Programma 1: Fysieke leefomgeving

Thema I – Ruimtelijke ontwikkeling

Herstructurering Franse Gat
In 2022 zijn we begonnen met de uitvoering van de gebiedsvisie voor het Franse Gat met de sloop van de eerste 20 woningen aan de Mr. Heemskerkstraat. In april 2023 wordt begonnen met de bouw van deze eerste 20 woningen. Gelijktijdig zijn we met Veenvesters bezig met de voorbereiding van deelgebied 2. Daarnaast gaan we samen met Veenvesters starten met het stedenbouwkundig plan voor deelgebied 3.

Bodemtaken
Onder de Omgevingswet, geplande ingangsdatum 1-januari-2024, wordt de gemeente bevoegd gezag voor de vaste bodem. Hierbij is de overdracht van bodemtaken van de Provincie naar de Gemeenten een belangrijke wijziging waarbij het gehele bodembeleid wordt overgedragen aan de gemeenten, inclusief bodemkwaliteitsbeleid en bijbehorende VTH-taken (exclusief lopende WBB-locaties). In de afstemming met Provincie en overige (ODRU)gemeenten zijn voor de realisatie van een beleidsneutrale overgang grote stappen gemaakt. Bijvoorbeeld het Omgevingswet-robuust maken van de geactualiseerde Nota Bodembeheer met bijbehorende bodemkwaliteitskaarten werkgebied ODRU en de kaart bodemkwaliteit PFAS (nieuwe stoffen). 

Voor Veenendaal zijn de ontwikkelingen rond de drinkwaterwinning, de boringvrije zone en de organisatie van de ondergrond belangrijke thema’s waarbij de gemeente na invoering Omgevingswet taken krijgt toebedeeld. In samenwerking met het Waterschap, Provincie en Vitens zijn de ontwikkelingen op dit thema van belang voor de ontwikkelingsmogelijkheden met het oog op tal van functies als warmte-opslag, energiewinning (geothermie) en de ontwikkelingen rond klimaatadaptatie en de landelijke ontwikkelingen rond het beleidsvoornemen water-en-bodem-sturend. 
Voorts heeft de begeleiding van enkele belangrijke projecten zijn beslag gekregen. Met name kunnen worden genoemd de bedrijfsbeëindiging van Trivium (Rozenstraat 19) inclusief de voorbereiding tot de herinrichting en voorbereiding woningbouw, alsmede de realisatie en afronding van de sanering van de beide stortplaatsen bij de Blauwe Hel. 

WWZ-regie (Wonen, Welzijn en Zorg)
De vergrijzing, extramuralisering/ambulatisering van zorg en (mede) daarmee het scheiden van wonen en zorg, heeft grote gevolgen voor de woningvoorraad en de ruimtelijke en sociale inrichting van de samenleving. In combinatie met andere maatschappelijke ontwikkelingen zorgt het tekort aan (met name) betaalbare wooneenheden ervoor dat steeds meer inwoners tot een kwetsbare doelgroep met een (urgente) huisvestings- en/of ondersteuningsvraag behoren.

In 2022 heeft het Rijk met de programma’s uit de Nationale Woon- en Bouwagenda en het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen een grote stap gezet vanuit volkshuisvesting en zorg naar meer (hernieuwde) regie ten aanzien van wonen, welzijn en zorg. Net als andere gemeenten vervult de gemeente Veenendaal hierin een belangrijke rol. De gemeente heeft een (in toenemende mate) belangrijke regisserende functie wat betreft de huisvesting, ondersteuning en zorg voor aandachtsgroepen. Afgelopen jaar vertaalde zich dit in het vaststellen van de woonvisie 2022-2025, waar een woonzorganalyse, -visie en toetsingskader voor nieuwe woonzorginitiatieven onderdeel vanuit maken. Deze visie is in nauw overleg met de maatschappelijke partners opgesteld. Met de woningcorporatie(s) zijn prestatieafspraken gemaakt en met de betrokken zorg- en welzijnspartijen samenwerkingsafspraken. Nieuwe woonzorginitiatieven worden getoetst aan de hand van het toetsingskader; evenals dat diverse zorgaanbieders zijn geadviseerd wat betreft hun plannen om nieuwe woonzorgconcepten in Veenendaal te realiseren. In 2022 heeft de Woningwet de woonvisie verplicht gesteld.

Bewustwording betreft een belangrijk aandachtspunt naast regievoering en verbinding. Veenendaal heeft hierin afgelopen jaar een (regionale) voortrekkersrol vervuld, door o.a. aansluiting te zoeken bij de Taskforce Wonen & Zorg en uitvoering te geven aan de themalijn wonen en zorg uit het Actieprogramma Wonen van de regio Foodvalley. Ook zijn er in diverse wijken bijeenkomsten georganiseerd voor senioren om hen te informeren.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen
De inwerkingtreding van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is gekoppeld aan de Omgevingswet. Naar verwachting treden beide wetten op 1 januari 2024 in werking. De Wkb treedt gefaseerd in werking, te beginnen met tranche 1. Deze tranche betreft de grondgebonden woningen en kleine bedrijfshallen. Uitgangspunt van de Wkb is dat zowel het technische aspect van de vergunningverlening als het toezicht hierop door de initiatiefnemer wordt ondergebracht bij private kwaliteitsborgers. Omdat de Wkb aanvankelijk eerder in werking zou treden, zijn de financiële gevolgen van tranche 1 van de Wkb al structureel verwerkt in de begroting.

In 2022 hebben wij geïnventariseerd hoe de werkprocessen moeten worden aangepast en is ons vergunningenregistratiepakket voorbereid op de Wkb.

Thema II – Openbare Ruimte

Integrale aanpak in de Fysieke leefomgeving
Om de doelen van de opgave Groei en Bloei en Duurzaam Veenendaal, in samenhang met de overige activiteiten in de fysieke leefomgeving, te kunnen realiseren is een integrale aanpak nodig. Deze noodzaak wordt nog eens benadrukt door de grote opgave die warmte- en energietransitie van de gemeente vraagt. Om dit te bereiken is een integrale aanpak nodig. Enerzijds om te zorgen dat de schaarse ruimte zo efficiënt en doelmatig mogelijk wordt benut. Anderzijds om met de inzet van de beperkte financiële middelen toch onze doelstelling te kunnen halen. Dit vindt plaats door via een wijk- of buurtscan op te halen wat er speelt in de wijk of buurt. Dit wordt gekoppeld aan de uitvoeringsplannen voor het beheer van de openbare ruimte en de uitvoeringsplannen voor implementatie van de warmtevisie. Dit wordt samen met de wijk uitgewerkt in een Wijk of buurtontwikkelplan en voorzien van een financieringsplan en wordt vervolgens integraal wijk voor wijk opgepakt. 
In 2022 zijn voorbereidingen getroffen om deze werkwijze te introduceren. In november heeft uw raad ingestemd met het openstellen van een vacature coördinator OPOR. Deze coördinator gaat een essentiële rol vervullen in het uitwerken van bovenstaande aanpak. In 2023 worden de eerste resultaten verwacht. 

Van groei naar 'groei en beheer'
Voor het beheer van de openbare ruimte staan we aan de vooravond van grootschalige en langdurige vervangingsinvesteringen. Veenendaal is straat voor straat gebouwd uit de incidentele opbrengsten van de ontwikkelingen en bouwgrondexploitatie in de periode 1960 tot nu. Veenendaal zal nu straat voor straat vernieuwd moeten worden uit eigen middelen. In 2022 zijn diverse projecten uitgevoerd. Dit is uitgewerkt in Paragraaf B Kapitaalgoederen.

Mobiliteit
Landelijk en Europees is een doelstelling vastgesteld om het aantal dodelijke verkeersslachtoffers tot nul terug te brengen. Hiervoor is in Nederland het strategisch plan verkeersveiligheid (SPV) vastgesteld. Met als doel om de hiervoor noodzakelijke maatregelen te versnellen is vanuit het ministerie van Infrastructuur en Milieu een impulsregeling verkeersveiligheid opgesteld. 

In 2022 is in een groot deel van Veenendaal-West ten zuiden van de spoorlijn een 30 km/uur-zone ingevoerd. Daarnaast zijn door heel Veenendaal snelheidsremmende maatregelen aangelegd. Ook is onderzoek uitgevoerd naar de (potentiële) oorzaak van verkeersongevallen. Dit om met reconstructies in de toekomst en bij nieuwbouw gelijk potentiële onveilige locaties te voorkomen

Wij bereiden ons daarnaast voor op de mogelijkheden van zelfrijdend vervoer. Het Rijk heeft hiervoor een wettelijk verplicht pakket aan maatregelen (verzameling data) opgesteld, de zogeheten Data Top-15. In 2022 zijn diverse onderdelen van deze opgave in de Verkeersdesk van de Regio Foodvalley ingevoerd. Ook zijn de eerste regionale stappen gezet om deze data actueel te houden. 

Fietsparkeren-centrum
In zowel de Omgevingsvisie als het Programmaplan Vitale Binnenstad is de ambitie opgenomen om ons centrum te vergroenen en meer ruimte voor verblijf en ontmoeting te realiseren. Dit betekent dat er op termijn minder verharding zal zijn en dit heeft gevolgen voor huidige functies en gebruik zoals het parkeren van de fiets. In 2022 is daarom een nieuwe inpandige fietsenstalling in Brouwerspoort gerealiseerd en zijn verschillende kleine ingrepen uitgevoerd om het fietsparkeren in betere banen te leiden.

Herinrichting Duivenweide en Kerkewijk
De raad heeft de gebiedsvisie Duivenweide en Kerkewijk vastgesteld. De nieuwe Duivenweide moet een groene en aantrekkelijke verblijfsplek voor bewoners en bezoekers van de binnenstad worden, met volop mogelijkheden om te ontmoeten en te beleven. In 2022 zijn twee concepten met een inrichtingsplan uitgewerkt. In juli 2022 is er lopende het onderzoek voor de nieuwbouw van theater de Lampegiet besloten om de voorbereidende activiteiten rondom de Duivenweide on hold te zetten. Beide opgaven hebben een groot raakvlak met elkaar en kunnen niet afzonderlijk van elkaar gezien worden.

Bewegen en Sporten in de openbare ruimte
Vanuit de Omgevingsvisie en vanuit de samenleving is er behoefte aan aanpassingen in de openbare ruimte om de verschuiving van sporten in verenigingsverband naar sporten in de openbare ruimte te faciliteren. Deels zal dit via het openstellen van sportparken gebeuren en deels in de openbare ruimte en bij IKC's. In het Omgevingsprogramma Openbare Ruimte 2022-2025 (OPOR) zijn de ambities uitgewerkt in het zogenaamde BOSS-principe (Bewegen, Ontmoeten, Spelen en Sporten). 

Het BOSS-beleid is gericht op alle leeftijden (ook jongeren en ouderen) en op inclusiviteit (ook minder validen). Dit betekent dat veel bestaande speellocaties, die met name ingericht zijn voor (kleine) kinderen, omgevormd worden naar BOSS-locaties. Er ontstaat op termijn een heel netwerk van verschillende type BOSS-plekken voor verschillende doelgroepen. Hierbij wordt buurtgericht gewerkt, waarbij iedere woonbuurt om de 7 jaar aan de beurt komt. De BOSS-locaties worden vervolgens geüpdatet op basis van de veranderende leeftijdsopbouw van een buurt. Bij het opstellen van de buurtplanning is prioriteit gegeven aan buurten met een grote vervangingsopgave van bestaande speelobjecten. In 2022 is gestart met de implementatie van het nieuwe BOSS-beleid. Het uitvoeringsplan BOSS is afgerond en er is een buurtplanning op locatieniveau inclusief budgetten per locatie tot 2030 opgesteld. Daarnaast is er geadviseerd over nieuwe BOSS plekken in nieuwbouw en bij gebiedsontwikkelingen. Zie verder paragraaf B Kapitaalgoederen .

Klimaatadaptatie en vergroenen
Veenendaal timmert aan de weg als het gaat om klimaatadaptatie. Binnen en buiten de gemeente is men steeds meer bewust van de effecten van klimaatverandering en van het feit dat men er zelf iets aan kan doen. Het gaat om maatregelen tegen overlast of gevaar door water, droogte, hitte en overstroming. Voor een belangrijk deel zijn de maatregelen uitgewerkt in het vastgestelde OPOR. In het OPOR wordt tevens aandacht besteed aan de bekostiging van de verschillende maatregelen, de samenwerking met andere partijen en het stimuleren van inwoners, bedrijven en scholen om ook op privaat terrein te werken aan klimaatadaptie. 

In 2022 is het puntensysteem Omgevingswet in werking getreden. Het puntensysteem moet onder andere leiden tot meer groen en klimaat adaptieve maatregelen. 

Bij grote reconstructieprojecten in de openbare ruimte is meer groen teruggebracht dan er voorheen was, circa 3.300 m2 nieuwe groenaanleg en groenrenovatie. Ook zijn er meer bomen aangeplant. Er zijn diverse investeringen in het bomenbestand gedaan om onder andere de gevolgen van hittestress tegen te gaan. Denk bij investeringen aan het vervangen van zieke bomen (essentaksterfte) door een rijke variatie aan boomsoorten. Daarnaast is gestart met een groot herplant project van bijna 300 bomen. Ook is fors geïnvesteerd in goede groeiplaatsen voor bomen, zodat de nieuwe bomen oud en groot kunnen worden. Daarnaast zijn nieuwe groeiplaatsverbeteringsmethoden toegepast bij grote bomen met verminderde vitaliteit of problemen met wortelopdruk. Met innovatieve methoden worden problemen opgelost en de levensduur van de bomen significant vergroot. Bij nieuwe projecten zijn Boom Effect Analyses en verplantonderzoeken uitgevoerd, met als doel bestaande bomen te behouden.

Bij diverse grote reconstructieprojecten is het hemelwater afgekoppeld van het gemengde riool. Hierbij wordt een regenwaterriool aangelegd en waar mogelijk ook ondergrondse of bovengrondse waterberging. Om wateroverlast te voorkomen is in een aantal straten het regenwaterriool fors vergroot. Aanvullend op de maatregelen in openbaar terrein wordt bij inbreidingsplannen vereist dat het regenwater binnen de plangebieden eerst lokaal op eigen terrein wordt opgevangen, vastgehouden en verwerkt, voordat eventueel overtollige neerslag naar onze regenwaterriolen afvoert. Dit helpt verdroging van de bodem tegen te gaan, en tegelijkertijd verkleint het de piekafvoer naar de regenwaterriolen en het oppervlaktewatersysteem als het hevig regent.

Ook inwoners zijn actief gestimuleerd een bijdrage te leveren aan klimaatadaptatie en vergroenen. De gemeente steunt het project Heuvelrugtuinen: Heuvelrugtuinen - Natuur en Milieufederatie Utrecht (nmu.nl). Vanuit dit project zijn verschillende workshops georganiseerd voor bewoners over het afkoppelen van regenwater en het vergoenen van de tuin. Ook heeft Veenendaal meegedaan aan het NK Tegel Wippen: NK Tegelwippen (nk-tegelwippen.nl).

Veenendaal Schoon
De activiteiten rondom 'Veenendaal schoon' zijn voortgezet, zoals opgenomen in het Beleidsplan huishoudelijk afval 2022-2025 (vastgesteld 16 september 2021). Financiering van Veenendaal Schoon vindt plaats vanuit de afvalstoffenheffing (capaciteit) plus een beheerbudget vanuit het OPOR voor de zakgeldprojecten en uitvoeringskosten. Veenendaal Schoon maakt onderdeel uit van het Zwerfvuilplan 2022, dat is uitgevoerd.

Thema III - Wijkgericht werken

Participatie en initiatieven
Het wijkmanagement heeft in 2022 gefaciliteerd en begeleid bij diverse bewonersinitiatieven en trajecten met inwoners. Aansprekende voorbeelden hiervan zijn onder andere de discussie over verkeerssnelheid in de Veenderij, de participatie rondom kunst in de Veenderij, inspanningen rondom de buitenruimte in onder meer het Schrijverspark. Vaker betreffen inwonersinitiatieven echter kleinere minder zichtbare initiatieven, zoals een drempel of een bloembak. Ook zijn we gestart met de publiciteitscampagne om inwoners te stimuleren zelf zorg te dragen voor het beheer en onderhoud van een klein stukje van de Veenendaalse openbare ruimte. Daarnaast is sprake van participatie in projecten van de gemeente, bijvoorbeeld bij reconstructies in de openbare ruimte of bij de realisatie van nieuwe projecten. Inwoners praten hierdoor mee over de inrichting van hun eigen leefomgeving.

Medio 2022 is een participatiespecialist aangesteld die zich in brede zin bezighoudt met het thema participatie in Veenendaal. 

Taakveld	Afwijking 2022	V/N
Afval	1.754	V
Beheer overige gebouwen en gronden	58	V
Fysieke bedrijfsinfrastructuur	38	N
Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen)	954	V
Maatwerkdienstverlening 18-	49	V
Milieubeheer	378	V
Parkeerbelasting	339	N
Parkeren	307	V
Riolering	169	V
Ruimtelijke Ordening	98	N
Samenkracht en burgerparticipatie	124	V
Wonen en bouwen	3.133	V
Overige verschillen	32	V
Totaal afwijkingen programma 1	6.484

Afval: voordeel € 1.754.000
De Afval Combinatie de Vallei (ACV) en Afval Verwijdering Utrecht (AVU) geeft een voordeel van € 1.172.000. Dit wordt veroorzaakt doordat de inzamel- en verwerkingskosten van ACV en AVU flink lager zijn uitgevallen doordat de hoeveelheden fijn en grof huishoudelijk afval en GFT fors lager liggen dan begroot. De daling van de hoeveelheid afval en GFT is waarschijnlijk het gevolg van de energiecrisis en de hoge inflatie en specifiek voor GFT ook nog door seizoensinvloeden. Daarnaast zijn de opbrengsten van het papier fors hoger dan begroot als gevolg van de hogere grondstofprijzen en daarmee ook de vergoeding per ton. 
De extra inkomsten bij afrekening afval voorgaande jaren ad € 252.000 wordt ook veroorzaakt door de hogere opbrengsten van het papier. De stijgende lijn van de vergoeding per ton is in 2021 ingezet en is tussen de conceptjaarrekening en definitieve jaarrekening over 2021 verder doorgestegen. Hierdoor is er in de jaarrekening 2021 minder geld opgenomen, dan er uiteindelijk is binnengekomen.
De inkomsten uit de afvalstoffenheffing 2022 zijn € 332.000 hoger dan vooraf voorzien. Dit komt doordat er uiteindelijk meer aanslagen zijn opgelegd dan vooraf rekening mee is gehouden. Dit betekent dat voor het vaste tarief er € 155.000 en voor het variabele tarief € 78.000 hogere opbrengsten zijn gerealiseerd.  Daarnaast is er nog voor € 91.000 aan inkomsten voorgaande jaren ontvangen en € 7.000 aan enkele kleine afwijkingen. 

Beheer overige gebouwen en gronden: voordeel € 58.000
In de exploitatiebegroting van vastgoed is jaarlijks € 123.000  opgenomen voor het onderhouden van panden die leeg staan en/of op de nominatie staan voor de verkoop, zoals voormalige schoolgebouwen. 
In 2022 waren de kosten hiervoor € 99.000. Dit jaar is hierdoor € 24.000 van het budget niet benut. 
Naast lagere lasten zijn er meer baten gerealiseerd vanwege de verkoop van stukjes grond in de gemeente ad € 26.000.  Daarnaast zijn er nog enkele kleine afwijkingen van circa € 8.000.

Fysieke bedrijfsinfrastructuur: nadeel € 38.000
Jaarlijks wordt aan de hand van de verkochte liters brandstof een bijdrage in rekening gebracht voor de huur van de ondergrond van het tankstation Rondweg-Oost. In verband met een lopend geschil is dit tot op heden nog niet gebeurd ( € 28.000 minder opbrengsten) en worden kosten hiervoor gemaakt (€ 12.000 hogere kosten) waardoor er een nadeel is ontstaan van totaal € 40.000.  Daarnaast zijn er nog enkele kleine afwijkingen van circa € 2.000 voordelig.

Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen): voordeel € 954.000
Bij de grondexploitaties over 2022 is per saldo ten opzichte van de begroting een voordeel gerealiseerd van afgerond € 954.000.

Dit voordelige saldo wordt veroorzaakt door de volgende ontwikkelingen: 

Nadelige saldi
Nadelig liquidatie saldo complex 5 Heebink	€ 3.961,41
Nadelig liquidatie saldo complex 82 Herontwikkeling Hoogvliet	€ 8.185,10
Nadelig liquidatie saldo complex 91 Zuidpoort Zuid	€ 4.406,43
Nadelig saldo complex 84 Sationskwartier D-Noord	€ 18.349,59
Gedeeltelijke terugstorting voorziening grondexploitaties tbv cpl 43 Pionierkwartier cf projectenboek 2023	€ -16.148,00
Totaal nadelig saldo 2022	€  18.754,53
Batige saldi
Gedeeltelijke terugstorting eerdere winstneming complex 1 Ontw. posities cf projectenboek 2023	€ -210.066,00
Tussentijdse winstneming complex 2 Veenendaal Oost cf projectenboek 2023	€ 1.064.752,00
Gedeeltelijke terugstorting eerdere winstneming complex 8 1e Melmseweg cf projectenboek 2023	€ -52.078,00
Gedeeltelijke terugstorting eerdere winstneming complex 30 Balkons cf projectenboek 2023	€ - 502.094,00
Tussentijdse winstneming complex 39 Vrijkomend Vastgoed cf projectenboek 2023	€ 300.370,00
Tussentijdse winstneming complex 92 Lindewijck cf projectenboek 2023	€ 263.902,00
Batig saldo complex 90 Restanten geliquideerde complexen	€ 9.602,12
Saldo per 31 december 2022 fabricagerekening projecten (dit wordt weer beschikbaar gesteld per 1 januari 2023)	€ 98.466,65
Totaal batig saldo 2022	€ 972.854,77
Totaal saldo 2022 grondexploitatie	€ 954.100,24

Milieubeheer: voordeel € 378.000
Milieuzaken algemeen 
Het budget milieuzaken algemeen geeft een voordeel van € 57.400. In het kader van de invoering  van de nieuwe Omgevingswet is in 2022 extra budget toegekend. Echter door uitstel van de invoering van de Omgevingswet is het budget in 2022 nog niet nodig geweest.

Stikstofdossier
Van het budget voor het stikstofdossier resteert € 130.000. Deze middelen zijn voor meerjarig gebruik beschikbaar gesteld. Voorgesteld wordt dit resterende budget via de reserve meerjarige middelen in 2023 opnieuw beschikbaar te stellen.

ENV/verduurzaming vastgoed
Van het budget voor het programma ENV resteert € 35.000. Deze middelen zijn voor meerjarig gebruik beschikbaar gesteld. Voorgesteld wordt dit resterende budget via de reserve meerjarige middelen in 2023 opnieuw beschikbaar te stellen.

Energievoorziening groenpoort
Van het budget voor het project Energievoorziening Groenpoort resteert € 132.900. Deze middelen zijn voor meerjarig gebruik beschikbaar gesteld. Voorgesteld wordt dit resterende budget via de reserve meerjarige middelen in 2023 opnieuw beschikbaar te stellen.

Duurzaamheid
Het voordeel op de directe lasten  bedraagt € 30.200. Dit wordt voor het grootste deel veroorzaakt omdat de keuzes en uitvoering van het in 2022 door Enedos opgestelde advies "Inventarisatie en energieadvies bedrijven De Faktorij en De Vendel Buurtuitvoeringsplan aardgasvrij" in 2023 of later plaatsvindt waardoor uitvoeringsuitgaven in 2022 lager zijn.

Parkeren: nadeel € 32.000 (Parkeerbelasting: nadeel € 339.000 Parkeren: voordeel € 307.000)
Het totaal resultaat op parkeren is per saldo € 32.000 nadelig. Dit komt voornamelijk vanwege minder parkeer inkomsten dan oorspronkelijk geraamd. Van de geraamde € 2,3 miljoen is uiteindelijk ruim € 2 miljoen aan parkeerinkomsten gerealiseerd. De lagere inkomsten worden grotendeels weer opgevangen door lagere lasten.  De lagere lasten ontstaan op diverse onderdelen binnen de parkeer exploitatie, van verzekeringen, energie tot beheerkosten.  

Riolering: voordeel € 169.000
Het totale voordeel op het taakveld Riolering bedraagt € 769.000. In de begroting is € 155.000 opgenomen voor het afkoppelen van het hemelafvoer op het riool. Hiervan is in 2022 € 50.000 benut, resteert een voordeel op de uitgaven van € 105.000.  Voornamelijk veroorzaakt door lagere uitgaven voor communicatie en het lagere uit te betalen bedrag per aanvraag.
De raad heeft middelen beschikbaar gesteld voor het afkoppelen van woningen van het riool in reconstructiewerkzaamheden. Deze reconstructies hebben een meerjarig karakter en de bijdrage wordt achteraf vastgesteld wanneer definitief bekend is hoeveel woningen er zijn afgekoppeld.  Diverse werken lopen nog door in 2023 waardoor voorgesteld wordt € 219.000 mee te nemen naar 2023.
Er zijn € 112.000 meer inkomsten gegenereerd aan rioolheffing door gerealiseerde in uit- en inbreidingsplannen zoals in Veenendaal-oost.  Doordat er werken/reconstructies later uitgevoerd worden dan in 2022 gepland, zijn er voor € 282.000 lagere kapitaallasten. Na verwerking van de personeelskosten,  de kwijtscheldingen en het voorstel om € 219.000 mee te nemen naar 2023 resteert per saldo een positief bedrag van € 549.700. Dit bedrag is gestort in de voorziening riolering.

Ruimtelijke Ordening: nadeel € 98.000
Herziening en ontwikkeling van bestemmingsplannen
Zowel aan de directe lasten als baten is de afwijking kleiner dan € 25.000.  De lasten zijn overgeschreden met € 17.700 doordat de advisering  voor bestemmingsplannen op dit budget zijn verantwoord. In voorgaande jaren zijn deze advieskosten ten laste van de opbrengst leges omgevingsvergunningen geboekt. De inkomsten zijn hoger dan geraamd door hogere exploitatiebijdragen voor wijziging bestemmingsplannen.

Stedebouwkundige structuurvisies
De directe lasten wijken € 9.100 af hetgeen wordt veroorzaakt door hogere kosten voor het opstellen van de samenwerkingsovereenkomst (SOK) Franse Gat,. Met Veenvesters is afgesproken dat de gemaakte kosten voor de SOK voor 50% wordt vergoed. In 2023 wordt deze bijdrage ontvangen. In 2022 is een subsidie van € 10.000 ontvangen van de provincie voor het opstellen van de SOK.

Ontwikkeling buitengebied
In de 3e bestuursrapportage 2021 is een bedrag van € 15.000  overgeheveld naar 2022 in het kader van het LEADER programma Utrecht-Oost. Vanwege het ontbreken van voldoende concrete projecten zijn er in 2022 geen uitgaven geweest.

Invoering Omgevingswet 
In 2022 zijn de kosten hoger uitgekomen dan bij de 3e bestuursrapportage 2022 is ingeschat. In de bestuursrapportage is aangegeven dat een budget van € 317.000 kon worden overgeheveld naar 2023. De kosten voor inhuur van personeel en ICT-kosten voor de invoering van de Omgevingswet zijn echter toen te laag ingeschat zodat per saldo € 152.200 meer is uitgegeven ten laste van  het budget in 2022 dan bij de 3e bestuursrapportage verwacht. Via een resultaatbestemming wordt deze te hoge budgetoverheveling naar 2023 gecorrigeerd. 

Kadaster 
In 2022 zijn de directe lasten 47.000,- lager dan begroot.  Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat er in 2022 beduidend minder landmetingen zijn geweest.

Samenkracht en burgerparticipatie: voordeel € 124.000
Het voordeel op de directe lasten van het Ontmoetingshuis bedraagt € 74.000 en wordt grotendeels veroorzaakt door de lagere uitgaven op de raming van kosten voor onvoorziene omstandigheden. Omdat de jaarrekening 2022 van Stichting Ontmoetingshuis  nog niet is ontvangen en de inmiddels ingediende begroting  van de Stichting voor 2023 een duidelijk negatief resultaat laat zien is het positieve saldo van € 74.000  over 2022 minder onttrokken aan de reserve Aanloopverliezen  Stichting Ontmoetingshuis. Daarnaast is de doorbelasting van de kapitaallasten € 65.000 lager dan begroot. De toelichting op de kapitaallasten wordt toegelicht bij het programma bedrijfsvoering. Daarnaast is er een nadeel op de vastgoedkosten voor het MFA Panorama van circa € 15.000.

Wonen en bouwen: voordeel € 3.133.000
Project verkabeling hoogspanning
Het project verkabeling hoogspanningslijn betreft een meerjarig project waarbij de uitgaven en de hiervoor in de betreffende jaarschrijf te verantwoorden deel van de te ontvangen subsidie, per jaar afwijken van de begroting in dat jaar. Deze afwijkingen komen niet ten gunste of ten laste van de algemene middelen, maar moeten overgeheveld worden naar het volgende jaar/jaren, om de totale raming van het project in tact te houden en beschikbaar te houden voor de uitvoering van het project ook wanneer de verdeling van de inkomsten en uitgaven over de jaren heen verschuiven. In 2022 is het resultaat van de werkelijk verantwoorde baten en lasten ten opzichte van de raming afgerond € 167.500 negatief (aan de uitgavenkant is er een onderschrijding van € 1.139.800 en aan de inkomstenkant een onderschrijding van € 1.307.300). Voorgesteld wordt dit te verwerken via de reserve meerjarige middelen ten laste van raming voor dit project in 2023 e.v. 

Opgave Groei en Bloei
In 2022 zijn er minder kosten (€ 64.300) gemaakt voor de opgave Groei en Bloei. Deze middelen zijn voor meerjarig gebruik beschikbaar gesteld. Voorgesteld wordt dit resterende budget via de reserve meerjarige middelen in 2023 opnieuw beschikbaar te stellen.

Bouwleges
De interne capaciteit voor het beoordelen van de aanvragen van omgevingsvergunningen is in 2022 beperkt geweest. Enerzijds door de nodige vacatures bij de vergunningverleners en anderzijds door de voorbereidingen voor de invoering van de nieuwe Omgevingswet. De twee factoren hebben geleid tot hoge inhuurkosten. Een deel van die kosten is gedekt uit de vacatureruimte, waardoor er uiteindelijk een minder grote overschrijding op de kosten van de bouwleges is gerealiseerd dan in de eerdere bestuursrapportages was gecorrigeerd (€ 194.900 lagere kosten).  De opbrengst van de waboleges is lager uitgevallen (lagere baten € 344.800) dan geraamd doordat het bij een groot deel van de aanvragen om relatief kleine bouwactiviteiten is gegaan met een lagere legesopbrengst. Het aantal grote bouwaanvragen is in 2022 ook  beperkter van omvang geweest. 
Per saldo betekent dit een nadeel bij de bouwleges van € 149.900, voorgesteld wordt dit bedrag te onttrekken aan de reserve bouwleges.

Rondweg-oost
Vanuit de grondexploitaties Veenendaal-oost is een bijdrage ontvangen van ruim € 3.300.000 voor bovenwijkse voorzieningen. Conform nota bovenwijkse voorzieningen uit het vastgestelde raadsbesluit 5-09-2020 wordt deze bijdrage in de bestemmingsreserve reserve leefbaarheid Rondweg-oost gestort.

Overige verschillen: voordeel € 32.000

Reservemutaties

Toevoegingen aan de reserves: nadeel € 6.025.000
In lijn met eerdere besluitvorming zijn de volgende toevoegingen aan de reserves, die afwijken van de begroting, verwerkt:
-    Een lagere storting in de reserve meerjarige middelen van € 152.200 voor de invoering van de omgevingswet dan verwacht bij de 3e bestuursrapportage 2022.
-    Een lagere storting in de reserve meerjarige middelen van € 12.200 voor het programma Energieneutraal Veenendaal dan verwacht bij de 3e bestuursrapportage 2022.
-    Een lagere storting van in de reserve meerjarige middelen € 3.400 voor het programma Vitale Binnenstad dan verwacht bij de 3e bestuursrapportage 2022.
-    Een storting van € 64.300 in de reserve meerjarige middelen van het resterende budget voor de meerjarige opgave Groei en Bloei.
-    Een storting van € 47.000 in de reserve meerjarige middelen van het resterende budget voor verduurzaming vastgoed programma ENV 2050.
-    Een storting van € 130.000 in de reserve meerjarige middelen van het resterende budget voor het stikstofdossier. 
-    een storting van het resultaat op afval in de egalisatiereserve afvalverwijdering en verwerking van € 1.664.500; Het resultaat op afval totaal bestaat naast het taakveld afval nog uit kwijtscheldingen, interne doorbelasting van uren inclusief overhead en  verrekening BTW.
-    een storting in de risicoreserve bouwgrondexploitaties van € 890.500 zijnde het batige saldo (inclusief de winstnemingen)  van de bouwgrondexploitaties in 2022.
-    Een storting van € 147.200 in de reserve bovenwijkse voorzieningen voor de dekking van lasten van bovenwijkse voorzieningen.
-    Een storting van 3.250.000 in de reserve leefbaarheid Rondweg-oost vanwege de ontvangen bijdrage van OVO.  

Onttrekkingen aan de reserves:  voordeel € 184.000
In lijn met eerdere besluitvorming zijn de volgende toevoegingen aan de reserves, die afwijken van de begroting, verwerkt:
-    Een lagere onttrekking aan de reserve aanloopverliezen van € 74.000, vanwege minder uitgaven door onvoorzien. 
-    Een lagere onttrekking aan risicoreserve bouwgrondexploitaties € 63.500. 
-    Een hogere onttrekking aan de egalisatiereserve begraafplaatsen van € 3.800.
-    Een hogere onttrekking aan de reserve bestemmingsreserve verkabeling hoogspanning van € 167.600 vanwege hogere uitgaven in dit betreffende jaar. 
-    Een hogere onttrekking aan de egalisatiereserve bouwleges van € 149.900 vanwege een nadeel op de leges.