PROGRAMMA 3 – SOCIALE LEEFOMGEVING

Thema I -  Inkomen

Aanpak Geldzorgen, armoede en schulden
Met de aanpak geldzorgen, armoede en schulden heeft het kabinet Rutte IV zich ten doel gesteld om armoede, onder volwassenen en kinderen, en huishoudens met problematische schulden te halveren. Voor kinderen moet deze halvering in 2025 bereikt zijn. De overige doelen moeten in 2030 worden bereikt. 

Met de aanpak geldzorgen, armoede en schulden van het demissionaire kabinet wordt ingezet op meer preventie om te voorkomen dat er schulden ontstaat of dat schulden niet verder oplopen. Daarnaast wordt ingezet op een snellere oplossing van schuldenproblematiek. Om dit te bereiken wordt onder andere verder geïnvesteerd in een betere vindbaarheid en eenduidigheid van informatie over geldzorgen. Daarnaast wordt ingezet op een sneller perspectief door de looptijd van een schuldregeling te verbeteren. Hiermee wordt ook uitval tegengegaan.

Het is de verwachting dat de aanpak geldzorgen, armoede en schulden niet controversieel wordt verklaard.    De uitvoering van deze aanpak wordt dan ook voortgezet in 2024. Voor 2024 is er voor de aanpak geldzorgen, armoede en schulden ook budget beschikbaar gesteld in de meicirculaire 2023. 

Een nieuw te vormen kabinet formuleert in 2024 naar verwachting nieuwe doelstellingen op het gebied van geldzorgen, armoede en schulden.

Inkomensvoorziening Participatiewet, IOAW, IOAZ, BBZ     
Gemeenten ontvangen van het Rijk een gebundelde uitkering welke toereikend wordt geacht om de bijstandsuitkeringen uit te kunnen betalen (BUIG-budget). De afgelopen jaren kende de gemeente Veenendaal een voordelig resultaat van meer dan 10% ten opzichte van de rijksmiddelen. Op basis hiervan zijn de beschikbare middelen in onze gemeentelijke meerjarenraming voor de uitvoering van deze taak sinds enkele jaren ten gunste van de algemene middelen structureel naar beneden bijgesteld. Ten opzichte van het rijksbudget houden we nog steeds geld over.  Echter de participatiewet is een zogenaamde open-einde regeling; als door oplopende BUIG uitgaven het overschot afneemt, zal er minder resteren voor de algemene middelen.

Armoedebeleid/Minimaregelingen 
De Veenendaalpas is een uitvoeringsinstrument van de minimaregelingen. In 2024 willen we een uitbreiding van het aantal ondernemers en verenigingen dat deelneemt aan de Veenendaalpas. Hierbij hebben we oog voor een evenwichtige verdeling van diverse categorieën ondernemers binnen de regelingen en werken we toe naar zo veel mogelijk keuzevrijheid binnen de Veenendaalpas. Vanwege de stijging in het bereik van de minimaregelingen zijn vanaf 2024 de kosten, ad € 270.000.-, van deze regelingen toegenomen.

Voedselbank
De gemeente vindt het belangrijk dat de Voedselbank blijft bestaan, zolang hier noodzaak voor is. We zullen, samen met de Voedselbank, de benodigde inspanningen verrichten om passende huisvesting te faciliteren. Hierbij houden we rekening met een mogelijke veranderende opzet van de Voedselbank in de toekomst. 

Maatwerkbudget
In 2024 start de Stichting Urgente Noden Veenendaal. De stichting ontvangt een werkbudget om maatwerk te kunnen leveren aan inwoners die in urgente (financiële) nood zitten en waar de gangbare voorzieningen niet toereikend zijn. De praktijk leert dat het enkele jaren duurt voordat een soortgelijke stichting voldoende bereik heeft onder de inwoners. We volgen deze ontwikkelingen nauwgezet.  Overigens wordt het maatwerkbudget zowel ingezet voor de participatie- en de minimacliënten als ook voor de Wmo-cliënten.

Energiearmoede
De ontwikkelingen van de energieprijzen en de algehele inflatie zijn nog erg onzeker. De   kans is groot dat er in 2024 meer huishoudens zijn die vanwege hogere kosten van levensonderhoud niet meer rond kunnen komen. Tevens eindigt per 1 januari 2024 het prijsplafond voor energieprijzen. De situatie is dermate onzeker en onvoorspelbaar dat we nog niet kunnen inschatten of en hoeveel extra middelen er voor 2024 noodzakelijk zijn.

De energietoeslag 2023 is door het Rijk uitgesteld. Indien de wetwijziging niet controversieel wordt verklaard is de beoogde looptijd van half oktober 2023 tot en met 31 augustus 2024.

Schulddienstverlening
Wij blijven met vroegsignalering onveranderd inzetten op het voorkomen dat oplopende schulden snel problematisch worden. Waar dat kan en mag pakken we ook de oorzaken (integraal) aan. 

We zien dat het aantal inwoners met geldproblemen groter wordt, maar we merken nog niet dat inwoners zich met schulden melden. We onderzoeken in 2024 hoe we – samen met onze partners – de zichtbaarheid en bereikbaarheid van schulddienstverlening kunnen verbeteren. We denken hierbij ook aan samenwerking met werkgevers.  Hierbij hebben wij ook oog voor kwetsbare doelgroepen zoals ondernemers met schulden, nieuwkomers, jongeren en alleenstaande ouders met (kleine) kinderen. Waar nodig ontwikkelen we voor deze groep een aparte aanpak. Voor de nieuwkomers geldt dat we in 2024 meer beleidsvrijheid krijgen om een eigen aanpak voor ontzorgen te ontwikkelen. 

De wetgever heeft met het plan aanpak geldzorgen, armoede en schulden een groot aantal ambities geformuleerd. Een groot deel van deze ambities hebben effect op het voorkomen en sneller oplossen van schulden. In 2024 worden deze ontwikkelingen gevolgd en waar mogelijk anticiperen wij op deze ontwikkelingen. Hierbij denken wij ook aan een nieuwe invulling van de gemeente, in haar rol als schuldeiser. De gemeente kan een bijdrage leveren aan het probleem of aan de oplossing. De meerkosten vanaf 2024 voor schulddienstverlening worden dan € 90.000,-. 

Het oplossen van problematische schulden doen we doordat we vol inzetten op het sneller starten van een schuldregeling en het voorkomen van voortijdige uitval.  We trekken intensief op met partners, inclusief schuldeisers, en samen onderzoeken we hoe we het proces verder kunnen vereenvoudigen. Met de versnelling van de aanpak van schulden, zoals het halveren van de looptijd van schuldregeling van 36 naar 18 maanden, wordt financiële educatie, gerichte coaching en nazorg steeds belangrijker. Waar nodig ontwikkelen we een nieuwe aanpak hierop. 

Bijzondere bijstand/Individuele inkomenstoeslag
We zagen in 2023 een toename van ongeveer 13% in de kosten voor bijzondere bijstand maar een afname in het aantal aanvragen van ongeveer 4% ten opzichte van 2022. Er wordt dus een hogere bijzondere bijstand per aanvraag toegekend vanwege de stijging van de bijstandsnorm met 10%. Hierdoor krijgt de doelgroep met een andere inkomensbron dan een bijstandsuitkering een hogere bijzondere bijstand toegekend. Naar verwachting zullen de uitgaven voor 2024 in de lijn zijn met 2023.

Het aantal aanvragen voor Individuele Inkomenstoeslag is de afgelopen jaren gedaald. Voor 2024 verwachten we een stabilisatie.  

Participatiewet  in balans (menselijke maat)
Eind 2022 presenteerde minister Schouten zowel het beleidsplan Participatiewet in Balans als de verder uitwerking van de genoemde maatregelen. Hiermee wil het kabinet concrete stappen zetten om niet de regels, maar de mens centraal te zetten en daarmee ervaren obstakels weg te nemen. Het doel hierbij is om de rechtszekerheid voor bijstandsgerechtigden te vergroten én om de professional voldoende ruimte te geven hen daarbij te helpen. Het wetsvoorstel biedt een samenhangend pakket van ruim twintig maatregelen.

Het is de bedoeling dat dit wetsvoorstel per 1 januari 2025 in werking treedt. Dit is mede afhankelijk of het wetsvoorstel al of niet controversieel wordt verklaard.   

Thema II - Sociaal domein - Participatie en re-integratie

Ontwikkelingen arbeidsmarktregio
Er is al meerdere jaren sprake van een krappe arbeidsmarkt in de regio Foodvalley. De spanning tussen vraag en aanbod van personeel blijft voortduren. Werkzoekenden hebben meer kans op een passende baan, voor werkgevers blijft het moeilijk om vacatures te vervullen. In de regio is dit een voortdurend aandachtspunt waarbij projecten worden opgestart of voortgezet om deze aansluiting te verbeteren. 

Met de structureel toegenomen druk op de arbeidsmarkt is behoefte ontstaan om deze meer toekomstbestendig te maken. Naast een aantal landelijke arbeidsrechtelijke opgaven zijn er twee thema’s die een rol spelen voor de arbeidsmarktregio:
•    Altijd uitzicht op nieuw werk (via leven lang ontwikkelen en een goede arbeidsmarktinfrastructuur).
•    Meedoen aan de basis van de arbeidsmarkt.

De opgave aan de Arbeidsmarktregio verbreedt daardoor. De oorspronkelijke focus op de Banenafspraak blijft en daarnaast komt structureel meer aandacht voor de ondersteuningsbehoeften van andere groepen inwoners. Landelijk wordt voorgesorteerd op de ontwikkeling van regionale werkcentra, waarin UWV en gemeenten nauwer samenwerken met sociale partners. De focus ligt daarbij onder andere op intensieve en ontschotte dienstverlening, tijdige ondersteuning voor iedereen die dat nodig heeft en op het vinden van onbenut arbeidspotentieel, een term die nadere invulling behoeft om passende ondersteuning te kunnen bieden. 

Simpel switchen
De gemeente Veenendaal heeft zich tot opgave gesteld te komen tot een doorlopende lijn van arbeidsparticipatie, zodat iedereen mee kan doen op de best passende plek. We ontwikkelen deze verder door aan te sluiten bij het landelijke project Simpel Switchen. Samen met onze partners maken we het voor inwoners met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt simpel om te switchen: tussen dagbesteding en werk en tussen uitkering en werk. Hierdoor bieden we samen kansen aan mensen die toe zijn aan een volgende stap en een veilige stap terug voor wie werk (tijdelijk) niet mogelijk is.

Participatie en re-integratie statushouders
Gemeenten zijn sinds 2022 verantwoordelijk voor de regie op inburgering. De opgave die de gemeente Veenendaal zich stelt om statushouders mee te laten doen in onze samenleving vraagt om afstemming tussen de rechten en plichten die iemand heeft vanuit de Wet Inburgering en die vanuit de Participatiewet, zodat wie wil en kan werken zo snel mogelijk een plek op de arbeidsmarkt kan verwerven. Zowel regionaal als lokaal ontwikkelen we hiervoor een werkwijze en indien nodig specifieke instrumenten. 

Beschut werk
Het instrument beschut werk maakt onderdeel uit van de Participatiewet. Beschut werk is werk in een beschermde omgeving onder aangepaste omstandigheden en heeft altijd de vorm van een dienstbetrekking. Het UWV geeft hiervoor indicaties af en bepaalt of iemand hiervoor in aanmerking komt. De gemeente heeft vervolgens de opdracht om voor hen een geschikte plek te vinden. Waar deze dienstbetrekking wordt georganiseerd is een keuze van de gemeente. De gemeente streeft daarbij naar een inclusieve arbeidsmarkt. In Veenendaal krijgt dit voet aan de grond en inmiddels kennen we een aantal sociale werkbedrijven.   

Aansluiting Onderwijs en arbeidsmarkt
We verwachten in 2024 over een breed scala aan voorzieningen te beschikken om jongeren in een kwetsbare positie verder te kunnen ondersteunen naar een succesvolle arbeidstoeleiding. Een regionaal onderzoek naar de ondersteuning aan jongeren in een kwetsbare positie heeft aanbevelingen gedaan die kunnen bijdragen aan een verdere doorontwikkeling van de succesvolle arbeidstoeleiding. Wij nemen deze aanbevelingen mee in ons huidige beleid. Daarnaast blijft de doelgroep met een indicatie voor het doelgroepenregister stijgen, hiervoor blijft passende ondersteuning noodzakelijk. Door een wijziging in de wetgeving voor het RMC krijgen we beter zicht op kwetsbare jongvolwassenen tussen 23 en 27 jaar. In combinatie met een integrale aanpak aan jongeren die voorheen onder de radar bleven, kunnen we de ondersteuning bieden die zij nodig hebben. Deze aanpak kan een toename betekenen voor de ondersteuning vanuit de uitvoering Werk en Inkomen. 

Inburgering
De gemeente Veenendaal voert het nieuwe inburgeringsstelsel, sinds de nieuwe wetgeving, nu bijna twee jaar uit. Inmiddels zijn de wachtlijsten weg en kunnen we experimenteren met een op maat gemaakt programma met oog voor en balans tussen de onderdelen taal, participatie (in brede zin) en betaald werk.

We zetten vol in op de regiefunctie van de gemeente. Samen met partners zorgen we ervoor dat de roosters van de verschillende partners goed aansluiten, dat ook het aanbod op inhoud goed aansluit en – ten slotte – dat ook volgordelijk een logische samenhang zit in het programma. We trekken hier samen op met partners. Waar dit nodig is onderzoeken we andere mogelijkheden van samenwerking met dezelfde of andere partners. Zo onderzoeken we of we maatschappelijke begeleiding op een andere manier kunnen invullen en of we diverse onderdelen van het inburgeringsproces slimmer kunnen combineren tot 1 onderdeel. Hierbij staat de inburgeraar en het inburgeringsproces centraal.

Thema III - Sociaal domein - Wmo

Maatwerkvoorzieningen
De aanvragen en meldingen voor Wmo maatwerkvoorzieningen nemen toe. Meerdere ontwikkelingen liggen hieraan ten grondslag, zoals de invoering van het abonnementstarief, langer thuis wonen, vergrijzing en toenemende psychische kwetsbaarheid, ook op jongere leeftijd. Om binnen de gestelde financiële kaders te blijven is het noodzakelijk om ook in 2024 te zoeken naar mogelijkheden om de uitgaven te  beheersen en de kwaliteit op orde te houden. Tekorten aan personeel spelen ook een steeds grotere rol. De vraag naar schoonmaakondersteuning blijft toenemen. We zien dat voor deze ondersteuning een wachtlijst ontstaat. 

Inzet op het versterken van de zelfredzaamheid van inwoners en de sociale basis blijft nodig. De sturing op casusniveau door het uitvoeringsteam van de Wmo en de sturing op de contractafspraken met de zorgaanbieders bieden mogelijkheden om de toenemende uitgaven te remmen. De verwachting is dat op 1 januari 2026 een nieuwe inkomensafhankelijke eigen bijdrage wordt ingevoerd die gaat gelden voor alle Wmo-voorzieningen. Deze eigen bijdrageregeling moet er voor zorgen dat de druk op Wmo-voorzieningen lager wordt. 

De tarieven voor Wmo-immaterieel indexeren we jaarlijks conform het advies van de VNG. Zo blijven we voldoen aan de Amvb Reële Prijs.  Het Rijk betrekt de loonstijgingen in de zorg bij de indexering van het gemeentefonds. De cao’s waar zorgaanbieders Wmo Immaterieel onder vallen (GGZ, gehandicaptenzorg en VVT) voeren forse stijgingen van het salaris door in 2023. Het risico bestaat dat het indexeren van tarieven eerder moet óf hoger is dan de verhoging van het gemeentefonds. 

We zetten in 2024 verder in op contractmanagement en toezicht op kwaliteit en rechtmatigheid. Hierdoor verbeteren we de kwaliteit en rechtmatigheid van ondersteuning. Bovendien draagt dit bij aan het houden van grip op de kosten en het voorkomen van onrechtmatige declaraties.

In 2024 besteden we de Wmo Immaterieel opnieuw aan. Hiermee maken we onze contracten meer toekomstbestendig. 

Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang
Veenendaal werkt vanaf 1 januari 2022 voor Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang samen in het centrumgemeentegebied Ede. Veenendaal voert zelfstandig inkoop en toegang uit voor Beschermd Wonen. In 2024 wordt Beschermd Wonen in regionaal verband opnieuw aanbesteed. Daarnaast worden, ook in regionaal verband, voorbereidingen getroffen voor de door-decentralisatie van Beschermd Wonen per 2025, waarbij de wettelijke kaders (nog in ontwikkeling) leidend zijn. Voor Maatschappelijke Opvang maken we gebruik van de regionale opvangvoorzieningen bij complexe casuïstiek. 

Collectief vraagafhankelijk vervoer 
De huidige contracten met de vervoerders en het callcenter lopen af per 31 december 2024. Vanwege de lagere volumes en de krapte op de arbeidsmarkt is de verwachting  dat er een nieuwe aanbesteding komt voor alle percelen in 2024 met als gevolg een start van de nieuwe contracten per 1 januari 2025. 

Vanaf april 2022 voert Valleihopper het OV-vangnet vervoer uit voor de drie Utrechtse gemeenten binnen Valleihopper.  De provincie Utrecht werkt op dit moment aan een plan voor het wel of niet voortzetten van het OV-Vangnet. Als gekozen wordt voor opheffing van het OV-Vangnet na 2024 is de verwachting dat ook de provincie Utrecht, in lijn met de andere provincies, een minder toegankelijk alternatief voor het openbaar vervoer gaat inzetten en dat dit effect zal hebben op de instroom van nieuwe groepen in het doelgroepenvervoer (zoals het collectief vraagafhankelijk vervoer). 

Lokaal zijn we ook aan het onderzoeken samen met Veens Welzijn hoe we het vrijwilligersvervoer kunnen stimuleren om de druk op het collectief vraagafhankelijk vervoer te verlagen. 

Onafhankelijke cliëntondersteuning
De vraag naar onafhankelijke cliëntondersteuning is aan het toenemen. Steeds meer inwoners weten de weg naar de onafhankelijke cliëntondersteuner te vinden.  Als de vraag blijft toenemen wordt de vraag om formatie uit te breiden voor de cliëntondersteuner actueel. Nu past de toenemende vraag nog binnen de beschikbare formatie en beschikbaar budget.

Gezondheidsbeleid
Middels de financiële uitvoeringsregeling (brede SPUK) behorende bij GALA ontvangt de gemeente geoormerkte middelen om integraal in te zetten op diverse aspecten van gezondheid. In 2023 worden de plannen uitgewerkt en waar mogelijk al uitgevoerd. Vanaf 2024 staat de uitvoering van GALA centraal.

De uitvoering van GALA maakt onderdeel uit van het uitvoeringsplan van het IBK en zal zich richten op de thema's:
-  Terugdringen gezondheidsachterstanden
-   Een gezonde fysieke leefomgeving
-   Versterken van de sociale basis
-   Een gezonde leefstijl
-   Versterken van de mentale weerbaarheid en mentale gezondheid 
-  Vitaal ouder worden
Centraal binnen GALA staan de vijf ketenaanpakken gericht op Kansrijke Start, Valpreventie, Welzijn op Recept en de Ketenaanpakken overgewicht kinderen en volwassenen.

In 2024 gaat de uitvoering van de plannen in het kader van IZA (Integraal Zorgakkoord) van start. Veenendaal neemt deel in de regio Gelderse Vallei.

Thema IV - Sociaal domein - Jeugd

Ontwikkelingen en risico’s Jeugd 2023-2026
In de loop van 2022 zien we een sterke stijging van de kosten, die wordt veroorzaakt door stijging van intensiteit op ambulante jeugdhulp en een sterke stijging van residentiële casuïstiek. Het CJG heeft een beperkte invloed op de sterke ontwikkeling van de stijging residentiele casuïstiek. 
 Deze stijging werkt deels structureel door. We werken aan maatregelen om de kosten te reduceren. Zo zijn we in gesprek met aanbieders om de stijging op ambulante jeugdhulp om te buigen. Ook wordt de residentiele casuïstiek maandelijks doorgenomen op aanpassing van de situatie.  In de Kaderbrief 2024-2027 is geanticipeerd op de hogere kosten in 2024 en volgende jaren. De ramingen uit de Kaderbrief 2024-2027 zijn opgenomen in deze programmabegroting.

Hervormingsagenda
In juni 2023 is de landelijke Hervormingsagenda Jeugd vastgesteld. Hervorming is nodig om het huidige jeugdstelsel houdbaar en beter te organiseren. Het is te kwetsbaar, er is onbalans tussen de financiële beheersbaarheid, de kwaliteit en de beschikbaarheid van de jeugdhulp. Vijf partijen werken aan de hervorming in de zogenaamde Hervormingsagenda, namelijk: Rijk, VNG/gemeenten, jeugdhulpaanbieders, cliëntenorganisaties en jeugdprofessionals. Dit heeft geleid tot een Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028 waarin gewerkt wordt aan: de toegankelijkheid en reikwijdte van de jeugdhulp, de regionalisering waarin we toewerken naar een GR per 1-1-2025, de rol en verantwoordelijkheden van gemeenten (bijvoorbeeld behouden de gemeenten hun beleidsvrijheid voor de organisatie van de toegang tot jeugdhulp) en de financiële houdbaarheid.

Met de middelen die door het Rijk zijn toegekend voor de jeugdhulp in de jaren 2023-2028, zijn er ook maatregelen ontworpen die een kostenbesparend effect zouden moeten hebben. In de Hervormingsagenda zijn deze maatregelen uitgewerkt. Er zijn besparingen ingeboekt, waarbij de maatregelen uit de agenda moeten leiden tot het realiseren van deze besparingen. Het is echter de vraag of deze maatregelen in de praktijk zullen leiden tot besparingen. Daarom zal een landelijke deskundigencommissie vanaf 2025 onderzoeken of de maatregelen tot de beoogde besparingen hebben geleid en een uitspraak doen over eventuele financiële compensatie met terugwerkende kracht. In Veenendaal zijn al veel maatregelen doorgevoerd (zie daarvoor het rekenkameronderzoek in 2022). Daarnaast zijn veel maatregelen afhankelijk van Rijksbeleid, bijvoorbeeld afbakening van de jeugdwet. Met een kabinetsval is het onvoorspelbaar in hoeverre de maatregelen hard kunnen worden gemaakt.

Op het moment van begroten zijn we aan het analyseren wat de Hervormingsagenda betekent voor Veenendaal. We nemen de uitvoering van de Hervormingsagenda op als nieuwe doelstelling voor 2024. Medio oktober 2023 komt de VNG met een handreiking voor gemeenten waarin de implementatie uitgewerkt zal worden.

Risico besparing coalitieakkoord
Daarnaast heeft de coalitie een additionele korting van € 511 miljoen op de algemene uitkering opgenomen in het coalitieakkoord. De Rijksoverheid heeft de verantwoordelijkheid om deze  besparing in te vullen met (wettelijke) maatregelen. Het gaat daarbij om maatregelen waardoor gemeenten minder middelen nodig hebben of waarbij alternatieve inkomsten gegenereerd worden (bijvoorbeeld door middel van de invoering van een eigen bijdrage). Deze maatregelen zijn op dit moment nog niet bekend. Ook draagt het rijk het budgettaire risico ingeval (een deel van) deze maatregelen geen of niet tijdig doorgang vinden. Wij vinden het daarom verantwoord om de gevolgen, die zich vanaf 2026 kunnen manifesteren, niet financieel in het meerjarenperspectief te vertalen dan wel als risico in onze risicoparagraaf op te nemen.

Risico proeftuin Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming
Een van deze maatregelen is het werken in de proeftuin Kind- en gezinsbescherming. Er bestaat een risico dat de kosten op veiligheid in het preventieve kader hoger uitvallen dan verwacht. Dit heeft te maken met het feit dat we binnen de proeftuin kind- en gezinsbescherming, de inzet van professionals van de externe partijen financieren op basis van maatwerk in het preventieve kader. Vanaf eind 2022 is gebleken dat bij deze gezinnen geen maatregelen in het gedwongen kader noodzakelijk zijn, waarmee het lijkt dat de kosten van het gedwongen kader verschuiven naar het preventief kader, wat inhoudelijk een gewenste beweging is. 

Risico herijking tarieven
Regionaal worden in 2023 de tarieven voor de jeugdhulpproducten herijkt. We doen een uitvoeringstoets op de “AMvB reële prijzen jeugdwet’’. Deze AMvB (welke nog in concept is) regelt dat gemeenten en aanbieders verplicht zijn om hun tarieven op te bouwen met de in de AMvB bepaalde kostprijselementen. Vooruitlopend hierop toetsen wij onze opbouw en aannames van deze AMVB. De uitkomsten van deze herijkte tarieven liggen in september 2023 voor de eerste keer voor aan de fysieke adviestafel met zorgaanbieders. Wanneer het BO hiertoe besluit in november zijn deze tarieven per 1 januari 2024 van kracht. Deze tarieven zorgen voor een extra kostenstijging. De macro-effecten in termen van kostenverhogingen zijn naar  verwachting ongeveer 4% (3,4 miljoen euro). Indicatief gaan we  voor Veenendaal uit van een stijging van afgerond € 0,8 mln. euro vanaf 2024. Dit bedrag is opgenomen als risico.

In de hervormingsagenda is te lezen dat er landelijke uniforme tarieven komen voor Jeugdbescherming- en reclassering. Een voorgestelde daling van de caseload zal leiden tot hogere tarieven. Wanneer deze uniforme tarieven worden ingevoerd is op dit moment ongewis.

Bovenregionaal loopt er een gezamenlijke aanbesteding van “essentiële” functies. Dit zijn bovenregionaal gezamenlijk ingekochte plaatsen. Afhankelijk van de omvang en de inhoud die als essentieel wordt gezien en de gehanteerde bekostigingsmethodiek (bijv. een meerjarige lumpsum financiering ongeacht het gebruik) kan dit een financieel risico betekenen voor 2024. De hoogte van dit risico is momenteel niet in te schatten.

Frictiekosten aanbieders
Daarnaast zien we een landelijke afbouw van gesloten jeugdzorg. Dit is een gewenste ontwikkeling, maar deze ontwikkeling gaat sneller dan de tijd die organisaties nodig hebben om zich hierop te kunnen aanpassen. Daarom signaleren we het risico van frictiekosten op dit gebied. In 2023 hebben we deze frictiekosten ook werkelijkheid zien worden door een toelage op de tarieven bij een herstelplan van een landelijke aanbieder.

Doorontwikkeling veiligheidsketen 
Binnen jeugd is het veiligheidsdomein sterk in beweging. Landelijk onderzoek door de inspectie Gezondheidszorg en Jeugd heeft uitgewezen dat de jeugdbeschermingsketen niet goed functioneert en de kwetsbaarste kinderen niet tijdig de juiste zorg krijgen. Dit herkennen we ook regionaal en lokaal. We merken bovendien dat men het steeds onaantrekkelijker vindt om in de zorg en in de jeugdbescherming specifiek te gaan werken. Er is noodzaak tot verandering. Mede daarom werken we sinds april 2022 in Veenendaal mee aan de Verbeteragenda (onderdeel van de Gelderse Verbeteragenda Jeugdbescherming). Een van de voornaamste doelen van de Verbeteragenda is om de administratieve lasten terug te dringen voor zowel verwijzers als aanbieders. Ook is er aan de voorkant meer afstemming tussen de gecertificeerde instellingen en het CJG over welke jeugdhulp ingezet moet worden. 

Daarnaast is in het landelijk visiedocument toekomstscenario kind- en gezinsbescherming beschreven hoe de veiligheidsketen eenvoudiger, gezinsgerichter, transparanter en lerend kan werken. Deze stelselwijziging is nodig om de samenwerking met gezinnen, de volwassenzorg en de GGZ te versterken. De veiligheidsketen, onder andere bestaande uit de Raad voor de Kinderbescherming, de gecertificeerde instellingen, Veilig Thuis en de lokale teams, moeten meer integraal gaan werken. Er is een looptijd van 5-10 jaar uitgetrokken voor deze ontwikkeling waarbij er nu een uitbreiding is gekomen van pilots naar proeftuinen. Veenendaal is sinds oktober 2022 onderdeel van een proeftuin in de jeugdhulpregio FoodValley. Dit houdt in dat er sinds oktober 2022 een regionaal veiligheidsteam is dat samen met het CJG eerder betrokken raakt bij gezinnen in Veenendaal en met de juiste hulp het gezin verder probeert te helpen en daarmee ook te voorkomen dat er maatregelen in het rechterlijk kader nodig zijn. Het CJG neemt hiermee een nog sterkere rol in Veenendaal als het gaat om het voorkomen en verhelpen van onveilige situaties bij gezinnen. Vanaf 2024 houden we rekening met een continuering van de proeftuin. Dit wordt dan grotendeels gedekt uit eigen middelen, omdat de rijksbijdrage naar verwachting vanaf 2024 ophoudt.

Thema V - Onderwijs en ontwikkeling

Nationaal Programma Onderwijs
Als gevolg van de coronacrisis hebben kinderen onderwijs op afstand gevolgd en achterstanden in hun ontwikkeling opgelopen. De scholen zetten de extra middelen die zij ontvangen via het Nationaal Programma Onderwijs in om deze achterstanden aan te pakken. Als gemeente ontvangen we vanaf 2022 in het kader van dit Nationaal Programma Onderwijs middelen. In april 2022 is het plan van aanpak vastgesteld en is gestart met de implementatie en uitvoering. Uitgangspunt hierbij is in te zetten op bestaande activiteiten en interventies. Het gaat namelijk om incidentele middelen. In 2024 zetten we de implementatie voort in samenwerking met o.a. scholen, kinderopvang, jeugdgezondheid(szorg), bibliotheek, welzijn e.d.

Verbinding Onderwijs en jeugdhulp
Onderwijs is een domein waar een groot deel van de ontwikkeling van kinderen plaatsvindt. Professionals in het onderwijs, het voorliggende veld, jeugdhulp en CJG krijgen bij die ontwikkeling steeds meer met elkaar te maken. Als jongeren hulp nodig hebben of vastlopen in het leven is een goede samenwerking van groot belang. Zeker om de ingezette beschikte jeugdhulp zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. In 2024 versterken we de samenwerking tussen (passend)onderwijs en jeugdhulp.  Dit doen we lokaal en regionaal door afspraken te maken met de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs en pilots op het vlak van onderwijs-jeugd (door) te ontwikkelen.

Integrale Kindcentra
Het onderwijs en de kinderopvang organisaties vervullen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Scholen zijn verantwoordelijk voor de onderwijsinhoud en ontwikkelen vanuit die rol een IKC visie over invulling van de doorlopende leerlijn in de vorming van Integrale Kindcentra (conform het IKC beleidsplan 2021-2024). 
In het herijkte Integraal Huisvestingsplan Onderwijs 2021 -2024 is vanuit de inhoud IKC vorming opgenomen. Naast de inhoudelijke ambities liggen er ook in 2024 belangrijke huisvestingsopgaven. Het Integraal Huisvestingsplan en de Verordening Huisvesting Onderwijs zijn de kaders waarbinnen de vraagstukken zo goed mogelijk worden opgelost. In 2024 wordt de ontwikkeling van nieuw IKC -beleid in verbinding gebracht met het proces naar een nieuw Integraal Huisvestingsplan. 

Lokale Educatieve Agenda 
De Lokale Educatieve Agenda (hierna LEA) is een wettelijke overlegvorm tussen de gemeente en het onderwijs. In de gemeente Veenendaal bestaat de LEA naast het onderwijs ook uit kinderopvangorganisaties die zijn verenigd in een platform Kinderopvangorganisaties. Samen met het onderwijsveld, de kinderopvangorganisaties en de gemeente is de beleidsagenda Lokale Educatieve Agenda 2021-2025 opgesteld. In 2024 zetten we de uitvoering van het LEA voort in het organiseren van dit overleg en bereiden we ons voor op een nieuwe beleidsperiode. In 2024 maken we gezamenlijk met onze LEA partners nieuw LEA beleid. Ook het regionale programma Voortijdig Schoolverlaters 2020-2024 zal in 2024 in regionaal verband worden geëvalueerd. 

Thema VI - Sport

We stellen in 2024 een nieuw beleidskader Sport en Bewegen vast, waarbij we het beleidskader 2020-2023 en het Sportakkoord 2 als uitgangspunt gebruiken. Binnen dit nieuwe beleidskader zijn ook de nieuwe ontwikkelingen, op gebied van het GALA, waaronder de nieuwe landelijke bestuurlijke afspraken over de inzet van de combinatiefuncties,  opgenomen. Bij de uitvoering van het nieuwe Sportakkoord en het nieuwe beleidskader Sport en Bewegen zetten we in op het bevorderen van het netwerk van sportverenigingen en daarmee op de uitwisseling van kennis en ervaring. Met de geprognosticeerde uitbreiding van het aantal fte van 10 naar 12 fte kunnen we zorgen voor meer inzet op de doelgroepen waar sport en bewegen achterblijft.  We continueren in het nieuwe Sportakkoord de succesvolle activiteiten. 

In het nieuwe beleidskader Sport en Bewegen hebben we aandacht voor toekomstbestendige sportaccommodaties, waarbij we kijken naar duurzaamheid en voldoende beschikbaarheid van gemeentelijke sportaccommodaties. 

Thema VII - Cultuur

Eind 2021 heeft de raad de cultuurvisie 2022-2030  "Glans aan de Grift" vastgesteld inclusief de bijbehorende cultuurnota 2022-2025. In deze nota staan per jaar de doelstellingen beschreven.

In 2024 laten we een onderzoek naar samenwerking uitvoeren.  Tijdens het onderzoek worden de potentiële meerwaarden verkend via een scan van het product- en dienstenaanbod in Veenendaal.  Door inhoud en vorm aan elkaar te relateren, ontstaat een kansenkaart wat betreft de samenwerking binnen de gemeente Veenendaal. Met dit onderzoek -  gecombineerd met de resultaten van het in 2023 uitgevoerde bevolkingsonderzoek - krijgen we inzicht in het huidige cultuurgedrag (cultuurbezoek en participatie, ideeën rondom kunst en cultuur en (latente) behoeften op dit gebied) om hierop beleid verder te kunnen ontwikkelen. 

In november 2021 heeft de raad een besluit genomen over een voorkeursscenario voor de nieuwbouwontwikkeling van Theater Lampegiet. Deze Variant D betreft sloop en nieuwbouw met uitbreiding van het theatercomplex met een kleine (vlakkevloer)zaal en (mogelijk) met de toevoeging van een ‘bioscoopfunctie’ en een ‘poppodiumfunctie’. In 2022 is het plan voor de ‘nieuwe Lampegiet Variant D’ verder ontwikkeld en in mei jl. heeft de raad een aantal aanvullende uitgangspunten vastgesteld. De komende periode wordt het stedenbouwkundig Masterplan ‘Nieuw theater in de Duivenweide’ verder opgesteld en deze wordt naar verwachting in de eerste helft van 2024 ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. 

Thema VIII - Welzijn

Versterken sociale basis
Ook in 2024 wordt verder gewerkt aan het versterken van de sociale basis. In 2023 is er door Stichting Veens Welzijn een koersplan opgesteld. Vanuit drie inhoudelijke thema's 'Leefbaarheid & socialiseren', 'Ontwikkelen & (op)groeien' en 'Kwetsbaarheid & meedoen' werken zij aan de sociale basis in Veenendaal.  Ook zal welzijn in 2024 een belangrijk onderdeel worden bij de ontwikkeling van Veenendaal gelet op de toename van woningen en toename van aantal vluchtelingen. Sociale cohesie en samenhang komt niet vanzelf en hierbij is inzet vanuit welzijnswerk en vrijwilligersorganisaties nodig.  

Om sociale samenhang en cohesie ook voor de nieuwe Veenendalers te creëren is aanvullende inzet op het welzijnswerk nodig. Wat dit precies is en de omvang daarvan is nu nog niet inzichtelijk. In 2024 zal hier meer zicht op komen. Ook de ontwikkelingen van IKC's de komende jaren zijn aandachtspunten voor de uitvoering van het welzijnswerk. Met name de ontwikkeling bij buurtlocatie de Driehoek zal impact hebben op het welzijnswerk en mogelijk komen hier ook extra financiële vragen uit naar voren. 

Een risico voor de komende jaren is de nieuwe CAO sociaal werk voor welzijn die in onderhandeling is. De verwachting is dat de lonen fors gaan stijgen. Hoger dan de indexering die nu in de meerjarenraming 2024-2027 is opgenomen. De circulaires vanuit het Rijk geven wellicht mogelijkheid om tegemoet te kunnen komen aan deze loonsverhogingen. Als dat niet zo is dan moeten keuzes worden gemaakt inzake de uitvoering van de opdracht Welzijn.  

Welzijn op recept wordt in 2024 verder uitgebreid in Veenendaal. Het plan is om mede met inzet van (Gezond en actief leven akkoord) middelen deze methode in meerdere praktijken in Veenendaal toe te passen.

Ontwikkeling vrijwillige inzet 
In 2024 evalueren we samen met Stichting Veens Welzijn de kenniskring waar de meeste vrijwilligersorganisaties uit Veenendaal bij elkaar komen om te ontmoeten en te netwerken. Naar aanleiding hiervan onderzoeken we op welke wijze wij de kenniskring en mogelijk ook het vrijwilligersplatform verder gaan door ontwikkelen. 

Regionaal logeerhuis
In 2024 wordt er een regionaal logeerhuis opgezet met als doel de druk bij de mantelzorgers te verlagen. 

Inclusie en diversiteit 
In het kader van diversiteit en inclusie werken we verder aan het bevorderen van gelijkwaardigheid en het tegengaan van discriminatie. Het gaat hier om discriminatie op verschillende gronden en niet alleen over wat juridisch wordt gezien als discriminatie; ook het gevoel van uitsluiting is reden om interventies te plegen. We zetten daarom in op het opbouwen van netwerken in de samenleving zodat wij meer structurele contacten hebben om te weten wat er speelt. Dit doen we deels in samenwerking met Veiligheid.  Daarnaast wordt ook vanuit de samenleving input opgehaald voor het opstellen van een visie op diversiteit en inclusie. Input ophalen doen we door gesprekken met verschillende publieke groepen op te zetten; deze dragen meteen bij aan het opbouwen van netwerken. De visie wordt in het derde kwartaal 2024 voorgelegd aan de raad. Activiteiten en interventies uit de Lokale Inclusie Agenda, die ook bijdraagt aan gelijkwaardigheid, worden afgerond; in oktober 2024 wordt de agenda opnieuw geactualiseerd. 

Dierenwelzijn
We hebben aandacht voor dierenwelzijn. Al zo’n 10 jaar hebben we de eerste opvang voor alle ‘gevonden’ gezelschapsdieren binnen onze gemeente geregeld via de Dierenbescherming.
De dierenbescherming regelt vervolgens alles met de diverse ketenpartners. Per 2024 maken we direct afspraken met ketenpartners en sluiten daarmee overeenkomsten af. De gesprekken voor deze afspraken om tot overeenkomsten te komen lopen. Ook voor in het wild levende dieren die in nood zijn bieden wij hulp. Wat daar precies onder valt, gaan we in 2024 verder scherp maken. Een rapport met een brede inventarisatie over dierenwelzijn is gereed en stellen we beschikbaar.
Dit rapport gebruiken we als onderlegger om vanaf 2024 dierenwelzijnsbeleid te ontwikkelen.