In het raadsakkoord worden de belangrijkste thema’s en ambities voor Veenendaal verwoord: waaraan willen we als gemeenteraad en college werken? In deze paragraaf beschrijven we kort op welk wijze deze thema’s in de begroting 2024 zijn verwerkt.
De thema’s Wonen en Mobiliteit
Veenendaal kiest voor versterking van de woonfunctie en richt de blik naar de regio (‘Excellente woonstad in een complementaire regio’, Strategische Visie Veenendaal 2040).
Veenendaal heeft de allure, voorzieningen en ontwikkelkracht van een stad en de vriendelijkheid van een dorp. Om dit te blijven staat Veenendaal voor een aantal grote opgaven die allemaal ruimte vragen, maar de ruimte binnen onze gemeentegrens is beperkt.
Om de balans in de leefomgeving goed te houden is het van belang ook ruimte te reserveren voor werkgelegenheid, natuur, water, groen, voorzieningen, bewegen, ontmoeten en bereikbaarheid. Hiervoor is een ‘slimme’ omgang met de beschikbare mogelijkheden binnen en buiten de gemeentegrenzen nodig. Dit door de groei eerst op te vangen door te kiezen voor inbreiding en daarna voor uitbreiding. En daarbij waar mogelijk optimaal gebruik te maken van innovatie, kennis en creativiteit. Uitgangspunt voor de ontwikkeling is een goede balans tussen wonen en werken waarbij de kwaliteit van de leefomgeving behouden blijft. Eén van de onderwerpen die grote uitdagingen met zich meebrengt, is het bereikbaar houden van Veenendaal. Hoe wij ons mobiliteitssysteem organiseren heeft grote invloed op de inrichting van de openbare ruimte, en daarmee de leefomgeving van de inwoners van Veenendaal. Met het omgevingsprogramma integrale mobiliteit geven we richting aan hoe het mobiliteitssysteem er in Veenendaal op termijn uit zou moeten zien.
De Groei & Bloei van Veenendaal is niet alleen een ruimtelijk vraagstuk maar ook een financieel en maatschappelijk vraagstuk. Ruimtelijke keuzes die de komende tijd gemaakt worden hebben effect op de grondexploitaties. Via de rijksoverheid komen grote investeringsfondsen beschikbaar die alleen in combinatie met gemeentelijke cofinanciering kunnen worden ingezet. Dat vraagt, om slimmer te investeren in de hoofdambities van de stad, en de gemeentebegroting niet te veel te belasten.
De 'regiodeal' Foodvalley is landelijk gezien een belangrijke regiodeal als het gaat om duurzame landbouw, gezonde voeding en mogelijke oplossingen voor het stikstofvraagstuk. De landbouwtransitie heeft daarmee een prominente rol in de ruimtelijke afspraken tussen gemeenten, provincies en het Rijk.
Thema Energie en Duurzaamheid
Veenendaal wil een duurzame stad zijn zodat ook de volgende generaties gezond, duurzaam en veilig kunnen wonen, werken en leven. Het betekent dat we ons ook in Veenendaal inzetten om onze wereld leefbaar te houden door duurzaam te wonen, CO2-neutraal te zijn, op een verantwoorde manier omgaan met grondstoffen, materialen en energie en klimaatadaptatie te omarmen. Met Duurzaam Veenendaal willen we deze grote transitie naar een duurzame stad verder op gang helpen en brengen. Enerzijds door de oorzaken van de problemen weg te nemen met inzet van de thema’s Circulair Veenendaal en Energieneutraal Veenendaal en aan de andere kant de gevolgen te bestrijden via het thema Klimaatbestendig Veenendaal.
We zoeken samen met inwoners, bedrijven en maatschappelijke instellingen naar wat mogelijk is om de transitie naar een duurzaam Veenendaal te volbrengen. Als gemeente willen we een voorbeeld zijn; wij doen wat we ook van anderen verwachten. Bij onze partners willen we draagvlak voor de veranderingen vergroten en hen stimuleren om innovatief te zijn. Voor deze facilitering van duurzaamheidsambities is tot 2026 geld van de gemeente beschikbaar gesteld, voor de jaren daarna is dat nog niet het geval.
Circulair Veenendaal
Circulariteit is op een verantwoorde wijze ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van producten, gebouwen, gebieden en infrastructuur, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Handelen op een wijze die (economisch) verantwoord is en met het oog op de toekomst. We zijn goed op weg, maar circulariteit vraagt in 2024 en volgende jaren wel een stevige inzet om de doelstelling voor 2030 en 2050 te kunnen halen. We kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de transitie naar een circulaire samenleving door het geven van de goede voorbeelden. Bijvoorbeeld: circulair inkopen en in het beheer grondstoffen en producten te hergebruiken.
Energieneutraal Veenendaal
Onze ambitie is dat we uiteindelijk net zo veel duurzame energie opwekken als we verbruiken. Om dit te bereiken is in 2022 het Programmaplan Energieneutraal Veenendaal 2022-2025 vastgesteld. Dit plan vormt voor inwoners en ondernemers de uitwerking van de energie-ambities, zoals opgenomen in de Regionale Energiestrategie (RES), de Transitievisie Warmte en laadvisie. De aanpak verschuift steeds meer richting de uitvoering waarvoor de nodige menskracht, expertises, maar ook de betrokkenheid van externe partijen nodig is.
Klimaatbestendig Veenendaal
De impact van klimaatverandering is ook in Veenendaal duidelijk merkbaar. De gevolgen zijn meer overlast en schade, verschillen lokaal en zijn afhankelijk van de inrichting van de gebouwde omgeving en het natuurlijk systeem. In de in 2023 afgeronde klimaatstresstest zijn de kritische locaties in Veenendaal in beeld gebracht. In 2024 brengen we, in dialoog met bewoners en bedrijven, de locatie specifieke maatregelen in beeld en prioriteren deze op basis van duurzaamheid, effect en kosten.
Thema Openbare ruimte en groen
De kwaliteit van de openbare ruimte en het groen is belangrijk voor het welbevinden van onze inwoners en op de aantrekkelijkheid van onze gemeente voor nieuwe inwoners, bezoekers en bedrijven. Naast een schone en veilige ruimte willen we dat de openbare ruimte ook uitnodigt tot gebruik en ontmoeten. In 2024 en volgende jaren willen we samen met de bewoners realiseren met inzet van de BOSS-aanpak (Bewegen, Ontmoeten, Sporten en Spelen).
Groen en het vergroten van het areaal en de biodiversiteit zijn onlosmakelijk verbonden aan het realiseren van een klimaatbestendige leefomgeving. Het klimaatbestendig handelen is ook in 2024 en volgende jaren een absolute voorwaarde in het beheren en ontwikkelen van Veenendaal en zorgt voor een gezonde en veilige leefomgeving die voorbereid is op de verschillende extreme klimaatcondities. Het zoeken naar de balans tussen de 'groene' leefruimte en de eveneens noodzakelijk 'grijze' infrastructuur is met de beperkt beschikbare ruimte geen eenvoudige opgave.
Naast aandacht voor het onderhoud en het gebruik van de openbare ruimte en het groen, heeft dit thema dus belangrijke raakvlakken met de thema’s 'Wonen' en 'Energie en Duurzaamheid'. Het is daarom van belang om deze integraliteit in de concrete plannen voldoende aandacht te geven.
Thema Digitalisering
In de bedrijfsvoering en de dienstverlening speelt informatie een steeds grotere rol. Hierbij gaat het om de ‘juistheid’ van de informatie (robuuste data, data-gedreven beleid), de beveiliging van informatie (privacy, tegengaan van fraude en misbruik, en van inbraak), de archivering van informatie (wat moet waar en hoe lang worden bewaard), en om de toegankelijkheid van informatie (actief publiceren, zoals de Wet Open Overheid (WOO)). Door nieuwe (wettelijke) vereisten en door toenemende dreiging van misbruik en inbraak is de benodigde capaciteit voor de uitvoering van informatiebeleid het afgelopen decennium sterk toegenomen. Ook in de komende jaren neemt de benodigde capaciteit nog toe. Om alle veranderingen in de omgang met informatie in goede banen te leiden, is het programma “I-grip” ontwikkeld. Aan de hand van een concreet plan van aanpak wordt in de komende jaren verder gewerkt aan de uitvoering van het informatiebeleid. Met het programma “I-grip” is duidelijke geworden dat deze uitvoering meerdere jaren beslag zal leggen op de beperkte capaciteit in de organisatie.
Het thema Veiligheid
Voortbordurend op en passend bij de voornemens van de gemeenteraad en het college uit het raadsakkoord over veiligheid geeft het in 2023 vastgestelde integraal veiligheidsplan richting aan de inspanningen komend jaar (2024) en verder. De focus ligt op (het tegengaan van) ondermijning, digitale veiligheid en (het voorkomen van) maatschappelijke onrust. We werken met zowel partners binnen het veiligheidsdomein als met een afvaardiging van aanpalende beleidsterreinen integraal samen aan zowel preventie als repressie met als doel: inwoners en ondernemers kunnen veilig wonen, werken en leven in de stad en weten hoe ze weerbaar zijn tegen verschillende soorten criminaliteit.
Thema Zorg en Welzijn
Voor de gemeente Veenendaal staat de visie op het sociaal domein als stabiele factor centraal binnen het thema Zorg en Welzijn. Samen met Model Veenendaal vormt de visie op het sociaal domein het fundament onder het concept Integraal Beleidskader Sociaal Domein (IBK SD), dat vanaf 2024 van kracht is.
Integraal Beleidskader Sociaal Domein
In het concept Integraal Beleidskader Sociaal Domein (2024-2027) leggen we de nadruk op drie maatschappelijke doelen: bestaanszekerheid, bevorderen van zelfredzaamheid en kwalitatief goede ondersteuning voor inwoners die het nodig hebben. Binnen deze maatschappelijke doelen zijn de resultaten benoemd die we de komende jaren willen halen. Het integrale beleidskader raakt de vier belangrijkste wetten voor het sociaal domein: de participatiewet, de Wmo, de jeugdwet en de wet gemeentelijke schulddienstverlening. Nieuw in het Integraal Beleidskader Sociaal Domein (IBK SD) is dat ook doelen zijn opgenomen die betrekking hebben op gezondheid en welzijn. We benadrukken hiermee het belang van de samenhang met deze aandachtsgebieden.
Ambities vanuit plaatselijke samenwerking
In de ambitie voor de komende jaren wordt verdere samenwerking met maatschappelijke partners verbreed. We behouden vanzelfsprekend de samenwerking met Veens Welzijn, het Centrum voor Jeugd en Gezin, Stichting Sportservice Veenendaal (SSV) en IW4 en werken aan verbeteringen waar mogelijk.
Ambities vanuit regionale en landelijke akkoorden
Het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) wijst ons de weg naar meer samenwerking met GGD, zorgverzekeraars en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Deze akkoorden zijn gebaseerd op de verdere bouw aan een lokale en regionale aanpak op het gebied van preventie, gezondheid en een sociale basis. Daarbij staat preventie voorop. Iets verder vooruitkijkend noemen we als stip op de horizon een gezonde generatie in 2040, met betaalbare zorg voor mensen die dat nodig hebben.
Ambities vanuit financieel perspectief
Binnen de context van het thema Samenleving is sprake van sterk oplopende uitgaven. We zien dat de vraag naar middelen de beschikbaarheid van diezelfde middelen steeds vaker overstijgt. Bekendste voorbeelden: voortdurend stijgende vraag naar jeugdhulp, sterke toename van het gebruik van minimaregelingen.
De trend van voortdurend stijgende uitgaven is te beïnvloeden, ook binnen de context van zogenaamde openeinderegelingen. Sommige keuzes kunnen we lokaal maken (minimaregelingen), maar veelal gaat het om regionale dan wel landelijke keuzes (contracten jeugdhulpaanbieders). Het is de ambitie om deze trend van stijgende uitgaven te doorbreken. Daarnaast blijven we kritisch op wat nodig is met als uitgangspunt geldt: hulp bieden aan mensen die het écht nodig hebben.
Thema Economie, Ondernemen en Bedrijfsleven
Veenendaal willen we aantrekkelijk houden als vestigingsplaats voor ondernemers, zowel voor de bedrijventerreinen als voor de winkelcentra. Daarom blijven we investeren in het vestigingsbeleid, ondernemersklimaat en werkgeversdienstverlening.
Uitgangspunt hierbij is de verbinding tussen het stimuleren van de lokale economie en het behouden en vergroten van kwalitatieve en kwantitatieve werkgelegenheid op verschillende niveaus. De versterking van de woonfunctie en daarmee de voorzieningen zoals omschreven onder het thema Wonen vraagt ook om economische ontwikkelingen in Veenendaal. Anders gezegd: een deel van de economische groei en groei van de werkgelegenheid zal op bestaande bedrijventerreinen plaats moeten vinden.
Het is van groot belang om de herinrichting en verdichting van (een van) de bestaande bedrijventerreinen planmatig aan te pakken en hiervoor in 2024 een eerste aanzet te geven. dit vanwege de woonambities, maar ook de transitie naar een circulaire economie. Voor de financiering wordt gedacht aan een grondexploitatie met een gemeentelijk startkapitaal (incidentele middelen) waarmee weer andere financieringsbronnen kunnen worden gezocht en aangesloten.
Thema Cultuur en evenementen
Het theater is een culturele basisvoorziening in Veenendaal. Voor de komende drie jaar wordt een noodzakelijke investering gedaan om theatervoorstellingen in het huidige gebouw op een veilig manier door te kunnen laten gaan. Het is noodzakelijk om uiterlijk bij de kadernota 2025-2028 een definitieve keuze te maken omdat langere instandhouding van de huidige voorziening zeer kostbaar is en op termijn nog meer (instandhoudings)onderhoud gaat vragen.
Er is een Cultuurvisie ter ondersteuning van de besluitvorming en het opstellen van een masterplan voor het theater. Hierbij blijft inzichtelijk wat de kosten per hoofdambities zijn en wordt aangevuld met een nauwkeurigere investeringsopzet.
Het thema Onderwijs
Wij willen dat alle Veenendaalse kinderen en jongeren volop kansen krijgen om zichzelf te ontwikkelen en hun talenten te benutten, zodat hun start in het onderwijs en de maatschappij optimaal is. Hieraan wordt, in overleg en in afstemming met het LEA, op verschillende manieren invulling gegeven.
Heel in het bijzonder krijgt de onderwijshuisvesting extra aandacht. Om te voorzien in een goede huisvesting, zoals vastgelegd in het IHP, stellen wij voor om een drietal IKC’s te realiseren. Het gaat om de IKC’s Dragonder-Noord, SO/SBO/PO en Dragonder-Zuid.