Programma 4: Burger en Bestuur

Thema III – Veiligheid samenleving 

Waar in het begin van 2022 de inzet rondom Covid-19 wat terug liep, is vervolgens veel van onze capaciteit ingezet op opvang van Oekraïense ontheemden en de Crisisnoodopvang voor vluchtelingen op de Wageningselaan. Daarnaast hebben een aantal complexe WOO-verzoeken een flinke extra tijdsinvestering gevraagd. 

Opvang Oekraïense ontheemden
Op verzoek van de Rijksoverheid hebben de veiligheidsregio’s in maart 2022 de opvang van Oekraïense ontheemden opgepakt. De gemeente Veenendaal heeft vervolgens in de loop van 2022 totaal vijf locaties gerealiseerd, waar Oekraïners worden opgevangen. Daarnaast zijn er ook veel gastgezinnen waar Oekraïners particulier worden opgevangen. Totaal gaat het om circa 190 personen in Veenendaal. 

Voor de kosten van de opvang gelden conform de ‘Bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne’ verschillende regiems:
a.    Voor de particuliere opvang gaat het om de kosten van de verstrekking van leefgeld inclusief een component voor woonkosten. Deze kosten worden op declaratiebasis voor 100% vergoed door het Rijk. 
b.    De gemeente ontvangt een normbedrag voor de bekostiging van buitengewone kosten en uitvoeringskosten voor de particuliere opvangvoorzieningen. Het gaat daarbij om een bedrag van € 210,- per persoon per maand waarin aan de persoon een verstrekking is gedaan. 
c.    Voor de gemeentelijke opvang gaat het om eveneens de kosten van leefgeld, maar ook om de huur en exploitatie van de locaties, de uitvoeringskosten, de subsidies aan instellingen et cetera. Voor al deze kosten is een vast normbedrag per opvangplek per dag beschikbaar (vanaf maart € 100,- per dag en vanaf medio oktober € 83,- per dag). 
d.    Een aparte financiering is geregeld voor de transitie-/aanpassingskosten van de locaties. Deze worden – na goedkeuring door het Ministerie – 100% vergoed. 
Naast de vergoedingen op grond van de Bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne ontvangt de gemeente aparte vergoedingen voor het leerlingenvervoer en het sociaal domein (Wmo en Jeugdwet).

Door een sobere maar adequate aanpak van de opvang zijn de gemaakte kosten ruim binnen het door de Rijksoverheid gestelde budget (bedrag per opvangplek per dag) gebleven. In de derde bestuursrapportage 2022 is een deel van de niet ingezette middelen – gezien de onzekerheden binnen het opvangdossier – overgeheveld naar 2023. In deze jaarrekening wordt voorgesteld om de resterende middelen middels een resultaatbestemming in 2023 opnieuw beschikbaar te stellen.

Crisisnoodopvang asielzoekende personen
Vanaf 8 augustus 2022 worden op verzoek van het Rijk en de VRU in het voormalige Belcompany-gebouw aan de Wageningselaan asielzoekende personen opgevangen. Gezien de behoefte aan extra opvang is in oktober besloten tot uitbreiding van het aantal op te vangen personen. 
De kosten betreffen o.a. die van huur, energielasten, aanpassing van het gebouw, bewaking, catering, de dagelijkse coördinatie van de opvang, dagbesteding, gezondheidszorg en kosten van gemaakte ambtelijke uren. Een deel van die opvangkosten wordt betaald door de VRU en een deel door de gemeente. Het Rijk heeft bepaald dat alle kosten gedeclareerd kunnen worden bij het COA.

IVP Heuvelrug 2019-2022
2022 was het laatste jaar waarin gewerkt werd met het Integraal Veiligheidsplan Heuvelrug 2019-2022 (IVP) als uitgangspunt. In de doelenboom leest u over de voortgang op het gebied van ondermijning en drugs, High Impact Crimes, tegengaan van polarisatie en digitale veiligheid. 

Ondertussen werd in 2022 ook gestart met de ontwikkeling van een nieuw IVP. Input werd verzameld. In augustus heeft een beeldvormende avond plaatsgevonden en in januari 2023 consultatie van de gemeenteraad. Vaststelling van het IVP 2023-2026 wordt voorzien in april 2023.

Extra inzet op jeugd & veiligheid en polarisatie nodig 
In 2022 is nadrukkelijk aandacht geweest voor jeugd i.r.t. veiligheid. Met de start van een adviseur Jeugd & Veiligheid wordt in de jeugdketen de aanpak zowel preventief als repressief vorm gegeven. De samenwerking is afgelopen jaar verstevigd en o.a. in het belang van veiligheid heeft Veens Welzijn jongerenwerk na besluitvorming in de raad kunnen uitbreiden. Dat heeft effect op de verbinding met jongeren en vooral op het preventieve deel van de aanpak. Repressief werd ingezet op enkele groepen in de groepsaanpak en in het oog springende casussen waarbij sprake was van jongerenoverlast die veel impact had op de buurt. 

Met de in 2022 gestarte adviseur diversiteit en inclusie werd samengewerkt om polarisatie tegen te gaan. Het eerste jaar stond nog vooral in het teken van het uitzetten van de lijnen. Ook werd gewerkt aan uitvoering van de motie van de raad over straatintimidatie. Ondertussen is binnen het veiligheidsdomein aan de voorgenomen doelstellingen op dit punt gewerkt (zie doelenboom). Het is nodig op deze onderwerpen te blijven investeren. 

Ondermijning
In 2022 hebben we in de aanpak van ondermijning weer zichtbaar kunnen investeren op de bewustwording van de organisatie en van de samenleving. Op de bedrijventerreinen heeft een mobiel drugslab gestaan en op de scholen zijn de trainingen leerlingalert uitgevoerd. Daarnaast is in de organisatie gewerkt aan de bewustwording op het thema mensenhandel.

In 2022 is de integrale samenwerking tussen verschillende domeinen binnen de gemeente en externe partners bestendigd in de 'Taskforce Integrale Controle' (TIC). Binnen dit samenwerkingsverband worden er onder regie van de gemeente integrale controles uitgevoerd bij bedrijven en woningen. Daarbij voert elke deelnemer een controle uit op basis van eigen toegekende wettelijke bevoegdheden en verantwoordelijkheden. In 2022 hebben er acht integrale controles plaatsgevonden. Overtredingen die tijdens de controles zijn geconstateerd bestonden onder andere uit illegale bewoning van bedrijfspanden, milieuovertredingen en de aanwezigheid van wapens en drugs in een café. 

Veiligheid in de Omgevingsvisie
Veiligheid is een leidend principe in de omgevingsvisie. Vanuit veiligheid werd in 2022 een bijdrage geleverd aan de ontwikkelingen op dit gebied. Dat zelfde geldt voor het wijkgericht werken. 

Bestuur: voordeel € 646.000

Het voordelige resultaat op dit taakveld, ad € 646.000, is voornamelijk het gevolg van de volgende ontwikkelingen:

Bijdrage Foodvalley (nadeel € 55.000)
Dit nadeel wordt grotendeels veroorzaakt door een extra bijdrage aan de regiodeal. Regio Foodvalley is één van de partners in de Regio Deal Foodvalley. Bij het aangaan van de deal hebben alle partijen een toezegging gedaan op hun bijdrage/inleg. Voor de regio hebben de acht gemeenten gezamenlijk € 10 miljoen toegezegd (voor een groot deel bestaande uit een bijdrage van de gemeente Ede in het kader van het World Food Center).
Bij het aangaan van de Regio Deal is er in de gemeenteraad van Veenendaal een besluit genomen over de bijdrage aan de Regio Deal en de wijze waarop deze bijdrage geleverd zou worden.
Helaas is in de praktijk gaandeweg gebleken dat deze bijdrage slechts gedeeltelijk haalbaar was. Dat betekent dat er daarmee een gat zit in de dekking van de regionale bijdrage aan de Regio Deal.
Om de resterende middelen te verkrijgen is voorgesteld dit resterende bedrag via een inwoneromslag bijeen te laten brengen door de regiogemeenten. Hiervoor wordt het inwoneraantal gehanteerd van 1 januari 2022 en wordt met een bedrag van € 1 per inwoner gerekend. Voor Veenendaal betekent dit een extra bijdrage van € 66.670, dit bedrag moet worden betaald voor 1 mei 2024. De extra bijdrage is verwerkt in de jaarrekening 2022.

Gemeenteraad (nadeel € 39.000)
Per 1 januari 2022 zijn de vergoedingen voor de gemeenteraadsleden gestegen. In de begroting is hier geen rekening mee gehouden. Het nadeel bedraagt € 86.000. Daarnaast is er een voordeel gerealiseerd op de overige budgetten van € 47.000. Dit wordt grotendeels veroorzaakt doordat er minder bijeenkomsten zijn gehouden buiten de reguliere vergaderingen om. 

Raadsgriffie (voordeel € 33.000)
Op het loonkostenbudget signaleren we een voordeel van € 33.000. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door niet ingevulde vacatureruimte. 

Decentrale rekenkamer (voordeel € 29.000)
Op de budgetten  van de rekenkamer is een voordelig resultaat van € 29.000 gerealiseerd. Dit voordeel is met name zichtbaar bij het budget voor onderzoekskosten. Omdat het onderzoek ''menselijke maat'' pas in 2023 wordt afgerond, wordt bij de resultaatbestemming  voorgesteld om een bedrag van € 17.000 over te hevelen naar 2023. 

Pensioenen en wachtgelden gewezen wethouders (voordeel € 643.000)
De vernieuwde actuariële berekening van de pensioenen van voormalige wethouders heeft er toe geleid dat de voorziening verlaagd kon worden met een bedrag van € 643.000.  Het voordelige verschil wordt met name veroorzaakt door de renteontwikkeling. 

Burgerzaken: voordeel € 88.000
Op het taakveld Burgerzaken is een voordelig resultaat gerealiseerd van € 88.000. Het verschil is voornamelijk zichtbaar op de volgende onderdelen:

BABS (voordeel € 25.000)
Het taakveld Burgerzaken bevat een groot deel van de activiteiten die vanuit het KCC aan de dienstverlening aan de inwoners van de gemeente Veenendaal worden uitgevoerd. Doordat er o.a. minder huwelijken gesloten zijn, is er een voordeel van  € 25.000 gerealiseerd op het budget van  de BABS (Buitengewoon Ambtenaar van de Burgerlijke Stand). 

Verkiezingen (nadeel € 20.000)
Op het budget verkiezingen zien we een overschrijding van € 20.000. Deze overschrijding wordt onder meer veroorzaakt doordat de gemeenteraadsverkiezingen over 3 dagen verspreid waren, waardoor de kosten zijn toegenomen . De overschrijding wordt gedekt door de egalisatiereserve verkiezingen in te zetten.

Leges reisdocumenten (voordeel € 66.000)
Op het onderdeel gemeenteleges reisdocumenten is een incidenteel voordeel gerealiseerd van € 66.000, Dit komt door een forse stijging in het aantal aanvragen reisdocumenten, omdat reizen zonder COVID-maatregelen in 2022 weer volledig mogelijk was. Deze aanvragen kwamen bovenop de reguliere vervangingen. 

Crisisbeheersing en brandweer: voordeel € 1.546.000

Het voordelige resultaat op dit taakveld, ad € 1.546.000, is voornamelijk het gevolg van de volgende ontwikkelingen:

Vastgoed brandweer (voordeel € 570.000)
Het voordeel op de directe lasten bedraagt bij vastgoed brandweer € 570.000. Deze afwijking wordt grotendeels verklaard  doordat  het budget voor de tijdelijke herhuisvestingskosten, ad € 564.000, pas vanaf 2023 zal worden besteed. Dit in het kader van de nieuwbouw van de brandweerkazerne.  Voorgesteld wordt dit budget via de  resultaatbestemming over te hevelen naar 2023.

Opvang vluchtelingen Oekraïne (voordeel € 888.000)
Bij het opstellen van de derde bestuursrapportage 2022 is een inschatting gemaakt dat de kosten over heel  2022 zouden uitkomen op € 2.185.000,  De werkelijke directe kosten zijn uitgekomen op € 1.480.000. Dit levert op dit taakveld voordelig verschil op van € 705.000.
Daarbij dient vermeld te worden dat de indirecte personeelskosten, ad € 364.000,  welke verantwoord zijn op het programma Bedrijfsvoering, ook bekostigd worden vanuit de rijksvergoeding. Hierdoor resteert per saldo een budget voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne van  € 341.000.

Eind december 2022 is bij het ministerie van Justitie en Veiligheid in het kader van de bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne een voorschot van € 3.342.000 aangevraagd. In de derde bestuursrapportage is uitgegaan van een inkomst van € 3.159.000 een verschil van € 183.000. 

In de derde bestuursrapportage 2022 is al een deel van de niet ingezette middelen  – gezien de onzekerheden binnen het opvangdossier – overgeheveld naar 2023. In deze jaarrekening wordt voorgesteld om ook  de resterende middelen a € 524.000 (uitgavenkant € 341.000 plus batenkant € 183.000) middels de resultaatbestemming in 2023 opnieuw beschikbaar te stellen.  

Project crisisnoodopvang (voordeel € 91.000)
In de derde bestuursrapportage is voor het project crisisnoodopvang zowel aan de uitgavenkant als inkomstenkant een raming opgenomen van € 330.000. De werkelijke directe kosten zijn uitgekomen op  € 339.000.  Ultimo 2022 bedraagt de vergoeding  die we over 2022 ontvangen van het Centraal Orgaan voor Asielzoekers (COA) € 430.000 . Per saldo  levert het op dit taakveld een voordelig resultaat op van € 91.000.
Daarbij dient vermeld te worden dat de indirecte personeelskosten, ad € 99.000,  welke verantwoord zijn op het programma Bedrijfsvoering, ook bekostigd worden vanuit de vergoeding door het COA. Hierdoor resteert per saldo een bedrag van € 8.000 wat nog bij het COA gedeclareerd wordt.

Openbare orde en veiligheid: voordeel € 105.000
Het voordeel op dit taakveld bedraagt € 99.500 . Dit wordt grotendeels verklaard door lagere kosten voor de interventieteams (€ 115.500); mede door het afschaffen van de coronamaatregelen bleek minder inzet nodig te zijn op complexe casuïstiek. De andere onderdelen van dit taakveld geven een nadeel van afgerond € 10.000. 

Op dit moment is het nog niet mogelijk om camerabeelden op bureau Veenendaal uit te kijken. In 2023 wordt deze uitkijkmogelijkheid gerealiseerd. Voorgesteld wordt om voor de bekostiging hiervan een bedrag van € 15.000 als resultaatbestemming op te nemen.