Thema II - Openbare ruimte
Mobiliteit
Eind 2024 stellen we ons OmgevingProgramma Integrale mobiliteit, inclusief uitvoeringsplan vast. Dit plan geeft kaders voor de toekomstige, op de duurzame mobiliteit afgestemde infrastructuur, maar is ook een vereiste om de woningbouwopgave van Veenendaal te kunnen realiseren. Er is in het programma aandacht voor het wandelen, fietsen, openbaar vervoer en de (deel)auto en voor het beslag op de schaarse openbare ruimte. Binnen Veenendaal zetten wij in op verbetering van de fietsinfrastructuur, onder andere bij de reconstructie van de Ambachtsstraat en de Boslaan. De verhoging van de verkeersveiligheid blijft een belangrijk thema en hierbij maken wij optimaal gebruik van de subsidiemogelijkheden in het kader van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De projecten waarvoor in 2022 subsidie is aangevraagd ronden wij in 2024 af.
We werken met onze partners binnen Foodvalley, om te zorgen voor een goed openbaarvervoersnetwerk. Dit doen we onder andere door als regio samen te werken aan de toekomst openbaar vervoer 2040 (TBOV2040) en de intercitystatus van Veenendaal – De Klomp te blijven benadrukken. We zetten ons in voor een aantal voorbeeldtrajecten rondom het hoogwaardige spoornetwerk die in 2025 worden afgerond.
Klimaatbestendige leefomgeving
In 2050 moet Veenendaal een klimaatadaptieve en waterrobuuste gemeente zijn. Een gemeente die klaar is voor lange droge perioden, heftige regenval en grote hitte. Dit betekent dat wij binnen al onze ambities op het gebied van woningbouw, ruimte maken voor meer groen en meer water. Dit doen wij steeds meer in provinciaal of regionaal verband, onder andere door samen met het waterschap Vallei en Veluwe en de provincie Utrecht te werken aan het programma Groen Groeit mee of in de inspanningen via het Platform Water Vallei en Eem. Via dit programma zetten de provincie, gemeenten en waterschappen zich in voor de toekomstige ontwikkeling van groen en het beheer ervan, op zo’n manier dat de groene ruimte meegroeit met de toenemende behoefte aan recreatieruimte en natuur.
Duurzaam denken en handelen vraagt een extra impuls
Als gemeente willen we een actieve bijdrage leveren aan het bereiken van de duurzaamheidsdoelstellingen. Dit doen we o.a. door het opdrachtgeverschap in te zetten voor de transitie naar een duurzaam Veenendaal. Door de doelstellingen voor de circulariteit, de CO2-reductie, de klimaatadaptatie, de biodiversiteit en de bescherming van het milieu vanaf het eerste moment mee te nemen en te wegen in de projecten en de beheeractiviteiten. We maken dit concreet door aan te sluiten bij het manifest Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen en de standaard hiervoor te verankeren in de (inkoop)processen in het fysiek en sociale domein.
Op dit moment is zeker nog niet alles haalbaar en zullen we ons inzetten voor een optimale toepassing van de beschikbare technieken en herbruikbare materialen. Dat vraagt om veranderingen in de gehele keten. Ontwerpprocessen met een ander perspectief opzetten zodat materialen of producten later opnieuw kunnen worden ingezet. Door de vraagspecificatie functioneel op te zetten om de noodzakelijke innovaties en/ of samenwerkingsoplossingen ruimte te bieden. Door niet alleen naar het investeringsbedrag te kijken maar naar de gehele gebruiksfase van het object of werk en open te staan voor het ‘product-als-dienst’. Veranderingen die op gespannen voet kunnen staan met de huidige wijze van werken.
Het ontwikkelen en toepassen van klimaatbestendige en circulaire toepassingen in objecten of het realiseren van de werken in de (openbare)ruimte zal, zolang dit nog niet het “nieuwe normaal” is, een hogere investering vragen. Daar tegenover staat dat de lasten in de gebruiksfase en na afloop ervan lager zullen uitvallen.
Energieneutraal Veenendaal
Voor het jaar 2024 voorzien we dat de budgetten voor het Programma Energieneutraal Veenendaal toereikend zijn. Op een aantal thema’s zien we wel ontwikkelingen.
Met het vaststellen van de rijksmiddelen voor uitvoering van het Klimaatakkoord (CDOKE) tot ten minste 2030, is de dekking van het programma zekerder geworden voor de lange termijn. Dat maakt het mogelijk om met een vaste bezetting te werken aan onder andere de buurtuitvoeringsplannen.
Doordat steeds meer inwoners stappen willen zetten in de energietransitie was het budget voor de duurzaamheidslening in 2023 al na een paar maanden uitgeput. Meer mensen willen gebruik maken van de lening en het gemiddelde leenbedrag stijgt doordat mensen ook steeds vaker grotere investeringen doen zoals warmtepompen. De leningen voorzien in een duidelijke behoefte en leveren een belangrijk bijdrage aan de doelstellingen van Energieneutraal Veenendaal. In 2024 wordt het revolverend fonds met € 1.000.000, - aangevuld en kunnen er in 2024 weer nieuwe duurzaamheidsleningen worden uitgegeven. We groeien langzaam door naar een fonds dat zichzelf bedruipt, zonder nieuw geld toe te voegen. Bij gelijkblijvende omstandigheden bereiken we dit punt over 3 tot 4 jaar. In de Programmabegroting voor 2024 en volgende jaren zijn hiervoor voldoende financiële middelen beschikbaar.
We bereiden ons voor op de uitvoering van de lokale aanpak van het Nationaal Isolatieprogramma (NIP). De komende jaren krijgen we in een aantal tranches geld van het Rijk om de slechtst geïsoleerde koopwoningen in onze gemeente te helpen isoleren. Voor 2023 en 2024 gaat het om ten minste een half miljoen euro. Met een lokale subsidieregeling zorgen we dat dit geld bij onze inwoners terecht komt om isolatiemaatregelen uit te (laten) voeren.
In 2023 hebben we een derde SPUK-uitkering ontvangen voor de aanpak van energiearmoede. We hebben tot en met eind 2026 de tijd om deze middelen uit te geven. In totaal gaat het om bijna 1,4 miljoen euro (ontvangen in 2022 en 2023). We continueren onze aanpak met cadeaubonnen voor energiebesparende maatregelen en ondersteuning van de fixbrigade van Veenvesters. Daarnaast wordt een deel van dit budget toegevoegd aan de subsidieregeling in het kader van het NIP en wordt onderzocht of een fixbrigade kan worden opgezet waaraan ook mensen met achterstand tot de arbeidsmarkt en/of statushouders kunnen deelnemen.
In 2023 zijn we in een derde wijk gestart met het opstellen van een Buurtuitvoeringsplan (BUP). In deze wijk, Dragonder-Zuid en omgeving, ligt een warmtenet voor de hand als aardgasvrije oplossing. Veenvesters onderzoekt voor haar bezit in deze wijk de uitrol van een warmtenet in samenwerking met Warmtebedrijf Veenendaal. Tegen de achtergrond van de Wet Collectieve Warmte, die gaat voorschrijven dat een meerderheid van het distributienet van warmtenetten in publieke handen komt, verkennen we welke rol de gemeente kan vervullen in dit initiatief en toekomstige warmtenetten in de bestaande stad. Ook het financieringsvraagstuk is onderdeel van deze verkenning.