Leefgeldregeling Oekraïners
Door de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is een grote vluchtelingenstroom op gang gekomen. De Oekraïense ontheemden komen in aanmerking voor leefgeld zodat zij in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Onze gemeente werkt met prepaid passen zodat zij over de beschikbare middelen kunnen beschikken.
Naast inkomen zijn er ook op andere gebieden vraagstukken, zoals bij zorg, onderwijs, werk en huisvesting. Vooralsnog is veel nog niet bekend, mogelijk dat het op de korte en middellange termijn impact heeft op diverse budgetten. U wordt hierover geïnformeerd in de raadsinformatiebrieven.
Energietoeslag
Om de hoge energierekening te verlagen heeft het kabinet enkele maatregelen genomen, waaronder het compenseren van huishoudens met een inkomen tot 120% van het wettelijk minimum loon middels een eenmalige toeslag van € 800,-. Het Rijk heeft richtlijnen opgesteld voor de energietoeslag en Veenendaal heeft ervoor gekozen deze richtlijnen te volgen. In bijzondere omstandigheden is het mogelijk om af te wijken van de richtlijnen. De aanvraag loopt dan middels de individuele bijzondere bijstand.
Eind april is de energietoeslag aan de bijstandsgerechtigden en de inwoners met een Inkomensvoorziening voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) / Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) of Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen (AIO) uitkering ambtshalve uitgekeerd. Sinds medio mei kunnen overige inwoners met een laag inkomen de energietoeslag aanvragen met de Veenendaalpas. In de Raadsinformatiebrief van 12 april is de raad geïnformeerd over de energietoeslag.
De omvang van de volledige doelgroep en daarmee de totale uitgaven is onvoorspelbaar. De minister voor Armoedebeleid heeft toegezegd dat gemeenten gecompenseerd worden bij eventuele tekorten. Zij heeft vervolgens op 28 april jl. de Tweede Kamer geïnformeerd dat het kabinet heeft besloten om het beschikbare budget te verhogen met € 175.000.000,- van € 679.000.000,- naar € 854.000.000,-. Het betreft een ongedeeld budget voor de uitkeringskosten, aanvullende bijzondere bijstand en de uitvoeringskosten. Het bedrag van € 854.000.000,- zal via de meicirculaire van het gemeentefonds over gemeenten worden verdeeld. De financiële verwerking vindt plaats in de tweede bestuursrapportage 2022.
Aan de financieringswijze via het gemeentefonds kleeft een financieel risico voor gemeenten. Dit vanwege het feit dat het een open einde regeling betreft. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt dat met het verhogen van het budget voldoende invulling wordt gegeven aan de financiële garantie aan gemeenten. Op basis van de huidige cijfers schatten we in dat het budget voldoende is.
Minimaregelingen
Op 1 december 2021 is de Veenendaalpas geïntroduceerd als uitvoeringsinstrument van de minimaregelingen. Gelijktijdig is de periode waarin de minimaregelingen aangevraagd kunnen worden gewijzigd. Voorheen werd er gewerkt met kalenderjaren (1 januari tot en met 31 december). Mede op verzoek van veel aanbieders is besloten om aan te sluiten bij het school-, sport- en cultureel jaar. Om te voorkomen dat er als gevolg van de wijzigingen sprake is van een korte aanvraagperiode, is ervoor gekozen dat het huidige aanvraagjaar 1,5 jaar beslaat. Het budget dat inwoners kunnen besteden is daardoor ook anderhalf keer zo hoog. Veel mensen spreiden dit budget niet maar geven het in 2022 uit. Dit gaat naar verwachting leiden tot (eenmalig) hogere uitgaven op het minimabudget.
Het bereik van de Veenendaalpas is niet 100%. Dit is soms een bewuste keuze van mensen en soms uit onbekendheid of onvermogen. Gezien de hoogte van de eerdergenoemde energietoeslag verwachten we dat een deel van de groep die nu niet wordt bereikt wel de moeite zal nemen om de energietoeslag aan te vragen en vervolgens mogelijk ook gebruik zal gaan maken van andere minimaregelingen. Dit leidt mogelijk tot hogere uitgaven op het reguliere minimabudget.
Schulddienstverlening
Nu de corona-steunmaatregelen zijn afgebouwd neemt het aantal faillissementen toe. De gemeente Veenendaal biedt ondernemers diverse instrumenten aan op het gebied van schulddienstverlening. We onderzoeken in het derde kwartaal van 2022 of dit verder uitgebreid dient te worden.
Het aantal mensen met financiële problemen neemt toe door de hoge prijsstijgingen. Hierdoor gaan ook het aantal signalen in het kader van vroegsignalering toenemen wat zorgt voor extra drukte bij het Budgetloket. In 2022 zijn er incidentele middelen om dit op te vangen. In het tweede kwartaal 2022 evalueren wij de formatie van het Budgetloket, zowel kwalitatief als kwantitatief. In de tweede bestuursrapportage komen we hierop terug.
Inburgering
De inkoop van de Onderwijsroute (1 van de 3 wettelijke leerroutes) is nog niet gerealiseerd. Naar verwachting wordt de tweede aanbestedingsprocedure in de zomer van 2022 afgerond. De eerste procedure is mislukt, omdat er niet is ingeschreven doordat het bedrag ontoereikend was voor de aanbieders om in te schrijven. Naar aanleiding van een aanvullend onderzoek van het Andersson Elffers Felix (AEF) is de prijs naar boven bijgesteld. Het Rijk heeft hiervoor extra middelen beschikbaar gesteld. Hiermee wordt er naar verwachting op de HBO- en WO-variant wel ingeschreven. Er is een risico dat niet wordt ingeschreven op de MBO-variant, omdat de huidige regionale aanbieder haar taalschool heeft afgestoten. Daarnaast bestaat het risico dat de leerroutes niet budgetneutraal kunnen worden uitgevoerd. Dit is nog onzeker, omdat het afhankelijk is van de leermogelijkheden van de in te stromen statushouders.
In het tweede kwartaal wordt er een monitoringsinstrument ontwikkeld om de risico’s en effecten van de Wet inburgering 2021 goed in beeld te brengen.
De taakstelling (statushouders) voor de tweede helft van 2022 is voor Veenendaal fors hoger dan vooraf was ingeschat. Deze verhoogde taakstelling leidt tot een verhoogde werkdruk bij het cluster Inburgering. We houden dit scherp in de gaten en waar nodig wordt ingezet op tijdelijke inhuur
ESF-subsidie
Door de Europese Unie wordt aanvullend budget beschikbaar gesteld aan het Europees Sociaal Fonds (ESF). Als arbeidsmarktregio Foodvalley hebben we een aanvraag gedaan voor deze subsidie (ESF 2020-2022). We onderzoeken op welke wijze we aanspraak kunnen maken op de aanvullende middelen. Zodra er meer duidelijkheid is zal hierover gerapporteerd worden.
Onderwijs
Leerlingenvervoer
De begroting voor het leerlingenvervoer is gebaseerd op de kilometers die voor de coronacrisis (2019) gereden werden. De ritvolume lijkt ook dit jaar nog achter te blijven ten opzichte van 2019 als gevolg van besmettingen bij zowel kinderen als leerkrachten. Dit leidt vooralsnog en naar verwachting in 2022 tot een voordeel van € 300.000,- . Er zijn een aantal factoren die nog onzeker zijn, namelijk hoeveel kinderen voor het nieuwe schooljaar in aanmerking komen voor het leerlingenvervoer en hoe de ontwikkeling zal zijn met de ritten wegens het opheffen van de sectorprotocollen rond corona. Bij de 3e bestuursrapportage is meer zicht op de feitelijke ontwikkelingen en zullen we u verder informeren.
In 2016 heeft Klomp Groepsvervoer voor ons en de gemeente Rhenen het leerlingenvervoer uitgevoerd. Op 26 april 2016 zijn zij echter failliet gegaan. Op dat moment hadden wij nog een vordering open staan. Deze vordering is bij verstek door de Rechtbank Midden-Nederland aan ons toegewezen. Er is contact geweest met Van Bierman advocaten over de afwikkeling van de vordering Klomp ad. € 258.000,-. Het blijkt dat de definitieve afwikkeling nog moet plaatsvinden en de curator verwacht dat dat dit jaar nog zal gebeuren. De gemeente is niet preferent. De kans dat tot uitbetaling overgegaan zal worden lijkt erg klein.
Onderwijs in relatie tot Oekraïense ontheemden
Start Nieuwkomers/Taalschool: na de meivakantie start de Taalschool in het gebouw van de Dr. C Steenblokschool aan de Zoete Inval. In overleg met alle schoolbesturen is afgesproken dat deze school expliciet voor de Oekraïense kinderen vanaf de leeftijd 5,5/6 jaar - 12 jaar wordt uitgevoerd door Wereldkidz. Het voorbereiden van de school en het vinden van voldoende geschikte lokalen en leerkrachten kost enorm veel inspanningen van de gemeente en van het schoolbestuur.
Leeftijd 12-18 jaar: Met de Internationale Schakelklas Wageningen en Ede zijn afspraken gemaakt over de instroom van de kinderen in de leeftijd van 12 - 18 jaar. Dit komt nu op gang. De eerste berichten zijn goed.
Vervoer van de kinderen: Door onze huidige vervoerder Willemse de Koning zijn voor dit lopende schooljaar afspraken gemaakt over het vervoer van de kinderen naar de Internationale Schakelklas (ISK) in Wageningen en in Ede. De komende tijd benutten we om te bezien hoe het gaat met de kinderen en of het vervoer wellicht op een andere wijze kan worden vormgegeven. De veiligheid van de kinderen staat hierbij wel voorop.
Wmo en Welzijn
Veens Welzijn
De opvang van ontheemden uit Oekraïne vraagt veel inzet. Ook van Veens Welzijn, die veel inzet plegen op de coördinatie van de vrijwilligers. Daarnaast is vanuit de crisisorganisatie gevraagd of Veens Welzijn de locatiemanagers voor de gemeentelijke panden wil leveren. Dit wordt uitgevoerd door de wijkcoaches. Vanwege deze extra taak is het niet mogelijk om alle taken vastgelegd in het jaarplan 2022 uit te voeren. Er gaat ook extra budget voor de uitvoering van deze taak naar Veens Welzijn toe. Dit zal echter niet voldoende zijn om alle afgesproken taken uit te blijven voeren. Eén concrete taak die nu niet wordt opgepakt is de verbinding leggen met sportverenigingen en ondernemers om de sociale basis te versterken. Het totale beeld is er op dit moment nog niet. We verwachten u bij de tweede bestuursrapportage een vollediger beeld te kunnen schetsen.
Beschermd wonen
Vanaf 1 januari 2022 ontvangt Veenendaal een zelfstandig budget voor lokale toegang, zorg en regie op Beschermd wonen in Veenendaal. Op basis van de zorgvuldige berekeningen is een kostendekkend zorgbudget bepaald op basis van het cliëntenbestand op 1 januari 2022. De zorgkosten wijzigen wanneer de zorgvraag of samenstelling binnen een beschermd wonen locatie verandert. Dit kan zowel positief als negatief uitpakken.
Onder andere het narratief onderzoek draagt bij aan het creëren van goede omstandigheden om te voorkomen dat inwoners instromen in beschermd wonen. Daarnaast werken wij samen met de organisaties aan zorgproducten als Beschermd Thuis om cliënten op een goede wijze te laten uitstromen. Op deze manier bouwen wij in de komende jaren intramurale plekken af en bieden wij zoveel als mogelijk ondersteuning in een duurzame thuisomgeving.
Ontwikkeling Collectief Vraagafhankelijk Vervoer en ontwikkelingen rond het OV-Vangnet
Via raadsinformatiebrieven bent u op de hoogte gesteld over de ontwikkelingen rond de afbouw van de provinciale subsidie aan de FoodValley gemeenten en de opheffing van het OV-Vangnet binnen de Valleihopper door de provincie Gelderland. Het college van de gedeputeerde staten provincie Utrecht heeft schriftelijk bevestigt dat de drie Utrechtse gemeenten: Renswoude, Rhenen en Veenendaal het OV-Vangnet in de Valleihopper voort kunnen zetten. De effecten hiervan zijn nog niet in te schatten. We monitoren of de beheersmaatregelen voldoende zijn om de kosten te kunnen blijven dekken.
Risico aanbesteding Wmo hulpmiddelen
De aanbesteding van de hulpmiddelen (Wonen, Rol- en Mobiliteitsvoorzieningen) is gaande. De markt is zeer beperkt en daarmee ook de concurrentie. Wat het effect op de prijs zal zijn is nog onbekend, maar is wel een risico.
Risico stijgende kosten Schoonmaakondersteuning
Het aantal inwoners dat een beroep doet op Schoonmaakondersteuning stijgt. Dit komt vooral door de invoering van het abonnementstarief. We nemen maatregelen om de kostenstijging te beperken. In het regeerakkoord is afgesproken dat er een inkomensafhankelijke eigen bijdrageregeling komt. Het is nog niet bekend hoe deze eruit gaat zien en op welk moment deze nieuwe regeling van kracht wordt. Wanneer het aantal cliënten echter blijft stijgen zou dit voor 2022 een overschrijding kunnen betekenen. Hierover zullen we u met de 2e Bestuursrapportage informeren.
Jeugd
Risico Haalbaarheid taakstelling Jeugd.
De taakstelling in de Programmabegroting 2022 ad. € 982.491,- is gebaseerd op maatregelen uit de Hervormingsagenda, welke recent weer zijn opgepakt. In het Rekenkamerrapport is daarnaast gebleken dat Veenendaal nagenoeg alle mogelijkheden tot besparing heeft opgepakt. We blijven de ontwikkelingen volgen.