Programma 1: Fysieke leefomgeving

Thema I – Ruimtelijke ontwikkeling

Algemeen Ruimtelijke ontwikkeling 
Veenendaal heeft een woningbehoefte van 11.000 woningen tot 2040. In 2023 heeft de focus vooral gelegen in het planproces van inbreidingsprojecten zoals het Ambacht en de Tuinstraat. Fysiek zijn de gemeentegrenzen bereikt en het is ondanks deze nieuwe plannen noodzakelijk extra ruimte te vinden. Daarnaast is het uitgangspunt voor de toekomstige ontwikkeling dat de goede balans tussen wonen, werken en de kwaliteit van de leefomgeving behouden blijft. Met als extra uitdaging de implementatie van duurzaamheidsambities rond energie, klimaat en circulariteit. De duurzame ontwikkeling van Veenendaal gaat daarmee verder dan de gemeentegrenzen en vraagt een goede samenwerking met de regio en een wendbare overheid met ondernemerschap die opereert als partner in de samenleving.

De Groei & Bloei van Veenendaal is niet alleen een ruimtelijk vraagstuk maar ook een financieel vraagstuk. Ruimtelijke keuzen die de komende tijd gemaakt zullen worden, hebben effect op de grondexploitaties, en zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van investeringsfondsen in combinatie met gemeentelijke co-financiering. De samenwerking met het rijk en de provincie is verder geïntensiveerd.  Ook is in 2023 het Rijkstraject gestart om te komen tot een nieuwe Nota Ruimte. Hiervoor hebben zowel de provincie Utrecht als Gelderland zogenaamde ruimtelijke arrangementen opgesteld. Veenendaal heeft actief geparticipeerd met als resultaat dat in beide documenten de ambities van en knelpunten in Veenendaal en de regio Foodvalley goed verwoord. Deze zijn eind 2023 aangeboden aan het Rijk. In 2024 moet de nieuwe Nota Ruimte worden opgesteld.

Om de ontwikkelingen van Veenendaal, duurzaam en in samenhang met de overige activiteiten in de fysieke leefomgeving, te kunnen realiseren is een integrale aanpak nodig. De oplossing voor het grote tekort aan woningen in Nederland en ingrijpende landelijke ambities op het vlak van duurzaamheid vraagt fysieke ruimte. Voor de invulling wordt in eerste instantie ingezet op het maximaal benutten van ‘inbreidingsruimte’ binnen de gemeentegrenzen, zonder kwaliteitsverlies van de leefomgeving. Vervolgens kan ruimte worden gezocht buiten de bestaande bebouwde kom. Hiervoor loopt op dit moment in samenspraak met de regio, provincies en rijk, de Verstedelijkingsstrategie en NOVEX-aanpak. 2023 heeft vooral in het teken gestaan van het inspelen op landelijke ontwikkelingen (zoals de Nota Ruimte en het Nationaal Programma Landelijk Gebied). In 2024 wordt de switch naar concrete initiatieven gemaakt. En uiteraard voor Veenendaal specifiek ook de actualisatie van de omgevingsvisie.
De opgave wordt nog eens vergroot door de warmte- en energietransitie. In 2023 is ook het vraagstuk van netcongestie steeds urgenter geworden. Het Klimaatakkoord en de opdracht die daarin aan de gemeenten is gegeven, vergt een intensief traject om de doelen te kunnen halen.

Voor uitvoering van het terugbrengen van de CO2-emissies wordt een bijdrage vanuit het rijk ontvangen. Voor de transitie naar een circulaire samenleving en de inrichting van de klimaatbestendige leefomgeving kan slechts in beperkte mate een beroep op een bijdrage vanuit het rijk worden gedaan. Voor die onderdelen zullen de extra kosten moeten worden verdisconteerd in de uitvoering van de activiteiten en in de komende jaren nog kostenverhogend werken. Met een uitvoeringsimpuls voor circulariteit en voor de klimaatbestendige leefomgeving zullen we de komende periode een belangrijke stap zetten om op de langere termijn de uitvoering van deze duurzaamheidssporen vorm te geven. Het betreffen hier maatregelen die worden ontwikkeld vanuit de noodzaak om Veenendaal ook op de langere termijn toekomstbestendig en leefbaar te houden. Ook het inzetten op het maatschappelijk verantwoord opdrachtgeverschap, waarin bouwen met een toekomstige materiaalwaarde (met inachtneming van het bouwbesluit), een circulaire financiering, milieurendement en het 'Total Cost of Ownership' de norm wordt, zal hieraan een belangrijke bijdrage leveren. 

Omgevingswet
In 2023 heeft de gemeente zich verder voorbereid op de inwerkingtreding van de Omgevingswet . In april 2023 is de organisatie gaan werken volgens de doelstellingen van de Omgevingswet en zijn de intake- en omgevingstafel geïmplementeerd. Ruimtelijke initiatieven die niet passen in de regels van het bestemmingsplan (omgevingsplan) worden integraal getoetst vanuit het 'ja, mits' principe.  De werkprocessen voor de Omgevingswet zijn afgerond en de medewerkers zijn inhoudelijk getraind. Tenslotte is de 1e wijziging van het omgevingsplan deel 1 vastgesteld. Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. 

Wonen
In Nederland is sprake van een wooncrisis. Er is een groot tekort aan woningen in alle segmenten, mede vanwege een gebrek aan doorstroming op de woningmarkt. Ook Veenendaal kent deze problematiek. Daarom wordt er op meerdere manieren getracht om deze problematiek zo snel mogelijk te verkleinen.
In 2022 is het nieuwe woonbeleid vastgesteld. Dit beleid heeft in 2023 op enkele onderdelen een nadere uitwerking gekregen, zoals het uitwerken van een vereveningsfonds voor sociale woningbouw en de uitwerking van de regels en regie op het toevoegen van woningtypen die Veenendaal nog mist. Ook de landelijke opgave om per gemeente 30% sociale huurwoningen te hebben vraagt de komende jaren om afstemming met alle partijen op de regionale woningmarkt. Met de woonvisie, en daarmee de woonzorganalyse en de woonzorgladder, zetten wij stappen om voldoende levensloop- en zorggeschikte woningen te realiseren. Hiermee dragen we bij aan het langer of het weer zelfstandig wonen in de eigen woning of wijk. De woonzorgladder brengt wat betreft de geestelijke gezondheidszorg de behoefte aan bijzondere woonvormen in beeld. Dit sluit aan op 'het scheiden van wonen', dat zichtbaar is in de ouderen-, gehandicapten-, en geestelijke gezondheidszorg.
Om de doorstroming te bevorderen wijzen wij woningen met voorrang toe aan specifieke doelgroepen en werken we aan doorstromingsregelingen. Zo wijzen we 50% van de sociale 
koopwoningen toe aan doorstromers uit de sociale huur. Zodra het juridisch mogelijk is wordt daarnaast van de goedkope koopwoningen 50% in de eerste twee maanden na het beschikbaar komen alleen aan inwoners uit Veenendaal aangeboden. Om deze doelen te realiseren is in 2023 meer ingezet op zowel strategisch- als bovenlokaal niveau. Denk hierbij aan de regionale Woondeals, diverse provinciale overlegtafels en landelijke afspraken over woningbouwlocaties. In 2023 is de wooncoach gestart.  Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de ambities uit de woonvisie ten aanzien van het huisvesten van kwetsbare inwoners en doorstroming op de woningmarkt. 

Herstructurering Franse Gat 
De gebiedsvisie voor het Franse Gat vormt het kader waarbinnen de gemeente samen met Veenvesters aan de slag is gegaan met de herstructurering van de wijk. In 2023 is gestart met de uitvoering van het zuidelijk deel, te beginnen met de Meester Heemskerkstraat. In de Samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente en Veenvesters zijn afspraken gemaakt over de wijze van samenwerking en het kostenverhaal van de ontwikkeling. Het bestemmingsplan voor fase 2 is vastgesteld.

Thema II – Openbare Ruimte

Mobiliteit
In 2023 is het Omgevingsprogramma Integrale Mobiliteit (OPIM) opgesteld. Dit wordt in 2024 ter vaststelling aan de raad aangeboden. Dit plan stelt  de kaders voor de toekomstige, op de duurzame mobiliteit afgestemde infrastructuur, waarin de schaarse openbare ruimte optimaal wordt benut. Hierin werken we samen met en binnen Foodvalley en de provincie Utrecht.

Afvalinzameling
De afvalinzameling draagt bij aan de doelstellingen voor een circulaire economie (van afval naar grondstof) en heeft zich in het afgelopen jaar gericht op het zoeken naar mogelijkheden om de kwaliteit van de ingezamelde grondstoffen te verbeteren. De ‘witte vlekken’ in de papier- en gf-e-inzameling zijn in kaart gebracht en er is in samenwerking met Nedvang en RKN een plan opgesteld om in een pilot de kwaliteit van het PMD te verbeteren. 

Klimaatbestendige leefomgeving
In 2050 moet Veenendaal een circulaire, klimaatadaptieve en waterrobuuste gemeente zijn. Een gemeente die klaar is voor lange droge perioden, heftige regenval en grote hitte. Dit betekent dat wij binnen al onze ambities op het gebied van woningbouw, ruimte maken voor meer groen en meer water. Dit doen wij steeds meer in provinciaal of regionaal verband, 
onder andere door samen met het waterschap Vallei en Veluwe en de provincie Utrecht te werken aan het programma Groen Groeit mee of in de inspanningen via het Platform Water Vallei en Eem. Via dit programma zetten de provincie, gemeenten en waterschappen zich in voor de toekomstige ontwikkeling van groen en het beheer ervan, op zo’n manier dat de 
groene ruimte meegroeit met de toenemende behoefte aan recreatieruimte en natuur.
In 2023 is het Opgaveperspectief Duurzaamheid opgesteld. In maart 2024 heeft de raad dit plan vastgesteld. In dit perspectief zijn onze doelstellingen en ambities voor een circulair en klimaatbestendig Veenendaal in 2050 beschreven.

Afval: voordeel € 1.075.000
De Afval Combinatie de Vallei (ACV) en Afval Verwijdering Utrecht (AVU) geven in 2023 een voordeel van € 558.500. Dit wordt veroorzaakt doordat de inzamel- en verwerkingskosten van de ACV en AVU flink lager zijn uitgevallen doordat de hoeveelheden fijn en grof huishoudelijk afval en GFT fors lager liggen dan begroot. De inkomsten uit de afvalstoffenheffing 2023 zijn € 315.200 hoger dan vooraf voorzien. Dit komt doordat er uiteindelijk meer aanslagen zijn opgelegd dan vooraf rekening mee is gehouden. De hogere inkomsten als gevolg van het variabele tarief komen ook door een betere scheiding en meer aanbiedingen (betaald huishoudelijk afval in plaats van  gratis huishoudelijk afval). In 2023 zijn diverse afrekeningen ontvangen van de vergoedingen voor de afvoer van PMD. De uiteindelijke vergoeding per ton PMD was hoger dan de reeds ontvangen voorschotten. Dit geeft een voordeel van € 168.000. Daarnaast zijn per saldo de uitgaven € 33.800 lager geweest dan begroot.

Beheer overige gebouwen en gronden: voordeel € 123.000
Het voordeel op dit taakveld komt voornamelijk door de verkoop van een stuk grond dat een hogere opbrengst heeft opgeleverd van circa € 50.000. Daarnaast ontstaat een onderuitputting van circa € 40.000 vanwege lagere lasten op het beheer en onderhoudskosten van diverse panden.  Ook wordt jaarlijks een bedrag begroot voor het onderhoud van het vastgoed van leegstaande panden die op de nominatie staan om verkocht te worden. Dit bedrag blijkt niet volledig nodig te zijn met als voordeel een € 33.000 minder lasten. 

Cultureel erfgoed: voordeel € 32.000
Er zijn in 2023 twee subsidies voor instandhouding van gemeentelijke monumenten verstrekt. Hiervoor was een bedrag begroot van € 63.000, de werkelijke kosten waren € 31.000.

Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen): voordeel € 209.000

Bij de grondexploitaties over 2023 is per saldo ten opzichte van de begroting een voordeel gerealiseerd van afgerond € 209.000.
Dit voordelige saldo wordt veroorzaakt door de volgende ontwikkelingen: 

 

Milieubeheer: voordeel € 277.000
Het project Energievoorziening Groenpoort is in 2023 afgerond met een voordelig saldo van ruim € 230.000. Daarnaast is er een voordeel op milieuzaken van € 47.000. De achterblijvende productie van de ODRU zit deels in de advisering met betrekking tot omgevingsvergunningen milieu. In 2023 werden minder aanvragen ingediend dan in 2022 (op basis waarvan de uren in het UVP 2023 onder andere waren geprognosticeerd), waardoor de ODRU minder adviezen heeft verstrekt dan vooraf voorzien. Verder is er een kleine achterstand in de dienstverlening met betrekking tot advisering over ecologie. Dit komt door een capaciteitsprobleem bij de ODRU binnen deze clusters. Daarnaast zijn er minder uren besteed aan het toezicht op lozingen dan voorzien.

Openbaar groen en (openlucht) recreatie: voordeel € 587.000.

In 2023 was € 150.000 gereserveerd voor invulling van formatie, hiervan is  € 46.000 uitgegeven aan tijdelijk externe inhuur. Voordeel € 104.000.

Vanwege onder andere het capaciteitstekort in de afgelopen jaren zijn de onderhoudswerkzaamheden niet allemaal uitgevoerd en is een deel van de budgetten meegenomen naar 2023.  Naast het reguliere werk is ook het overgrote deel van het onderhoudswerk van achterliggende jaren uitgevoerd. Op basis van de uitkomsten van de nieuwe aanbestedingen voor onderhoud openbaar groen (vierde kwartaal - 2023) verwachten we in 2024 voldoende middelen beschikbaar te hebben waardoor het restant in 2023 kan vrijvallen. Dit geeft aan voordeel van € 203.200.

Door de verhuizing van Wijkservice is onder andere tijdelijk geen perscontainer beschikbaar geweest en zijn de inhuurkosten per saldo lager dan begroot, het voordeel bedraagt € 25.000.

Voor het groenonderhoud worden medewerkers van IW4 gedetacheerd bij de gemeente. In 2023 waren er niet voldoende medewerkers beschikbaar en is hiervoor werk aan derden uitbesteed. Door de warme weersomstandigheden is er wel minder inzet nodig geweest voor onkruidbestrijding, dit heeft per saldo geresulteerd in een voordeel van € 67.000.

In 2023 zijn de uitgaven voor het onderhoud aan het materieel lager geweest dan begroot, dit geeft een voordeel van € 52.800.  
In 2023 is € 41.000 minder uitgegeven voor het onderhouden van de sloten en vijvers. 

Eind 2023 is € 33.500 bijdrage SPUK H30-08 Leefomgeving voor BOSS ontvangen. De BOSS-locaties, participatie en ontwerp en de beweegroute Dragonder-Noord zijn in 2023 voorbereidt en worden in 2024 uitgevoerd waardoor de uitgaven in 2023 lager zijn uitgekomen dan begroot. Voorgesteld wordt € 94.000 mee te nemen naar 2024 om de uitvoering van de werkzaamheden te bekostigen.

Parkeerbelasting: nadeel € 166.000
Het totaalresultaat op de parkeerinkomsten is per saldo € 166.000 nadelig. In de prognose bij de begroting is uitgegaan van het niet afdragen van btw in de parkeergarages omdat de parkeergarages in 2023 gefiscaliseerd zijn. Op advies van onze adviseurs is in verband met onze procespositie besloten om de btw toch af te dragen omdat de belastingdienst en de gemeente hier een verschillende standpunt in innemen.  Dit heeft voor het overgrote deel (ruim €150.000) gezorgd voor het negatieve resultaat. 

Riolering: voordeel € 53.000
Het totale voordeel op het taakveld riolering is € 1.097.900 in de begroting zijn onder meer middelen opgenomen voor klimaatadaptieve maatregelen, zoals afkoppelen van woningen van het riool. Niet alle middelen zijn hiervoor gebruikt. Samen met lagere onderhoudsuitgaven voor water en rioolbeheer geeft dit een voordeel van ruim € 282.000. De raad heeft tevens middelen beschikbaar gesteld voor het afkoppelen van woningen van het riool bij reconstructiewerkzaamheden. Deze reconstructies hebben een meerjarig karakter. De bijdrage wordt achteraf vastgesteld wanneer definitief bekend is hoeveel woningen er zijn afgekoppeld. Diverse werken lopen nog door in 2024 waardoor voorgesteld wordt € 92.000 mee te nemen naar 2024. Jaarlijks worden achteraf, bij onder meer het uitbreidingsplan OVO, de rioolaansluitingen in rekening gebracht. Dit geeft op de baten een voordeel van € 46.000.
In 2023 is € 345.400  meer inkomsten gegenereerd aan rioolheffing door gerealiseerde in uit- en inbreidingsplannen zoals in Veenendaal Oost. Omdat onder meer werken/reconstructies later uitgevoerd dan wel opgeleverd zijn dan in 2023, ontstaat in 2023 een voordeel van €276.700 op de kapitaallasten. Na verwerking van de personeelskosten, de kwijtscheldingen en het voorstel om € 92.000 mee te nemen naar 2024 resteert per saldo een positief bedrag van € 1.042.460  Dit bedrag is gestort in de voorziening riolering.

Ruimtelijke Ordening: voordeel € 149.000
Dit voordeel ontstaat voornamelijk vanwege de restantgelden op het Programma Invoering Omgevingswet, totaal circa € 153.900. Alle werkzaamheden om de invoering per 1 januari te realiseren zijn uitgevoerd. Van het budget voor de invoering van de  omgevingswet resteert per ultimo 2023 een bedrag van € 153.900. Voorgesteld wordt dit resterende budget via de resultaatbestemming in 2024 opnieuw beschikbaar te stellen voor de afrondende werkzaamheden rondom de omgevingswet.  Het overige verschil van circa € 5.000 zit op verschillende uitgaven binnen het taakveld. 

Samenkracht en burgerparticipatie: nadeel € 40.000
Het nadeel ontstaat voornamelijk vanwege hogere toegerekende kapitaallasten voor het ontmoetingshuis.  Per saldo is de toerekening € 30.000 hoger aan dit taakveld voor de kapitaallasten. De toelichting op de kapitaallasten wordt verstrekt bij het programma bedrijfsvoering/treasury. De overige afwijking van € 10.000 komt vanwege meerkosten voor het vastgoed Panorama en de programmacoördinator ontmoetingshuis.

Verkeer en vervoer: voordeel € 827.000
Voordeel op de baten vanwege bestratingen voor derden (voordeel € 399.000).
Voor het uitvoeren van werkzaamheden voor derden is in 2023 een grote inhaalslag gemaakt in de achterstand voor het in rekening brengen van de kosten. Hierdoor is € 282.000 meer aan inkomsten binnen gekomen waarvan de uitgaven reeds in voorgaande jaren zijn verantwoord. Daarnaast is er voor € 117.000 aan meerwerk bestratingen uitgegeven waarvan de inkomsten niet begroot waren. 

Baten inritten derden (voordeel € 52.000)
In 2022 zijn er werkzaamheden aan de inritten in de Inductorstraat door de gemeente uitgevoerd. De door de gemeente gemaakte kosten zijn echter in 2023 verrekend. Hierdoor is er in 2023 € 52.000 meer aan inkomsten ontvangen dan was begroot.

Afvalvergoedingen (voordeel € 62.000) 
Het Afvalfonds Verpakkingen heeft in 2023 de gemeente bericht dat we in aanmerking komen voor de vergoeding openbare prullenbakken. De  vergoeding bedraagt € 0,76 per inwoner per jaar. De vergoeding  van € 52.000 is in december 2023 ontvangen. Deze vergoeding komt in plaats van de zwerfvuilvergoeding. In de begroting was geen rekening gehouden met deze vergoeding.  De definitieve eindafrekening over de vergoedingsjaren 2021 en 2022  van de oude Raamovereenkomst 2013-2022 is in 2023 afgewikkeld. Voor deze eindafrekening was nog € 10.000 gereserveerd  welke niet ingezet hoefde te worden.

Onderhoud technische voorzieningen (voordeel € 94.000)
De kosten voor onderhoud aan technische voorzieningen in de openbare ruimte en de verkeersregelinstallaties zijn € 94.000 lager uitgevallen dan begroot. 

Groot onderhoud wegen (voordeel € 144.000)
Door de slechte weersomstandigheden eind december zijn de (asfalt)werkzaamheden aan onder andere de Bergweg en  Grote Beer niet meer uitgevoerd. Deze onderhoudswerkzaamheden zijn door de aannemer in 2024 opnieuw ingepland. Voorgesteld wordt om het benodigde budget ad € 144.000 van 2023 over te hevelen naar 2024. 

Datatop 15 (voordeel € 47.000)
De vacature dataspecialist is later ingevuld dan gepland, hierdoor is er nog niet gestart met het onderzoek naar de parkeerdruk voor heel Veenendaal. Voorgesteld wordt om het restantbudget ad € 47.000 over te hevelen van 2023 naar 2024.

Openbare verlichting (voordeel € 155.000)
In 2023 is door de financieel gunstige overname van de openbare verlichting eind 2022 een positief restantbudget gerealiseerd van € 155.000. De wens bestaat om de openbare verlichting (armaturen van 15 jaar en ouder) vanaf 2024 in een aantal jaar versneld te vervangen door Led eventueel in combinatie met slimme verlichting. Eind 2023 is hiervoor een fietspad in Petenbos als pilotproject voorzien van slimme verlichting. Voor deze vervanging zijn middelen nodig om de waarde van de huidige armaturen af te boeken. Voorgesteld wordt om het restantbudget ad € 155.000 over te hevelen naar 2024 om een deel van de openbare verlichting versneld te vervangen. 

Diversen (voordeel  € 11.000)

Wonen en bouwen: voordeel € 123.000
Opgave Groei en Bloei (voordeel € 150.000)
Deze middelen zijn voor meerjarig gebruik beschikbaar gesteld. In 2023 zijn er minder kosten gemaakt dan begroot. Voorgesteld wordt het resterende budget via de reserve meerjarige middelen in 2024 opnieuw beschikbaar te stellen.

Bouwleges (nadeel € 143.000)
De opbrengst van de Wabo-leges is lager uitgevallen dan geraamd. Dit komt doordat het bij een groot deel van de aanvragen om relatief kleine bouwactiviteiten ging met een lagere legesopbrengst. Het aantal bouwaanvragen is in 2023 ook beperkter van omvang geweest. Per saldo betekent dit een nadeel bij de bouwleges van € 143.000. Voorgesteld wordt dit bedrag te onttrekken aan de reserve bouwleges.

Duurzaamheidsleningen (voordeel € 31.000)
In 2023 was voor duurzaamheidsleningen een budget beschikbaar van € 66.000. Aan  beheerkosten voor het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten en rentekosten over uitstaande leningen is € 35.000 geboekt. Per saldo betekent dit een voordeel van € 31.000.

Dwangsommen (voordeel € 73.000)
In 2023 is € 73.000 aan dwangsommen opgelegd. Deze dwangsommen hebben onder andere te maken met milieuovertredingen, gestarte bouwwerkzaamheden zonder vergunning en ontruiming. Aangezien deze inkomsten niet zijn begroot, levert dit een voordeel op van € 73.000.

Diversen (voordeel € 12.000)
Op de overige onderdelen binnen dit taakveld zijn afwijkingen zichtbaar voor een totaalbedrag van € 12.000.

Overige verschillen: voordeel € 29.000

Reservemutaties

Toevoegingen aan de reserves: nadeel € 1.865.000

In lijn met eerdere besluitvorming zijn de volgende toevoegingen aan de reserves, die afwijken van de begroting, verwerkt:

•    Een storting in de bestemmingsreserve meerjarige middelen van € 153.900 voor de werkzaamheden rondom de omgevingswet. 
•    Een storting van € 150.000 in de bestemmingsreserve meerjarige middelen van het resterende budget voor de meerjarige opgave Groei en Bloei. 
•    Een storting van € 51.000 in de bestemmingsreserve meerjarige middelen van het resterende budget voor het programma vitale binnenstad. 
•    Een storting van € 16.700 in de bestemmingsreserve meerjarige middelen van het resterende budget voor het stikstofdossier. 
•    Een storting van het resultaat op afval in de egalisatiereserve afvalverwijdering en -verwerking van € 1.079.411; Het resultaat op afval totaal bestaat naast het taakveld afval nog uit kwijtscheldingen, interne doorbelasting van uren inclusief overhead en  verrekening BTW.
•    Een storting in de risicoreserve grondexploitaties van € 408.837 zijnde het batige saldo (inclusief de winstnemingen)  van de bouwgrondexploitaties in 2023.
•    Een storting van € 5.564 in de bestemmingsreserve bovenwijkse voorzieningen voor de dekking van lasten van bovenwijkse voorzieningen. 

Onttrekkingen aan de reserves:  voordeel € 1.508.000 In lijn met eerdere besluitvorming zijn de volgende onttrekkingen aan de reserves, die afwijken van de begroting, verwerkt:

Een lagere onttrekking aan de bestemmingsreserve Starters- en Blijversleningen van € 10.385, vanwege minder uitgaven door onvoorzien. 
Een lagere onttrekking aan risicoreserve grondexploitaties € 1.795.802.
Een lagere onttrekking aan de egalisatiereserve begraafplaatsen van € 29.560

Een hogere onttrekking  aan de algemene reserve  vanwege een toevoeging aan de risico reserve grondexploitatie € 14.651
Een hogere onttrekking aan de reserve parkeren  € 170.077
Een hogere onttrekking aan de egalisatiereserve bouwleges van € 142.686 vanwege een nadeel op de leges.