreid op in te gaan.

De diagrammen hieronder tonen het gemiddelde resultaat in 2024 verspreid over het gehele jaar. De behaalde kwaliteit mag maximaal 10% afwijken van de afgesproken kwaliteit. Dit betekent dat C en D niveau in principe niet onder de 90% lijn uit mag komen.

Gerealiseerde gemiddelde kwaliteit in de A-gebieden (winkelcentra en begraafplaats):

Gerealiseerde gemiddelde kwaliteit in de B-gebieden:

Gerealiseerde gemiddelde kwaliteit heel Veenendaal in meerjarenperspectief:

Complete beheerpakket
Naast de ruim 65 beheertaken die conform een beeldmeetlat gemeten worden, vindt er ook veel beheer en onderhoud plaats buiten deze beeldsystematiek om. U moet dan denken aan:

• Maatregelen uit de jaarlijkse weginspectie;
• Maatregelen uit de jaarlijkse riool inspectie;
• Maatregelen uit de jaarlijkse BVC (Boom Veiligheid Controle);
• Maatregelen uit de 2-jaarlijkse inspectie van speel- en sportvoorzieningen;
• Onderhoud aan watergangen;
• Maatregelen aan openbare verlichting;
• Maatregelen aan verkeersregelinstallaties;
• Bestrijding van ziekten en plagen in het groen, bijvoorbeeld de eikenprocessierups;
• Bestrijding van invasieve exoten, zoals de Japanse duizendknoop;
• Bestrijding van overlast door dieren (ratten, mollen, ganzen, etc.);
• Vergunningen t.b.v. kabels & leidingen;
• Vergunningen t.b.v. uitritten;
• Vergunningen t.b.v. de kap van bomen;
• Aanplant van nieuwe bomen;
• Groeiplaatsverbetering van bestaande bomen;
• Verhelpen van incidenten, bijvoorbeeld na een storm;
• Ecologisch beheren van bermen en ruig gras terreinen (dit omhelst ruim 25% van het totale areaal aan openbaar groen);
• Aanleg van kruidenrijke bermen;
• Realiseren van buurtinitiatieven in de openbare ruimte;
• Acties t.b.v. vergroening van de buitenruimte en particuliere tuinen en andere klimaat adaptieve maatregelen, zoals het afkoppelen van regenpijpen.

Het voert te ver om al deze taken in de jaarrekening toe te lichten. We vermelden dit om u een brede kijk te geven op het beheren van alle assets in de openbare buitenruimte. Dit is veel breder dan alleen het beeldkwaliteitsniveau. Het veilig houden van de openbare ruimte is misschien wel de belangrijkste taak. Door het nemen van bovengenoemde maatregelen hebben we ook in 2024 volop ingezet op de veiligheid van de openbare ruimte. Daarnaast waren deze maatregelen onmisbaar om overlast zo veel mogelijk te voorkomen en onze inwoners tevreden te houden over de openbare ruimte.

Omschrijving (toelichting)

Participatie

Bij ieder project is nagegaan of participatie zinvol is conform de randvoorwaarden van ons participatiebeleid.

Omschrijving (toelichting)

 Wegen, kunstwerken, openbare verlichting en technische installaties

Beleidskaders
Zie Algemeen beleidskader

Vertaling begroting
Voor de reconstructies (Meerjareninvesteringsplan)  zijn in 2024 de volgende bedragen besteed:

• Wegen en kunstwerken : € 3.767.713,-
• Verkeersregelinstallaties : € 500.000,-
• Openbare verlichtingen € 270.000,-.  

Voor het dagelijkse onderhoud (exploitatiebegroting) zijn in 2024 de volgende bedragen besteed: 

• Wegen en kunstwerken en gladheidbestrijding € 2.890.311,-;
• Openbare verlichting, technische installatie en VRI € 883.093,-;
• Straatmeubilair , bewegwijzering en bebording € 145.623,-;
• Reiniging openbare ruimte en onkruidverwijdering € 1.166.858,-. 

Omschrijving (toelichting)

Riolering

Beleidskaders
Zie Algemeen beleidskader

Vertaling begroting
Voor afkoppelprojecten en rioolvervangingen (Meerjareninvesteringsplan) is in 2024 een bedrag van € 3.182.237,- besteed. 

Voor het vervangen van pompen en gemalen (Meerjareninvesteringsplan) is in 2024 een bedrag van €108.200,- besteed.

Voor het dagelijkse onderhoud (exploitatiebegroting) zijn in 2024 de volgende bedragen besteed:

• Rioolbeheer € 544.282,-;  
• Reinigen en onderhouden kolken en plaagdierbestrijding € 325.177,-;  
• Onderhoud pompen en persleidingen € 264.018,-.   
• Stimuleren van afkoppelen regenwater en vergroenen particuliere percelen € 62.000,-. Er zijn onder andere 48 subsidies uitgekeerd voor het vergroenen en afkoppelen van tuinen en 75 regentonnen aangesloten.

Omschrijving (toelichting)

Water

Beleidskaders
Zie Algemeen beleidskader

Vertaling begroting
Voor het vervangen van beschoeiingen (Meerjareninvesteringsplan) is in 2024 een bedrag van €100.000,-  besteed. 

Voor het dagelijks onderhoud (exploitatiebegroting) zijn in  2024 de volgende bedragen besteed:

• Maaien vijvers en klein onderhoudswerk € 25.918,-;
• Baggerwerkzaamheden € 0,-. 

Omschrijving (toelichting)

Groen en speelvoorzieningen / BOSS-locaties

Beleidskader
Zie Algemeen beleidskader

Vertaling begroting
Voor groen en spelen (Meerjareninvesteringsplan) zijn in 2024 de volgende bedragen besteed:

• Aanleg van kwantitatief en kwalitatief hoogwaardig groen en een gezonde en groene leefomgeving : € 55.000,-;
• Vervanging, omvorming en optimalisatie van de speellocaties naar BOSS-locaties : € 71.000,-.

Voor het dagelijkse onderhoud (exploitatiebegroting) zijn in 2024 de volgende bedragen besteed:

• Onderhoud groen:             €  4.002.824,-;
• Speelvoorzieningen:         €      372.671,-;
• Hondenvoorzieningen:    €         25.304,-.

Omschrijving (toelichting)

Buitensport 
Het kader is dat de buitensportvoorzieningen moeten voldoen aan de richtlijnen en eisen van NOC*NSF en de sportbonden om zo een goede sportbeoefening mogelijk te maken. Hiervoor zijn in 2024 de volgende werkzaamheden uitgevoerd/voorbereid: 

Omschrijving (toelichting)

Vastgoed

Omschrijving (toelichting)

Omschrijving (toelichting)

Planning en Control
Conform de planning & control-cyclus zijn de volgende documenten opgesteld en aangeboden aan de raad:

• Jaarstukken 2023;
• Kadernota 2025-2028;
• Drie bestuursrapportages;
• Programmabegroting 2025 en meerjarenraming 2026-2028.

2024 is gezien het intensieve traject van heroverwegingen rond de kadernota en begroting 2025 een bijzonder jaar geweest. Door participatie uit de samenleving en goed samenspel met de raad zijn we erin geslaagd om met de Kadernota 2025-2028, de financiële en inhoudelijke kaders vast te stellen. Deze kaders zijn uitgewerkt in de Programmabegroting 2025 en de meerjarenraming 2026-2028, waarbij zowel het begrotingsjaar 2025 als het jaar 2028 sluitend zijn. De wijze waarop we dit proces hebben vormgegeven leidde tot belangstelling daarvoor uit andere gemeenten.

Omschrijving (toelichting)

Rechtmatigheid

Vanaf het verslagjaar 2023 is de rechtmatigheidsverantwoording ingevoerd. Hiermee wordt verantwoording afgelegd over de naleving van de regels, die van belang zijn voor financiële handelingen van de gemeente. Met deze verantwoording geven wij invulling aan hoofdstuk 3 van de financiële verordening. 

In de rechtmatigheidsverantwoording zijn drie criteria van belang:
-    het begrotingscriterium
-    het voorwaardencriterium 
-    het misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium. 

De rapporteringstolerantie voor onrechtmatigheden is door de Raad vastgesteld op € 100.000 euro.  
De uitkomsten van de rechtmatigheidsverantwoording worden weergegeven in onderstaande tabel: 

Begrotingscriterium
Alle begrotingsoverschrijdingen (bruto) op de totale lasten per begrotingsprogramma (en daarmee overeenstemmende balansmutaties) onrechtmatig als deze lasten in strijd zijn met een wettelijke bepaling of met het beleid van de Raad. Overschrijding van budgetten binnen wet- en regelgeving en passend bij de uitvoering van het beleid van de Raad zijn niet onrechtmatig (netto).  

Overschrijding lasten begrotingsprogramma’s en investeringskredieten 
In 2024 is er bij de begrotingsprogramma's sprake geweest van een overschrijding van €15,8 miljoen aan de lastenkant. In overeenstemming met de financiële verordening artikel 11 lid 3 is € 14,9 miljoen hiervan acceptabel. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de toelichting op de baten en lasten in de jaarrekening en bij de programmaverantwoording. Daarnaast is er in 2024 een overschrijding van €188.000 op de kredieten. 

We blijven gericht inzetten op een zorgvuldige monitoring van investeringskredieten, budgetramingen en de bijbehorende realisatie, waarbij continue procesverbetering onze blijvende aandacht heeft. 

Voorwaardencriterium 
Bij dit criterium gaat het om toepassing van de eisen en voorwaarden die worden gesteld aan financiële (beheers)handelingen. Die eisen en voorwaarden hebben betrekking op doelgroep, termijn, grondslag, administratieve bepalingen, normbedragen, bevoegdheden bewijsstukken, recht, hoogte en duur. 

Wij hebben vastgesteld dat er onrechtmatigheden zijn voor een bedrag van €433.000 doordat de Europese aanbestedingsrichtlijnen niet juist zijn toegepast. 

Hieronder wordt een toelichting gegeven.  

Algemeen:
Een budgethouder die een werk, levering of dienst afneemt bij een leverancier, dient zich af te vragen op welke wijze de afname moet worden aanbesteed. Hiervoor is er binnen de gemeente een inkoopbeleid die moet waarborgen dat de regels worden gevolgd. In 2024 is voor een bedrag van  € 433.000 ingekocht waarbij de Europese aanbestedingsrichtlijnen niet juist zijn toegepast. 

Toelichting aanbesteding en inkopen
Onderstaand treft u een overzicht aan van de geconstateerde onrechtmatigheden in het aanbestedings- en inkoopproces over het jaar 2024, onderverdeeld per categorie.  

Groenonderhoud
Bij de opdrachtverlening aan vier leveranciers is een onrechtmatigheid vastgesteld. In alle vier de gevallen is de onrechtmatigheid in 2025 opgeheven.  
Totale onrechtmatigheid 2024: € 53.000. 

Verzekeringen
Bij de gunning van een opdracht aan één leverancier is een onrechtmatigheid geconstateerd. Door stilzwijgende verlenging is de contractwaarde overschreden, wat in 2024 resulteerde in een totale onrechtmatigheid van € 68.000. 

Diensten
Bij de opdrachtverlening aan twee leveranciers is een onrechtmatigheid vastgesteld.  
Totale onrechtmatigheid 2024: € 184.000. 

Telefonie
De kosten voor mobiele telefonie zijn niet via een EU-aanbesteding verlopen, wat als onterecht wordt beschouwd.  
Totale onrechtmatigheid 2024: € 128.000. 

Misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium
Misbruik is het opzettelijk niet, niet tijdig, onjuist of onvolledig verstrekken van gegevens. Met als doel ten onrechte overheidssubsidies of -uitkeringen te ontvangen of niet dan wel een te laag bedrag aan heffingen aan de overheid te betalen. Oneigenlijk gebruik is het door het aangaan van rechtshandelingen en/of feitelijke handelingen, ontvangen van overheidsbijdragen of het niet dan wel tot een te laag bedrag betalen van heffingen aan de overheid, in overeenstemming met de tekst van de regelgeving maar in strijd met het doel en de strekking daarvan. 

Uitkeringen, subsidies en vergunningen gaan alleen naar inwoners, bedrijven en instellingen die daar recht op hebben. Dit wordt getoetst aan wet- en regelgeving en interne integriteitsregelingen en -afspraken. Wij hebben interne procedures om na te gaan dat (belasting-)gelden, subsidies, uitkeringen of bijdragen, enzovoort op de juiste manieren worden ingezet en besteed. Voor verschillende beleidsterreinen hebben wij preventieve en/of repressieve maatregelen. Preventieve maatregelen zijn met name regelgeving, voorlichting en controle vooraf. Repressieve maatregelen zijn controle achteraf en sanctionering. 

In 2023 is er overkoepelend beleid voor het voorkomen van misbruik- en oneigenlijk gebruik vastgesteld, deze is voor boekjaar 2024 nog altijd actueel. Door het naleven van dit beleid zijn er in 2024 terugvorderingen voor een bedrag van €0,4 miljoen opgelegd. 
 
Eindconclusie:
Het college stelt vast dat de omvang van de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties die niet rechtmatig tot stand zijn gekomen € 16,4 miljoen bedraagt. Dit is hoger dan de daarvoor gestelde grens van € 6,5 miljoen. Van de niet rechtmatig tot stand gekomen verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties is volgens het college overigens een bedrag van € 14,9 miljoen acceptabel op basis van door de gemeenteraad vastgestelde afspraken.?

Omschrijving (toelichting)

Fiscale zaken in control
In 2011 is met de Belastingdienst een convenant afgesloten in het kader van het 'horizontale toezicht'. Kern hiervan is dat de gemeente fiscaal in control is en samenwerkt met de Belastingdienst. Daardoor behoeven vanuit de Belastingdienst geen uitgebreide controles meer plaats te vinden. Het convenant is destijds voor onbepaalde tijd afgesloten.
In 2021 zijn er door de Belastingdienst nieuwe eisen gesteld aan het continueren van het convenant, de zogenaamde Doorontwikkeling Horizontaal Toezicht (DHT). Aan de nieuwe afspraken liggen drie pijlers ten grondslag: 
-    een fiscale strategie;
-    het inzicht in fiscale risico’s;
-    de beheersing hiervan door de organisatie via onder andere monitoring en testing.
Deze drie pijlers komen samen in een Tax Control Framework (TCF) waarvan de werking onder het oude horizontaal toezicht niet werd getoetst. Hoewel Veenendaal op de goede weg is, is de inspecteur van de Belastingdienst van mening dat er nog te weinig stappen zijn gemaakt om in aanmerking te komen voor het afsluiten van een nieuw convenant (december 2022). In januari 2023 is daarom een doorstart gemaakt om dit te kunnen realiseren met hulp van bureau Fiscaliade. Dit bureau heeft ruime ervaring met de voorbereidende werkzaamheden voor de opstelling van een convenant en heeft in beeld gebracht waar de gemeente Veenendaal nog inzet moet plegen. Dit is in de zomer van 2023 besproken met de inspecteur en afgesproken is dat in 2024 een vervolggesprek met de inspecteur zal plaatsvinden over de te zetten stappen richting een nieuw  convenant. In de tweede helft van 2023 zijn de bevindingen van Fiscaliade daarom uitgewerkt in een plan van aanpak en inmiddels is gestart met de uitvoering daarvan. Inmiddels is er voortgang geboekt op een aantal terreinen, zoals het vastleggen van procedures rondom het wagenpark, het in kaart brengen van de vastgoedportefeuille en het stroomlijnen van het aangifteproces BTW en BCF. We verwachtten in 2025 de benodigde maatregelen te treffen, zodat ook de overige keyrisks beheerst zullen worden en we het convenant met de Belastingdienst te kunnen sluiten.

Omschrijving (toelichting)

Inkoop en aanbesteding
Mede om de risico's van onrechtmatige aanbestedingen/inkopen te beperken en meer controle over het proces te krijgen is gekozen om over te gaan tot aanschaf van een inkoop- en bestelsysteem. De geslaagde aanbesteding heeft geleid tot een contract met Proactis. In 2024 is verder gewerkt aan de voorbereidingen voor de implementatie. Live-gang (gefaseerd)  wordt thans verwacht vanaf maart/april 2025.  Implementatie van nieuwe systemen binnen een bestaande omgeving zorgt soms voor onverwachte uitdagingen. Dat is ook hier het geval en begin 2025 wordt bezien welke implicaties dat in dit project heeft.  Verder is de inkooporganisatie bezig geweest met de begeleiding/advisering en/of het opstarten van 34 Europese aanbestedingen. Bedroeg het aantal Meervoudig onderhandse aanbestedingen 75  en heeft bij circa 25 enkelvoudig onderhandse aanbestedingen begeleiding of advisering door team inkoop plaatsgevonden. 

Omschrijving (toelichting)

Personeelsbeleid  

Naar meer zicht op de samenstelling van onze teams – strategische personeelsplanning 
In de huidige arbeidsmarkt is het voor veel organisaties moeilijk goed personeel te vinden en te behouden zo ook voor gemeenten/ de gemeente Veenendaal.  Daarnaast  hebben we te maken met vergrijzing en verloop en hebben ook wij te maken met steeds complexere vraagstukken waarvoor we specifieke expertise en vaardigheden nodig hebben in onze organisatie.  Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat een doeltreffende inzet van strategische personeelsplanning (SPP) steeds belangrijker wordt.
Uit het rekenkamerrapport 2024 jaar blijkt dat onze gemeente relatief weinig personeel heeft vergeleken met andere gemeenten van dezelfde grootte.  Daarom startten we in 2024 een benchmarkonderzoek om inzicht te krijgen in hoe onze teams zijn samengesteld. Vanuit dit inzicht ondernemen we verdere acties. In de loop van 2025 is er inzicht in de personele samenstelling zowel op kwalitatief en kwantitatief niveau.

Recruitment & werving en selectie
Met de komst van een vaste recruiter is er (nog) meer focus op werving & selectie en goed werkgeverschap. We zetten hiermee in op een actieve arbeidsmarktbenadering en recruitmentwerkwijze. 
We richtten ons op het maken van teksten en inzet van middelen waarmee we de juiste doelgroep aanspreken. Daarnaast besteden we meer aandacht aan een duurzame match en aan de eerste contactervaring met de gemeente. Samen met een externe partij hebben we ons gericht op de ontwikkeling van een werkgeversmerk.  Ook hebben we stappen gezet om de samenwerking in de regio te optimaliseren en ons als werkgever ook voor jong talent interessanter te maken door onder andere de start van het vormgeven van een traineeship. 

De kracht van regionale samenwerking
In het kader van de samenwerking binnen de Regio Foodvalley hebben de gemeentesecretarissen op 23 mei 2024 besloten tot de oprichting van een regionaal traineeprogramma. Dit programma heeft als doel om een pool van goed opgeleide, jonge professionals te creëren die ervaring hebben met gemeentelijke werkzaamheden en kennis van de regio. Het initiatief speelt in op de vergrijzing en de krapte op de arbeidsmarkt en bevordert samenwerking tussen gemeenten. Als project traineeship Regio Foodvalley zijn we een samenwerking aangegaan met de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) voor de ontwikkeling van een maatwerk opleidingsprogramma. Dit programma is gericht op persoonlijke en professionele ontwikkeling van de trainees en vindt plaats bij de verschillende gemeenten uit de Regio Foodvalley. Op 1 november 2024 is een projectgroep gestart die toewerkt naar een traineeprogramma en de aanname van minimaal 10 trainees die in het najaar van 2025 gaan starten. De gemeente Veenendaal fungeert als hosting gemeente: daarmee leveren we een projectleider, zijn we verantwoordelijk voor administratieve en organisatorische ondersteuning. 

'Veenendaal werkt voor jou''
Als organisatie willen we ons  voor zowel huidige als toekomstige medewerkers positief  onderscheiden op de arbeidsmarkt. Ons doel is om een uniek en authentiek werkgeversverhaal/-merk te ontwikkelen dat nauw aansluit bij onze kernwaarden STER (Samenwerken, Toegevoegde waarde, Energie en Werkplezier, en Resultaatgericht Werken).  Hiervoor is input uit de organisatie opgehaald wat geresulteerd heeft in de propositie “Veenendaal werkt voor jou”. Met deze insteek laten we de veelzijdigheid en flexibiliteit van werken bij de gemeente Veenendaal zien en positioneren we Veenendaal als werkgever die aansluit op elke levensfase van medewerkers. De uitrol start begin 2025.

Behouden – Onboarding
Onboarding is belangrijk om nieuwe medewerkers aan ons te binden.  Door een goede onboarding krijgen nieuwe medewerkers een warm welkom en een zachte landing binnen de organisatie en laten we hen  kennismaken met zowel de organisatie als de functie. We investeerden het afgelopen jaar  in het kandidaat- en medewerkersproces (van werving tot in dienst treden) en het creëren van een warm welkom. Dit deden we op verschillende manieren:

• De informatie op ons intranet is meer gefaseerd vindbaar aangesloten op elke fase binnen de onboarding.  
•  De introductiedag uitgebreid. We informeren medewerkers  over de samenstelling van de gemeente door een verhaal van de burgemeester, ze maken kennis met de geschiedenis van Veenendaal tijdens een rondleiding. Daarnaast is er aandacht voor politieke sensitiviteit en digitale fitheid.
• Tijdens de gehele onboarding hebben nieuwe medewerkers een buddy.
• We bieden voor iedere medewerker een workshop Talentmanagement aan en diverse trainingen. Zoals het werken binnen een gemeente en politieke sensitiviteit. Zo willen we ervoor  zorgen dat medewerkers zich naast welkom ook ontwikkelen in hun rol. 

Ontwikkelen in een lerende organisatie
Talent zien, houden én ontwikkelen, oftewel: talentmanagement, zien wij als een van de belangrijkste uitdagingen van dit moment. Om als organisatie toekomstbesteding te zijn,   is het van belang om het aanwezige potentieel/talent van de medewerkers optimaal te benutten
Als gemeente Veenendaal investeren we in onze mensen. Afgelopen jaren hebben we Talentmanagement ingevoerd en versterkt. We bieden workshops tijdens de onboarding om medewerkers te informeren en hen te helpen bij hun ontwikkeling. Leidinggevenden krijgen trainingen om dit in de praktijk te brengen. We werken ook aan een medewerkersapp om medewerkers inzicht te geven in hun talenten en hun ontwikkelmogelijkheden en hoe zij hiermee aan de slag kunnen in hun werk.
Ook de gespreksdialoog speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van medewerkers. In de dialoog schenken we o.a. aandacht  aan inhoud en doelen, talent en ontwikkeling en vitaliteit: een goede werk- en privé-balans en begeleiding bij (dreigend) verzuim.  Daarnaast kunnen medewerkers t.a.v. persoonlijke ontwikkeling gebruik maken van de online bibliotheek van Goodhabitz en opleidingen en trainingen volgen vanuit het  opleidingsbudget.
 
Leiderschap als motor van de verandering
Binnen de gemeente Veenendaal is leiderschap van onze leidinggevenden en managers een cruciale factor om het ontwikkel,- en verandervermogen van onze medewerkers te vergroten. Middels diverse leiderschapsbijeenkomsten stonden we stil bij de ontwikkelingen die van belang zijn om in de Veense organisatie als teamleider of (opgave)manager te functioneren en tevens de gezamenlijke slagkracht en samenwerking verder te optimaliseren.

Vitaliteit en duurzame inzetbaarheid
Om als organisatie fit te zijn voor de toekomst, hebben we vitale medewerkers nodig Daarvoor is het belangrijk dat we aandacht hebben voor het werkgeluk en de vitaliteit van onze medewerkers. Zodat zij hun werk op een goede, leuke en prettige manier kunnen doen. Daarom investeerden we afgelopen jaar  in de optimalisatie van onze arbodienstverlening. Naast de inzet van bedrijfsartsen is ook een energiebalans-coach van belang  om verzuim zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Het verzuimcijfer over 2024 bedraagt 6,6% en de meldingsfrequentie 0,84. Dit is vergelijkbaar met de benchmark. 
In veel gevallen geven medewerkers de balans tussen werk en privé aan als oorzaak voor het verzuim. In 2024 voerden we daarom ook een Risico Inventarisatie en Evaluatie  met als onderdeel een onderzoek Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) om meer inzicht te krijgen in de factoren die hier een rol in spelen en wordt aansluitend in 2025 een Periodiek Arbeids Gezondheidsonderzoek (PAGO) uitgevoerd. 

Als we kijken naar de verzuimverdeling Kort- midden- en lang zien we over 2024 dat de verdeling als volgt is:

Uit deze verdeling valt op te maken dat het meeste verzuim in de categorie lang valt wat zegt dat het verzuim in veel gevallen langer dan 43 dagen duurt. Het is hierbij van belang om actief te blijven sturen op preventie en het kort- en middellange verzuim om te voorkomen dat het resulteert in langdurig verzuim.

Goedwerkgeverschap - Arbeidsvoorwaarden
We bieden goede secundaire arbeidsvoorwaarden (CAO en eigen regelingen) en flexibele werkopties. Zoals het veens werken (plaats- en tijdsonafhankelijk werken) en mogelijkheden om parttime te werken. Het afgelopen jaar hebben we heldere kaders en faciliteiten ontwikkeld ten aanzien van het Veens werken. Dit draagt bij en zorgt voor een goede werk- en privé balans. Daarnaast is een erkenning als mantelzorgvriendelijke werkgever aangevraagd waarbij we in onze organisatie aandacht vragen voor de mogelijkheden en faciliteiten als je mantelzorger bent. En is er voor medewerkers de mogelijkheid ontwikkeldom eerder te stoppen met werken aan het eind van hun loopbaan (RVU). Tevens is opnieuw gekeken naar een regeling t.a.v. het Individuele Keuze Budget (IKB) waarmee wordt bijgedragen aan het (nog meer) bieden van aantrekkelijke secundaire arbeidsvoorwaarden op het gebied van mobiliteit en duurzame inzetbaarheid e.d. 

Omschrijving (toelichting)

Integriteitsbeleid
Integriteit - Aandacht voor integriteit. 
Integriteit kan het vertrouwen in de gemeente maken of breken. Als ambtenaar is het belangrijk integer te handelen. Je vertegenwoordigt tenslotte de gemeente. We hebben verschillende regels en gedragscodes om de integriteit van onze organisatie te waarborgen. Bijvoorbeeld een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) en het afleggen van de eed of belofte.
Ondanks deze instrumenten, lopen we soms tegen dilemma's aan over wat wel of niet integer is.  Daarom is het een thema dat blijvend aandacht verdient en waarover we in gesprek moeten blijven. De aandacht voor integriteit is daarmee een continu proces. In 2024 actualiseerden we onze gedragscode en introduceerden we een routekaart met informatie over integriteit en sociale veiligheid. Ook bieden we medewerkers trainingen aan op dit gebied.
Integriteit is een blijvende opdracht voor ons allemaal. Samen zorgen we voor een veilige en integere werkomgeving waarin iedereen zich gehoord en gerespecteerd voelt.

Omschrijving (toelichting)

Informatisering & Automatisering

Goed functionerende systemen en goed informatiebeheer zijn een belangrijke basis voor de werking van onze organisatie en belangrijk voor de verantwoording in onze democratie. Daarom zijn stabiliteit, betrouwbaarheid en de juiste ondersteuning onmisbaar. In 2024 zijn daarvoor op een aantal onderwerpen grote stappen gemaakt. 

1. Netwerkstabiliteit gemeentehuis
   In 2024 verbeterden we ons netwerk. We vernieuwden de netwerkinfrastructuur (waaronder WIFI) . Dit zorgt voor een stabieler en sneller netwerk, betere beheersbaarheid om het gehele netwerk en het netwerk is beter te monitoren.

    2.  Beveiliging
        Om de gegevens van de gemeente beter te beschermen is  het wachtwoordbeleid geüpdatet. Daarin stellen we  strengere eisen . Om medewerkers hierbij beter te ondersteunen, schaften we een wachtwoordkluis aan. De wachtwoordkluis en het beleid rollen we in 2025 uit. Daarnaast werkten we afgelopen jaar aan extra beveiligingsmaatregelen voor mobiele apparaten. Hierdoor kunnen gegevens niet zomaar buiten het gemeentelijke netwerk worden verspreid.  Als laatste hebben we verschillende acties ondernomen om medewerkers bewuster te maken als het gaat om informatiebeveiliging. 

3. Regierol van I&A
   We versterkten onze regierol in Informatisering en Automatisering (I&A). Dit deden we door  met onze leveranciers in gesprek  te gaan om beter samen te werken. Zo zijn er richtlijnen en afspraken gemaakt die we in 2025 verder implementeren. Dit betekent dat we nu onze leveranciers beter kunnen aansturen. Door duidelijke richtlijnen en communicatie hebben we de samenwerking en prestaties van onze leveranciers verbeterd 

4. i-Visie en i-Beleid
   We hebben een I-visie en I-beleid vastgesteld om duidelijker te maken waar we met informatisering en automatisering naartoe willen groeien, aan welke regels we moeten voldoen en welke kaders we daar intern voor hebben gesteld. Dit krijgt een vervolg in de I-strategie. 

Informatiehuishouding
In 2024 werkten we aan bewustwording door presentaties, tips via het intranet en bewustwordingscampagnes over hoe je met gegevens omgaat en hoe je het beste kan werken met informatie. De bewaarstrategie is geschreven en  het vernietigingsproces in het zaaksysteem werd ingericht en  de eerste zaken vernietigd. Rondom WMO zijn de te vernietigen dossiers vernietigd.  In 2024 is intensief contact geweest met de provinciale archiefinspecteur waarmee we haar afgelopen jaren toenemende zorg hebben kunnen mitigeren. In de toezichtbrief maakt ze ook melding van de voortgang die hierop nu zichtbaar is. 

Omschrijving (toelichting)

Belastingen
In 2024 is intensief gewerkt aan realisatie van de uitbesteding van de belastingtaken aan de gemeenschappelijke regeling GBLT. En daarmee tevens het beëindigen van onze dienstverlening daarin aan de gemeenten Woudenberg en Renswoude. De inspanningen zijn door de Waarderingskamer gewaardeerd in een fors hogere beoordeling van de kwaliteit (van 2 naar 4 sterren op een schaal van 5) waarna de overdracht aan GBLT succesvol per 1 januari 2025 is gerealiseerd.

Omschrijving (toelichting)

Informatieveiligheid
Zowel bestuurlijk, als op de verschillende managementniveaus, is er veel aandacht voor informatieveiligheid. De focus van het gesprek ligt, naast ‘voldoen aan wet- en regelgeving’, vooral ook op het (risicogestuurd) borgen van de beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van (persoons)gegevens en gemeentelijke dienstverlening.

In navolging van een herijking van het meerjarenplan informatiebeveiliging 2021-2025 is een doorstart gemaakt voor de periode 2024-2026. Met dit plan wordt een verdiepingsslag gemaakt op de huidige beveiligings- en beheersmaatregelen, waaronder de aanscherping van processen en het toepassen van geavanceerde technische beveiligingsmaatregelen. 

De komst van de Cyberbeveiligingswet (Cbw) en de nieuwe Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO2) vraagt een verdere inspanning van de organisatie om te voldoen aan wet- en regelgeving. In 2024 is al een aanzet gemaakt om vanaf 2025 goed te kunnen voldoen aan de uitgangspunten van de Cbw en BIO2. Ook het huidige Informatiebeveiligingsbeleid wordt herijkt aan de hand van deze ontwikkelingen en nieuwste inzichten.

Jaarlijks wordt voor het gebruik van verschillende landelijke aansluitingen en basisregistraties (Suwinet, BRP, BRO, BGT, BAG en DigiD) verantwoording afgelegd volgens het ENSIA-verantwoordingstelsel. Vanaf het verantwoordingsjaar 2024-2025 worden verschillende (beheers)normen voor DigiD-applicaties ook getoetst op werking. De gemeente heeft ook deze verantwoordingsperiode aangetoond te voldoen aan alle gestelde normen, waaronder ook de nieuwe ‘werkingsnormen’ voor DigiD.

Overzicht inkomsten lokale heffingen

De opbrengst afvalstoffenheffing 2024 is inclusief de opbrengst van het aantal ledigingen (variabel tarief). Het variabele tarief wordt pas na afloop van het belastingjaar opgelegd. De aanslagen precariobelasting netwerkbeheerders worden vanaf 2020 niet meer opgelegd als gevolg van de uitspraak Stedin. De toeristenbelasting 2024 wordt in de eerste helft van 2025 opgelegd. 

Vergelijking woonlasten met andere gemeenten
Hierbij informeren wij u over de verschillende gemeentelijke belastingen en heffingen in onze gemeente in 2024 ten opzichte van andere gemeenten. Daarvoor gebruiken wij het brondocument van Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (Coelo)

Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (Coelo)
Jaarlijks brengt het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (Coelo) een atlas uit waarin de lokale lasten van de belastingen van gemeenten, provincies en waterschappen zijn opgenomen. Deze publicatie wordt gedurende het lopende jaar geactualiseerd. Deze geactualiseerde cijfers zijn in onderstaande tabel opgenomen en betreffen ca. 350 gemeenten. De woonlasten die Coelo vergelijkt, bestaan uit OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing. Deze zijn gebaseerd op een woning met een gemiddelde WOZ-waarde en een meerpersoonshuishouden; na aftrek van eventuele heffingskorting. 

Gemeente Veenendaal had in 2024 een woonlast van € 779,- euro op basis van een meerpersoonshuishouden met een eigen woning  en staat daarmee landelijk op de 10e plaats. Om u een beeld te geven van deze plaats in relatie tot andere gemeenten hebben wij onderstaande tabel met de top tien met de laagste woonlasten in 2024 opgenomen:

Ter vergelijking: in de gemeente met de hoogste woonlasten bedragen de lasten voor een meerpersoonshuishouden € 1.736,-. Het landelijke gemiddelde bedroeg in 2024 € 994,-. Voor een uitgebreide woonlastenvergelijking verwijzen wij naar www.coelo.nl. 

Kengetallen gemeentelijke belastingcapaciteit
Voor de gemeentelijke belastingcapaciteit is het verplicht een kengetal op te nemen in de begroting en jaarrekening. Dit kengetal is in 2024 uitgekomen op 85%. De berekening hiervan treft u hieronder.

Kostendekking gemeentelijke heffingen
Voor onderstaande leges en rechten geldt, op basis van artikel 229b van de Gemeentewet, dat de geraamde baten niet hoger mogen zijn dan de geraamde lasten, met andere woorden: de tarieven mogen maximaal 100% kostendekkend zijn. De werkelijke realisatie van de kostendekkendheid wordt afgezet tegen de begrote realisatie van de primaire begroting.

•    Afvalstoffenheffing
•    Rioolheffingen
•    Leges
•    Lijkbezorgingsrechten

Leges

Invordering
Het invorderingsbeleid heeft betrekking op het innen van de lokale heffingen. In 2009 hebben wij hiervoor een Leidraad invordering vastgesteld. Binnen onze gemeente bestaan er momenteel drie betaalwijzen: 
•    betaling door middel van automatische incasso in 10 gelijke termijnen;
•    betaling in maximaal drie gelijke termijnen;
•    betaling in één keer.

Wanneer (een gedeelte van) de belastingaanslag niet is betaald, wordt na het verstrijken van de laatste vervaltermijn een aanmaning verstuurd aan de belastingplichtige. Wanneer ook hier niet op wordt betaald, volgt een dwangbevel. 

Kwijtschelding

Onze gemeente maakte ook in 2024 gebruik van het door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de VNG opgerichte Inlichtingenbureau. Dit bureau toetste voor de gemeente of een inwoner voor automatische kwijtschelding in aanmerking komt. Inwoners die als gevolg van deze toets automatische kwijtschelding kregen, ontvingen geen aanslag. De gemeente toetste de kwijtscheldingsverzoeken van burgers die een aanslag ontvingen. Dit waren deels kwijtscheldingsverzoeken van burgers die reeds getoetst waren door het IB ten behoeve van automatische kwijtschelding, maar hier op basis van die toets niet voor in aanmerking kwamen. Doordat de gemeente uitgebreider toetste dan het IB (door rekening te houden met meerdere aspecten zoals hoogte van de premie ziektekosten, alimentatie, huur etc.) werd in veel gevallen alsnog kwijtschelding verleend.

In 2023 heeft de gemeenteraad de kwijtscheldingsverordening vastgesteld. In deze verordening wordt de verruiming van de vermogenstoets naar de landelijke maximaal toegestane bedragen mogelijk gemaakt. Dit veroorzaakt een hoger bedrag voor kwijtschelding. In onderstaande tabel staat het verloop van de kwijtschelding over de periode 2018 tot en met 2024.

Realisatie van de beleidsvoornemens